Prawo: FATCA, czyli jak amerykańska ustawa wiąże polskie banki

Cezary Błaszczyk

FATCA jest częścią antykryzysowego pakietu HIRE (Hiring Incentives to Restore Employment Act), którego podstawowym celem jest zwiększenie zatrudnienia w Stanach Zjednoczonych. Prawo weszło w życie 31 grudnia 2012 r. i wprowadziło zmiany w systemie podatkowym USA, mające na celu uniemożliwienie ukrywania dochodów przez podatników amerykańskich. Na zagraniczne instytucje finansowe (Foreign Financial Institutions – FFI) nałożono obowiązek identyfikacji podatników i przekazywania IRS informacji na temat ich rachunków. Instytucje, które nie wywiążą się z tego obowiązku zostaną obciążone 30-proc. podatkiem u źródła (withholding tax) wszystkich transferów środków (płatności, odsetek, dywidend) dokonanych na rzecz instytucji z terenu USA.

Podatek obejmować ma wszystkie płatności, a więc także kwotę główną płatności, odsetki i dywidendy. Zgodnie z definicją zawartą w FATCA, instytucjami finansowymi są m.in. podmioty przyjmujące depozyty pieniężne, przechowujące aktywa finansowe, inwestujące na rzecz innych osób oraz uczestniczące w obrocie papierami wartościowymi. Definicja ta obejmuje swoim zakresem zarówno polskie banki, domy maklerskie, fundusze inwestycyjne, jak i zakłady ubezpieczeń. Przywilejem wyłączenia spod reżimu FATCA cieszy się tylko wąska grupa podmiotów – m.in. banki centralne, instytucje rządowe oraz organizacje międzynarodowe.

Instytucje finansowe mogą uzyskać status FATCA compliant i uniknąć 30-proc. podatku u źródła, jeśli na mocy zawartego z IRS porozumienia zobowiążą się do informowania urzędu o danych osobowych, numerach identyfikacji podatkowej (Taxpayer Identification Number – TIN), miejscu zamieszkania, bilansach rachunków, wpłatach i wypłatach środków podatników amerykańskich. W celu umożliwienia efektywnego raportowania instytucje obowiązane są zakończyć do 2015 r. przegląd istniejących rachunków o saldzie przekraczającym 1 mln USD (pre-existing high-value accounts), przegląd innych istniejących rachunków (other pre-existing accounts), wypracować procedury weryfikacyjne nowych klientów (na etapie zawierania umowy) oraz stworzyć stosowną dokumentację. Doradzanie właścicielom rachunków bankowych co do sposobów zatajania przed IRS informacji – podziału rachunków, usunięcia tzw. przesłanki amerykańskości czy manipulowania stanem sald jest surowo zabronione. Po 3 latach od wejścia w życie FATCA instytucje finansowe zobowiązane zostają do przeprowadzania wewnętrznych kontroli, a w przypadku wykrytych nieprawidłowości także do dokonywania kwalifikowanej certyfikacji. Zadania te wypełnia tzw. odpowiedzialny pracownik (responsible officer), funkcjonariusz instytucji finansowej zajmujący się opracowaniem programu zgodności z wymogami FATCA i ich egzekwowaniem oraz przeglądem kompletności programu.

Przegląd rachunków, które zostały otwarte przed 31 grudnia 2013 r. odbywa się na podstawie tzw. poszlak amerykańskich (US Indicia). W przypadku rachunków z saldem do 1 mln USD wystarczy dokonać elektronicznego due diligence. Konta poniżej 50 tys. USD (250 tys. USD dla osób prawnych) w ogóle zwolnione są z due diligence – o ile ich posiadacze nie mają w banku dwóch bądź więcej kont. Zaś w przypadku rachunków z saldem powyżej 1 mln USD, oprócz przeprowadzenia elektronicznego duediligence, powinny one zostać zbadane fizycznie. Badanie dokumentów należy uzupełnić o stosowny wywiad z kierownikiem oddziału, w którym klient ma konto. Zgodnie z wytycznymi FATCA, ...