PPK szansą na wyższe emerytury dla 20- i 30-latków

Wprowadzenie Pracowniczych Planów Kapitałowych ma za zadanie zwiększyć świadomość emerytalną Polaków. Wokół tego rozwiązania mnożą się jednak wątpliwości: co właściwie daje przystąpienie do PPK? Czym różni się od OFE? Przyjrzymy się zapisowi o własności środków i wskażemy, jakie cele poza emerytalnymi można realizować dzięki przystąpieniu do PPK.

 To warto wiedzieć o systemie emerytalnym w Polsce

Osoby pracujące muszą zdawać sobie sprawę z tego, że wpłacane przez nich składki na ubezpieczenie społeczne nie zasilą ich kont emerytalnych, ale zostaną przekazane na świadczenia obecnych emerytów. Oszczędności w ZUS to nic innego jak tylko wirtualny zapis na koncie emerytalnym. Pieniądze osób pracujących od razu wypłacane są obecnym emerytom. Taki system wypłat zachowany będzie w przyszłości. Jednak sprawdzi się to tylko wtedy, gdy kilkukrotnie więcej osób będzie pracowało, niż pobierało emeryturę.

Dane wskazują, że obecnie 2,94 osoby pracuje na jednego emeryta. W 2060r. stosunek spadnie do 1,35. Z tego powodu w 2017r. w ZUS brakowało 41 mld zł na wypłaty świadczeń. Prognozuje się, że w 2060r. zabraknie prawie 73 mld zł.

Stopa zastąpienia 25%?

Należy też pamiętać, że żyjemy coraz dłużej, więc wypracowany kapitał musi wystarczyć na ponad 20 lat emerytury. Z tych powodów system będzie coraz bardziej niewydolny. Doprowadzi to do obniżania świadczeń, czyli spadku stopy zastąpienia (relacji pierwszego świadczenia emerytalnego do ostatniej pensji). Według prognoz każdy, kto przejdzie na emeryturę w 2050 roku, otrzyma zaledwie 25% swojej ostatniej pensji.

Wprowadzenie reform, które zwiększą świadomość emerytalną Polaków, jest niezbędne. Najlepsze systemy emerytalne na świecie opierają się na trzech źródłach. Pierwszym jest powszechny system emerytalny, gwarantowany przez państwo. Kolejnym są środki gromadzone wspólnie z pracodawcą. Ostatnim nasze prywatne oszczędności. Pojedyncze źródło dochodu na emeryturze nie zagwarantuje wysokiego świadczenia emerytalnego. Tylko wspólne ich wykorzystanie przez przyszłego emeryta może zapewnić mu odpowiednio wysoką emeryturę i stabilnie zabezpieczyć przyszłość.

PPK – systematyczne zwiększanie szans na spokojną przyszłość

Dzięki wprowadzeniu Pracowniczych Planów Kapitałowych polski przyszły emeryt zyskał drugie źródło dochodu na emeryturze, wspólnie tworzone z pracodawcą. Każdy pracownik, który zdecyduje się skorzystać z takiego rozwiązania, otrzyma pomoc pracodawcy. Jeśli część swojego wynagrodzenia przekaże na plan emerytalny, to pracodawca ze swojej strony dołoży kolejną część. Na tej zasadzie motywuje się pracowników do oszczędzania na emeryturę w krajach rozwiniętych. Rozwiązanie to doskonale się sprawdza, ponieważ jest oparte na systematyczności.

Niestety systematyczność w oszczędzaniu kojarzy się z obowiązkiem i wyrzeczeniami. Dlatego nie dziwi fakt, że nie każdy jest w stanie ją zaakceptować. Jednak bez systematyczności nie uda się zbudować kapitału emerytalnego i zapewnić sobie odpowiednio wysokiego świadczenia.

Oszczędzanie wspólnie z pracodawcą jest więc tutaj bardzo ważne. Osoby pracujące, systematycznie otrzymują wynagrodzenie. Wtedy z pensji, na rachunek PPK przekazują 2% swojego wynagrodzenia. Dodatkowo pracodawca uczestniczy w tym procesie. Jeśli pracownik zdecyduje się na uczestnictwo w PPK, to od pracodawcy otrzyma dodatkowe 1,5%. Są to tylko składki podstawowe, ponieważ pracownik może zadeklarować zwiększenie swojej składki do 4%.

Podobnie pracodawca również może zwiększyć swoją składkę do 4%. PPK stanowi zatem interesujący sposób organizacji polityki kadrowej przez pracodawców. Zyskują oni narzędzie motywacji i nagradzania pracowników.

Ponadto w PPK uczestniczy również państwo. Każdemu uczestnikowi na początku przekazuje 250 zł wpłaty powitalnej i co roku zasila rachunek uczestnika wpłatą w wysokości 240 zł.

Systematyczne i automatyczne odkładanie z pensji w ramach PPK buduje dodatkowy kapitał, który jest całkowicie prywatny i może wspomóc uczestnika wcześniej niż po przejściu na emeryturę.

Moje PPK – na czarną godzinę, na mieszkanie i na emeryturę

W odróżnieniu od OFE uczestnik Pracowniczych Planów Kapitałowych będzie miał nieograniczony dostęp do swoich pieniędzy. Po ukończeniu 60. roku życia będzie mógł bez podatku od dochodu wypłacić 25% zgromadzonych oszczędności, a pozostałe 75% w 120-miesięcznych ratach. Jeśli zdecyduje się wypłacić całość, to wtedy od wspomnianych wcześniej 75% oszczędności zapłaci 19% podatek od dochodu.

Po osiągnięciu 60. roku życia małżonkowie mogą wspólnie wnioskować o wypłatę z PPK w ramach świadczenia małżeńskiego, jeśli posiadają swoje rachunki PPK w tej samej instytucji. Wypłata środków następuje w co najmniej 120 ratach. W razie śmierci jednego z nich wypłaca się drugiemu małżonkowi świadczenie małżeńskie, w dotychczasowej wysokości, aż do wyczerpania środków.

Środki zgromadzone w PPK mogą wspomóc także w przypadku poważnego zachorowania uczestnika, jego małżonka lub dziecka. W takiej sytuacji będzie można wypłacić do 25% zgromadzonych środków w PPK. Wypłaconych środków nie trzeba będzie zwracać.  Ustawa nie określa maksymalnej liczby wykorzystania środków w tym celu.

Można pożyczyć od siebie pieniądze na mieszkanie

W trakcie oszczędzania będzie można wypłacić 100% zgromadzonych pieniędzy w PPK na cele mieszkaniowe – wkład własny na zakup mieszkania lub budowę domu. Wypłacone pieniądze, w wartości nominalnej, trzeba będzie zwrócić. Z tego rozwiązania będą mogły skorzystać osoby, które nie ukończyły 45. roku życia. Spłata musi zacząć się najpóźniej po 5 latach od wypłaty i nie może trwać dłużej niż 10 lat.

Zatem jeśli 35-latek wypłaci 20 000 zł ze swojego rachunku PPK na wkład własny, to najpóźniej w wieku 40 lat będzie musiał zacząć spłacanie wypłaconych 20 000 zł i zakończyć je najpóźniej do 50. roku życia.

Innymi słowy, sam sobie przyzna nieoprocentowaną pożyczkę na zakup mieszkania lub budowę domu. Taka konstrukcja umożliwi wielu osobom nabycie własnej nieruchomości. Zyskają przede wszystkim ci, którzy dobrze zarabiają, ale mają problemy z samodzielnym i systematycznym oszczędzaniem. Dzięki uczestniczeniu w PPK środki automatycznie odkładane razem z pracodawcą zamienią się w oszczędności przeznaczone na wkład własny lub remont.

 Spadek z PPK – otrzymamy całość zgromadzonych środków

W przypadku śmierci uczestnika osoba uprawniona może je przenieść do swojego PPK, na rachunek IKE lub wypłacić w formie zwrotu. W dowolnym momencie oszczędzania przed osiągnięciem 60. roku życia uczestnik PPK może wypłacić swoje pieniądze w formie zwrotu.

W odróżnieniu od OFE pieniądze gromadzone na rachunku PPK są własnością uczestnika PPK. Wypłacając pieniądze w formie zwrotu uczestnik będzie zobowiązany do zapłaty od zysku podatku dochodowego od osób fizycznych, a część środków trafi na jego konto w ZUS.

Niestety środki pieniężne pochodzące z tytułu wpłaty powitalnej i dopłat rocznych przepadną i zasilą Fundusz Pracy. Jest to niewielka cena za wcześniejsze wycofanie środków i swobodne nimi dysponowanie, czyli za coś czego nie można zrobić z pieniędzmi w OFE.

PPK – większy wybór, lepsze dopasowanie i tańsze rozwiązanie niż OFE

W Otwartych Funduszach Emerytalnych (OFE) nie było wyboru, w co będą inwestowane nasze pieniądze. Wybór ograniczał się do skorzystania z oferty jednego z powszechnych towarzystw emerytalnych. Inaczej będzie w PPK. Tutaj do wyboru od początku będzie 8-9 funduszy zdefiniowanej daty, różniących się między sobą ryzykiem inwestycyjnym.

Na początku każdy uczestnik, ze względu na swój wiek zostanie automatycznie przypisany do odpowiedniego funduszu. Np. osoby urodzone w latach 1963-1967 automatycznie trafią do funduszu z datą 2025. Zasada działania takich funduszy jest prosta. Wraz ze zbliżaniem się do zdefiniowanej daty, wzrastać będzie udział aktywów bezpiecznych tj. obligacji skarbowych i depozytów, a spadać zacznie udział aktywów ryzykownych, czyli akcji. W okolicy daty tego funduszu (2025) część dłużna nie może być mniejsza niż 85%.

Dostosowanie polityki inwestycyjnej do wieku uczestnika ma na celu ograniczenie ryzyka inwestycyjnego i zapewnienie bezpieczeństwa środków przed osiągnięciem 60. roku życia. Im młodszy uczestnicy PPK, tym udział części akcyjnej może być większy. Dla 20-latków to nawet 80%.

Każdy uczestnik według swojego wieku zostanie automatycznie przypisany do odpowiedniego funduszu zdefiniowanej daty. Jednak w ciągu roku będzie miał możliwość dwukrotnej, bezpłatnej zmiany funduszu. Może nawet wybrać wszystkie fundusze, z zastrzeżeniem, że udział pojedynczego nie może być mniejszy niż 10%.

Niskie koszty

Fundusze Zdefiniowanej Daty będą bardzo tanie. Nie będą pobierały opłaty manipulacyjnej od wpłat. Cała składka uczestnika PPK będzie inwestowana. Jest to bardzo ważne dla efektywnego pomnażania oszczędności. Dla porównania – OFE mogą pobierać nawet 1,75% od wpłacanych składek. Przy długoterminowym oszczędzaniu część zysku zostanie pochłonięta przez opłaty.

Podmioty zarządzające PPK będą mogły maksymalnie pobierać 0,5% w formie opłaty za zarządzanie i dodatkowe 0,1%, jeśli fundusz osiągnie dodatnią stopę zwrotu w skali roku i uda im się osiągnąć wynik lepszy niż przyjęty benchmark. Ten punkt odniesienia ustalać będzie Minister Finansów. Już teraz pojawiają się pierwsze opinie, że opłata za zarządzanie w funduszach zdefiniowanej daty może być niższa. Podmioty zarządzające PPK mogą ze sobą konkurować m.in. niższymi stawkami tej opłaty.

20-latkom PPK opłaca się najbardziej

Inwestowanie w długim terminie jest najbardziej opłacalne, ponieważ wykorzystywany jest mechanizm procentu składanego. Zamiast konsumować zyski są one inwestowane. Dzięki temu w długim terminie możliwe jest zwiększenie zysków.

Przykładem może być polski indeks WIG20 i jego wersja dochodowa WIG20 TR. WIG20 jest indeksem cenowym, co znaczy, że do jego wyniku nie wlicza się dywidend.

Indeks WIG20 TR uwzględnia wypłacane przez przedsiębiorstwa dywidendy i ich reinwestowanie. Średnia dziesięcioletnia stopa zwrotu za ostatnie 5 lat kalendarzowych indeksu WIG20 wynosi -14,98%. Natomiast WIG20 TR gdzie dywidendy były reinwestowane – wynosi 30,77%. Różnica to ponad 45 punktów procentowych. Fundusze Zdefiniowanej Daty będą reinwestować otrzymywane dywidendy, dlatego w długim terminie uczestnik PPK zyska więcej.

Kolejną zaletą długoterminowego inwestowania jest trafienie na kilka okresów hossy na rynkach kapitałowych. Obecni 20- i 30- latkowie doświadczą kilku załamań na rynku i dynamicznych wzrostów. Rynki akcji mają to do siebie, że po każdej bessie przychodzi hossa i ustanawiane są nowe rekordy notowań. W długim terminie rynki akcji znajdują się w trendzie wzrostowym. Dlatego właśnie promowane jest inwestowanie w długim horyzoncie czasu.

Stabilnie – czyli z trzech źródeł. Dlaczego nie warto rezygnować z PPK?

Nasze emerytury powinny pochodzić z trzech źródeł: państwowego, wspólnie budowanego z pracodawcą oraz prywatnego. Najlepsze systemy emerytalne tak właśnie funkcjonują. Polacy w końcu otrzymali szansę skorzystania ze wszystkich możliwości, aby zacząć systematycznie budować bezpieczną przyszłość.

Każdy, kto nie chce po przejściu na emeryturę mierzyć się z próbą przeżycia co miesiąc jedynie za 25 proc. ostatniej pensji musi zbudować prywatny kapitał. W tym celu warto pomyśleć o PPK. Dzięki wspólnemu budowaniu oszczędności emerytalnych z pracodawcą sytuacja przyszłych emerytów może się poprawić.

W odróżnieniu od OFE, pieniądze w PPK mają całkowicie prywatny charakter. Gwarantuje to zapis  w art. 3 ustawy z 4 października 2018r. o pracowniczych planach kapitałowych. Co oznacza, że uczestnik ma prawo do wypłaty środków np. na wkład własny na mieszkanie lub w czasie ciężkiej choroby. Zyskuje więc stabilne zabezpieczenie swojej przyszłości.

Aleksander Matusiewicz, Targeto.pl, we współpracy z Izbą Zarządzających Funduszami i Aktywami