Polska jednym z trzech europejskich liderów wzrostu eksportu

W 2020 r. Polska była krajem o trzecim najwyższym procentowym wzroście eksportu wśród krajów UE. Z kolei w 2021 r. (dane za styczeń-listopad) zajmowała ona dopiero dziesiąte miejsce. Nie oznacza to jednak, że sukces Polski na arenie międzynarodowej miał charakter jednorazowy.

W 2020 r. (…) udział polskiego eksportu w łącznej wartości eksportu wszystkich krajów UE zwiększył się wyraźnie do 5,0% (wobec 4,6% w 2019 r. i średnio 4,2% w latach 2015-2018

Należy pamiętać, że w przypadku wielu państw, wysoki wzrost eksportu w 2021 r. był możliwy głównie dzięki efektom niskiej bazy wynikających z silnego spadku wymiany handlowej w trakcie pandemii COVID-19 w 2020 r.

Kraje, które najlepiej radziły sobie pod względem wzrostu eksportu w ostatnich dwóch latach znajdują się najbliżej prawego górnego rogu wykresu (relatywnie wysokie tempo osiągnięte zarówno w 2020 r., jak i 2021 r.). To tej grupy krajów zalicza się również Polska.

Tendencja do geograficznej reorientacji łańcuchów dostaw była szczególnie mocno zarysowana w 2020 r. Wówczas udział polskiego eksportu w łącznej wartości eksportu wszystkich krajów UE zwiększył się wyraźnie do 5,0% (wobec 4,6% w 2019 r. i średnio 4,2% w latach 2015-2018).

W 2021 r. proces zdobywania nowych klientów przez polskich eksporterów nadal był kontynuowany, jednak w wolniejszym tempie niż w 2020 r. Wspomniany wyżej odsetek zwiększył się o 0,1 pkt. proc. do 5,1% w okresie styczeń ‒ listopad 2021 r.

Z uwagi na wspomniane wyżej efekty bazy, które z różną siłą zaburzały tempa wzrostu eksportu w poszczególnych krajach UE w 2021 r., aktywność w poszczególnych segmentach eksportu Polski nie należy oceniać tylko bezpośrednio na podstawie jego tempa wzrostu, lecz również relatywnie na tle danych o handlu międzynarodowym w innych krajach UE.

Czytaj także: Wskaźnik Przyszłej Inflacji w marcu znowu w górę; nieprzerwany wzrost od lipca 2020 r.

Udział polskiego eksportu – kategorie

W tym celu obliczyliśmy udział eksportu Polski w łącznej wartości eksportu wszystkich krajów UE w różnych kategoriach wg klasyfikacji BEC w 2020 r. i okresie styczeń ‒ listopad 2021 r. Jeśli te odsetki zwiększyły się, to znaczy, że Polska radziła sobie relatywnie lepiej w handlu w danej grupie towarowej niż pozostałe kraje UE. Tendencje w tym zakresie przedstawiliśmy na wykresie (patrz poniżej).

W kategoriach eksportu znajdujących się powyżej przerywanej linii udział Polski w całym eksporcie UE w 2021 r. zwiększył się względem 2020 r. Można zauważyć, że odsetki te zwiększyły się prawie we wszystkich segmentach eksportu.

Wyjątkiem były żywność i napoje, nieprzetworzone, głównie dla przemysłu (nr 1 na wykresie), żywność i napoje, przetworzone, głównie dla przemysłu (3), paliwa i smary, nieprzetworzone (7), paliwa i smary, przetworzone, benzyny silnikowe (8) i samochody osobowe (12).

Czytaj także: PIE: wojna w Ukrainie spowolni wzrost gospodarczy w Polsce do 3,5 proc. w 2022 roku

Przesunięcia w łańcuchach dostaw

Biorąc pod uwagę zarysowane powyżej tendencje można stwierdzić, że Polska z powodzeniem wykorzystała pandemiczny 2020 r. do trwałego przejęcia zleceń wykonywanych dotychczas przez inne kraje UE. Sukces ten został osiągnięty we wszystkich segmentach eksportu – udział Polski w całkowitym eksporcie krajów UE zwiększył się zarówno dla dóbr inwestycyjnych, pośrednich, jak i konsumpcyjnych (por. wykres).

Przedstawione powyżej dane wskazują na przesunięcia w łańcuchach dostaw na korzyść Polski i wzrost jej roli jako dostawcy półproduktów i produktów finalnych. Może to oznaczać, przykładowo, że polskie przedsiębiorstwa przejęły zamówienia realizowane przez włoskie czy też węgierskie firmy.

Powyższe dane nie dają jednak odpowiedzi, czy Polska przejmowała również zlecenia, które dotychczas były obsługiwane przez państwa spoza UE (np. Chiny). Analizę taką przeprowadzimy, gdy opublikowane zostaną szczegółowe dane o światowym handlu za 2021 r.

Wpływ wojny w Ukrainie na eksport

Warto jednocześnie zwrócić uwagę, że trwająca obecnie wojna w Ukrainie może przyczynić się do dalszej reorientacji w łańcuchach dostaw. Zgodnie z danymi Eurostatu, w 2021 roku 3,0% całkowitego importu towarów z wyłączeniem paliw i innych nośników energii do Unii Europejskiej pochodziło z Białorusi, Rosji i Ukrainy.

Z uwagi na wprowadzone embarga, jak również zniszczenia wojenne w Ukrainie, UE będzie musiała znaleźć nowych dostawców tych produktów. Jeśli polskie firmy przejmą te zlecenia, spowoduje to wzrost eksportu z Polski i zwiększenie jego udziału w całkowitym eksporcie krajów UE.

Trwająca obecnie wojna w Ukrainie może przyczynić się do dalszej reorientacji w łańcuchach dostaw

Potencjalną skalę zwiększenia wymiany handlowej dobrze ilustruje fakt, że import towarów z wyłączeniem paliw i innych nośników energii z wspomnianych wyżej trzech krajów do Unii Europejskiej stanowi równowartość ok. 30% całkowitego eksportu towarów z Polski (87 mld EUR).

Polskie firmy z pewnością nie będą w stanie przejąć wszystkich zleceń, ale potencjał do dalszego, szybkiego wzrostu eksportu w horyzoncie kilku kwartałów jest znaczący. Stanowi to wsparcie dla naszej prognozy przyspieszenia wzrostu eksportu z 6,6% r/r w 2022 r. do 7,6% w 2023 r. i wzrostu PKB z 3,5% w br. do 4,3% w 2023 r.

Jakub Borowski, Główny Ekonomista;

Krystian Jaworski, Starszy Ekonomista;

Jakub Olipra, Starszy Ekonomista.

MAKROmapa, Credit Agricole Bank Polska SA