Płaca minimalna: zmiana zasad wyliczania jej wysokości – kto na tym straci?

Obecnie trwają negocjacje nad wysokością płacy minimalnej w przyszłym roku. Rząd zaproponował, aby było to 2220 zł. Na razie jednak nie wiadomo czy będzie to kwota ostateczna.

Niejako obok toczy się dyskusja o zasadach wyliczania wysokości płacy minimalnej. Rozpoczęła się ona od interpelacji poselskiej (nr 16934) skierowanej do ministra rodziny, pracy i polityki społecznej. Występujący z nią posłowie zwrócili uwagę, że zasady wyliczania płacy minimalnej dyskryminują starszych wiekiem pracowników.

Stawka podstawowa starszego pracownika niższa niż nowego

Przyczyną takiego stanu rzeczy jest art. 6 ust. 4 i 5 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (tj. Dz.U. z 2017 r. poz. 847 ze zm.), na który powołują się pracodawcy, wyliczając najniższe wynagrodzenie razem z wysługą lat. Efektem tego, pracownik ze stażem 30 lat pracy ma od 100 do 200 zł mniej na stawce podstawowej niż nowo przyjęty na to same stanowisko.

Z odpowiedzi udzielonej  przez wiceministra rodziny, pracy i polityki społecznej Stanisława Szweda wynika, że ministerstwo rozważa zmiany polegające na etapowym wyłączaniu poszczególnych składników wynagrodzenia z kategorii minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Podobno w ministerstwie trwają obecnie szacunki ile taka operacja miałaby kosztować. Zwłaszcza, że  jeśli miałoby to dotyczyć dodatków stażowych zmianę taką odczułaby przede wszystkim tzw. sfera budżetowa. Dodatki te nie są, bowiem świadczeniem powszechnym. Prawo do nich mają głównie osoby zatrudnione w  sferze publicznej

To nie płaca zasadnicza

Przypomnijmy: wysokość wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia, określonego w ustawie o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. W tym roku, wynosi ona 2100 zł. Przy czym jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy, wysokość minimalnego wynagrodzenia ustala się w kwocie proporcjonalnej do liczby godzin pracy przypadającej do przepracowania przez pracownika w danym miesiącu, biorąc za podstawę wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Minimalne wynagrodzenie za pracę to jednak nie tylko wynagrodzenie zasadnicze. Przy porównywaniu wysokości wynagrodzenia pracownika z obowiązującą wysokością minimalnego wynagrodzenia za pracę brane są pod uwagę wszystkie przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych (z pewnymi jednak wyjątkami o czym niżej). Lista tych wynagrodzeń zamieszczona jest w załączniku do objaśnień formularzy statystycznych Z-06 i Z-03 www.stat.gov.pl

Zalicza się do nich m.in.:

• wynagrodzenia zasadnicze w formie czasowej, akordowej, prowizyjnej i innej,
• dodatki za staż pracy oraz inne dodatki (dodatkowe wynagrodzenia) za szczególne właściwości pracy, szczególne kwalifikacje lub warunki pracy,
• premie i nagrody regulaminowe i uznaniowe,
• dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych,
• wynagrodzenia dodatkowe za prace wykonywane w ramach obowiązującego wymiaru czasu pracy, lecz niewynikające z zakresu czynności,
• wynagrodzenia za czynności przewidziane do wykonania poza normalnymi godzinami pracy w zakładzie lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę (np. dyżury, pełnienie pogotowia domowego),
• wyrównanie do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę,
• wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy, wypłacane ze środków pracodawców
• (wynagrodzenia za urlopy wypoczynkowe i dla poratowania zdrowia, za czas
• niezdolności do pracy wskutek choroby, za czas przestoju niezawinionego przez pracownika i in.),
• nagrody jubileuszowe, odprawy rentowe i emerytalne, ekwiwalenty pieniężne za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i inne,
• uposażenia posłów i senatorów wraz z uposażeniem dodatkowym, odprawy emerytalne, rentowe i parlamentarne posłów i senatorów, odprawy pracowników biur klubów, kół poselskich i senatorskich oraz zespołów parlamentarnych w związku z zakończeniem kadencji Sejmu Senatu, a także odprawy dla pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru, z którymi został rozwiązany stosunek pracy w związku z upływem kadencji,
• świadczenia o charakterze deputatowym (wartość świadczeń w części nieopłaconej przez pracownika) lub ich ekwiwalenty pieniężne (np. deputaty węglowe, energetyczne, środków spożywczych), a także ekwiwalenty za umundurowanie, jeśli obowiązek jego noszenia wynika z obowiązujących ustaw,
• świadczenia odszkodowawcze (w związku ze skróceniem okresu wypowiedzenia), dodatek wyrównawczy wypłacany pracownikom, których wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.

Do wynagrodzeń osobowych nie zalicza się wynagrodzeń z tytułu rozporządzania przez pracowników prawami autorskimi do utworów stworzonych w ramach stosunku pracy.

Katalog wyłączeń

Nie każde jednak wynagrodzenie o charakterze osobowym może być uwzględniane w płacy minimalnej. Przesądza o tym art. 6 ust. 5 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu, zgodnie, z którym przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia pracownika nie bierze się pod uwagę:

• nagrody jubileuszowej,
• odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy,
• wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych,
• dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej.

Czy w katalogu tych wyłączeń znajdą się wkrótce dodatki stażowe czas pokaże. Na taką zmianę na pewno czekają jednak wieloletni pracownicy  budżetówki zarabiający w granicach minimalnego wynagrodzenia.