Opinie: Demokratyzacja kapitału

Jan K. Solarz

Kumulacja kapitału prowadzi do coraz większych nierówności społecznych. Kiedy stopa zwrotu z kapitału wynosi 4-5 proc., a wzrost gospodarczy odbywa się w tempie 1 proc. rocznie, to początkowa dysproporcja błyskawicznie się pogłębia. Polaryzacja dochodów prowadzi do wypłukiwania warstwy średniej, ostoi demokracji parlamentarnej.

Wojny są sprawdzonym sposobem korygowania mechanizmu nieskończonej akumulacji i koncentracji kapitału. Fundamentem ustroju demokratycznego jest wiara w społeczeństwo, w którym nierówności społeczne wynikają głównie z odmiennego wkładu pracy i wysiłku, a nie są efektem pochodzenia, spuścizny i posiadania kapitału. Jak długo trwa powojenna odbudowa, tak długo panuje duch solidarności społecznej, wspólnego odtwarzania zrujnowanego kraju. Gdy sytuacja się normalizuje, ujawnia się zawiść, konflikt międzypokoleniowy oraz rodzi się posłuch dla ekstremistów politycznych z prawa i lewa.

Dla Platona zawiść była u źródel demokracji. Aktualnie ukształtował się pogląd, że dysproporcje dochodowe nie mogą być za duże i za małe. Każde społeczeństwo, przez swoją kulturę narodową zakreśla dopuszczalne rozpiętości dochodowe z pracy najemnej i kapitału. Pojawiają się próby prawnego regulowania tych proporcji, narasta poparcie dla globalnego progresywnego podatku od dochodów.

Koncentrowanie całej uwagi na problemach podziału dochodu wydaje się niewystarczające. Demokratyzacja kapitału to nie tylko kwestia, na ile ż...