Odgłosy: Spacerując po Bankowej Opis szaleństwa człowieczego

Przemysław Wiśniewski

W głębi sali, w której odbywała się nasza wystawa „Ulica Bankowa” ustawione były prostopadle, a więc w pewnej opozycji do siebie dwie duże plansze. Jedna to reprodukcja holenderskiej satyry z 1720 r.”Handel powietrzem”, druga to XVI-wieczna rycina Josta Ammana „Alegoria Handlu Niemieckiego „. Oba dzieła niosą w sobie ogromny ładunek emocjonalny i ważne przesłanie moralne w obecnych pełnych zawirowań czasach. Uświadamiają i przypominają nam, iż nasze postępowanie, nasze myślenie o przyszłości, o zasobności naszych portfeli winno być rozważne, etyczne, zgodne z nakazami rozsądku i wiary. Zawsze baliśmy się o swoje pieniądze. Chcieliśmy, by były bezpieczne, by dawały procent, chcieliśmy spać spokojnie. Bywało jednak często i tak, że odurzeni pierwszym sukcesem traciliśmy wkrótce wszystko, bowiem mieliśmy nadzieję, że można zarobić dużo i to bardzo szybko. Popadamy wówczas w szaleństwo wielkiej nadziei i zapominamy o najzwyklejszej w świecie ostrożności.

Alegoria Handlu Niemieckiego

Około 1580 r. Jost Amman, uczeń wielkiego Jana Gutenberga, stworzył Alegorię Handlu Niemieckiego. Pracowity artysta umieścił w swym dziele niezbędne przymioty, którymi winni się odznaczać przedstawiciele profesji, która w owym czasie przeżywały szczyt swej potęgi i chwały. Bogactwem i sławą kipiały domy i kantory kupców i bankierów z Amsterdamu, Antwerpii, Londynu, Florencji, Mediolanu, Genui, Wenecji, Augsburga czy Kadyksu. Bankierzy i kupcy sadzali na tronach władców, opłacali ich elekcje, finansowali rozwój królestw, hrabstw i miast. Fuggerowie, Sforzowie, Medyceusze – te nazwiska wymawiano z taką samą nabożnością jak: Habsburgowie, Burbonowie, Jagiellonowie. Osią dzieła Josta Ammana są: wielka sekretna Księga Tajemna – Secretorum Liber Inventarum, gromadząca i strzegąca wiedzy o wszelkich transakcjach handlowych oraz znajdująca się u podstawy kompozycji, jakby na fundamencie wszystkiego, figura kobieca symbolizująca Szczęście i Powodzenie. W bezpośredniej bliskości odnajdujemy: alegorię namysłu, zastanowienia się i dobrej rady, tuż obok cnotę absolutnej czystości; skromności; uczciwości; bezinteresowności. Nieco poniżej ważne cnoty: milczenie, małomówność, dyskrecja oraz doświadczenie; biegłość; znajomość języków. Po bokach alegorii autor umieścił cnoty wolności i obowiązku. Postać symbolizująca obowiązek trzyma w rękach serce, bowiem ta cnota z serca wychodzić powinna.

Poczesne miejsce, centralne i bardzo widoczne zajmuje sylwetka psa. W dobie Renesansu jak i teraz w naszym kręgu cywilizacyjnym pies symbolizuje wierność, ochronę, odwagę, przyjaźń, czujność, usłużność, wartę, straż. Jost Amman stworzył „Alegorię” z całą pewnością na zamówienie tych, których prezentowane cnoty winny dotyczyć. Dziwne to dzieło i niespokojne, przeładowane wręcz symboliką. Jest jakby przesłaniem moralnym do tego co nadchodzi, czy też nadejść może, jeśli….

Sześć dekad później, 1 lutego 1637 r. na amsterdamskiej giełdzie tulipanowej cebulka najpiękniejszej i najdroższej ...