Odgłosy: Siła sprawcza

Marek Urbaniak

Ale zanim o tym, poszukajmy najpierw analogii. Czas, okoliczności i dramaturgia tego wystąpienia były swego rodzaju historyczną powtórką mowy inauguracyjnej wygłoszonej przez Franklina Delano Roosvelta, gdy obejmował prezydenturę w 1933 roku, czyli w okresie trwania w najlepsze (najgorsze) największego kryzysu gospodarczego XX wieku. Kryzys wszedł na salony „hut i banków” w październiku 1929 roku, ale stosowane w pierwszym okresie metody radzenia sobie z fatalną sytuacją gospodarczą nie przynosiły żadnych rezultatów. W powietrzu wisiała bezradność. Prezydent Roosvelt, rozpoczynając swoje rządzenie, sięgnął wtedy po rozwiązania wzorowane na przemyśleniach mało wówczas znanego brytyjskiego ekonomisty Johna Maynarda Keynesa, którego podstawowa praca zatytułowana „Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza”, ukazała się dopiero w 1936 roku. Te nowe propozycje, nowego prezydenta funkcjonują w historii pod nazwą programu Nowego Ładu (New Deal).

Czy zatem nie jest ciekawe, jakie są punkty wspólne obu tych wystąpień, które dzieli co prawda 75 lat, ale łączy dramatyzm i skala problemu?

Otóż prezydent Roosvelt zaczął od refleksji natury etycznej. Podkreślił, że „Jest to czas, kiedy przede wszystkim należy mówić prawdę, całą prawdę, szczerze i śmiało.” Wyraził też nadzieję, że panujący strach można opanować i uruchomić drzemiącą w społeczeństwie energię. Jednocześnie podkreślił, że przeżywane dramaty nie są wynikiem działania czegoś zewnętrznego w stosunku do człowieka. To nie jest problem kataklizmu wywołanego przez przyrodę, lecz „przez swój upór i niekompetencję władcy gieł...