Nowoczesny Bank Spółdzielczy | Ranking „LIDERZY POLSKIEJ BANKOWOŚCI SPÓŁDZIELCZEJ 2021” Miesięcznika Finansowego BANK | Nowi liderzy na nowe czasy

Katarzyna Pawlik
Doradca Zarządu, zespół ekonomiczno-regulacyjny, Związek Banków Polskich

Wyjaśnijmy od razu, że w porównaniu z ubiegłorocznym Rankingiem Liderów Polskiej Bankowości Spółdzielczej, na czołowych miejscach nastąpiły spore przetasowania. Czyżby ostatnie, pełne zawirowań lata dały szansę na wyłonienie nowych liderów bankowości spółdzielczej? Pandemia COVID-19, agresja Rosji na Ukrainę, wyzwania ekonomiczne stojące przed naszym krajem, w tym galopująca inflacja (nie zapominając o ryzyku recesji na arenie międzynarodowej), mają krytyczny wpływ na życie społeczne i gospodarcze Polski. Prowadzenie biznesu, także i bankowego, wiąże się z koniecznością sprostania nowym, nieznanym dotychczas ryzykom oraz wyzwaniom.

Zanim jednak przejdziemy do omówienia szczegółowych wyników rankingu, przyjrzyjmy się sytuacji banków spółdzielczych w skali makro w ostatnich, branych pod uwagę w zestawieniu, latach, tj. 2020-2021.

Rok 2020 naznaczony był przede wszystkim pandemią COVID-19 i jej konsekwencjami społeczno-gospodarczymi. Oprócz pogarszającej się kondycji wielu przedsiębiorstw i rosnącej niepewności co do przyszłości wielu osób, w tym klientów banków spółdzielczych, na działalność całego sektora ogromny wpływ miały także decyzje Rady Polityki Pieniężnej dotyczące obniżenia stóp procentowych. Jednakże mimo wielu niesprzyjających warunków dla prowadzenia biznesu bankowego, lokalne instytucje finansowe poradziły sobie w tym okresie zdecydowanie lepiej niż banki komercyjne. Rok 2021, pomimo dalszego trwania pandemii, przyniósł natomiast poprawę sytuacji gospodarczej. Czarne scenariusze dotyczące zdolności klientów banków do regulowania zobowiązań po wygaśnięciu moratoriów kredytowych nie spełniły się, przynajmniej w większości. Choć obniżki stóp procentowych przez Radę Polityki Pieniężnej miały zdecydowanie negatywny wpływ na przychody odsetkowe banków spółdzielczych, będące głównym źródłem ich dochodów, lokalne instytucje finansowe stawiły czoła i temu wyzwaniu, poprzez podjęcie działań na rzecz ograniczenia skutków ryzyka stopy procentowej. Większy nacisk położono również na wzrost przychodów z opłat i prowizji. Nawet po decyzjach RPP z ostatniego kwartału ub.r. o podniesieniu stóp procentowych, banki spółdzielcze kontynuowały taką politykę.

Należy przy tym zaznaczyć, że pomimo poprawy koniunktury gospodarczej i polepszenia sytuacji całego sektora bankowego pod względem wskaźników efektywności, drugi rok z rzędu, banki spółdzielcze radziły sobie lepiej od podmiotów komercyjnych¹.

¹Szczegółowe informacje dotyczące sytuacji całego sektora bankowego w ubiegłym roku znaleźć można w Raporcie Banki 2021 Związku Banków Polskich.

Jednak nie oznacza to, że wcześniejsze problemy trapiące ten sektor zniknęły. Nadal stanowią one istotne zagrożenie dla możliwości rozwojowych lokalnych instytucji finansowych. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę np. na dynamiczny proces konsolidacji banków spółdzielczych, co nie pozostaje bez istotnego wpływu na wyniki poszczególnych podmiotów. Na koniec 2021 r. działało w Polsce 511 lokalnych instytucji finansowych, o 19 mniej niż rok wcześniej. Natomiast, według statystyk Komisji Nadzoru Finansowego, do czerwca br. ta liczba zmniejszyła się o kolejne 11 podmiotów. Należy mieć nadzieję, że proces dalszej konsolidacji będzie miał dobrowolny charakter, a celem będzie poprawa efektywności poszczególnych banków, a nie przymusowa restrukturyzacja.

O metodologii słów kilka

Pora powiedzieć co nieco o metodologii, oraz kto i dlaczego bierze udział w Rankingu Liderów Polskiej Bankowości Spółdzielczej. Ponownie skoncentrowaliśmy się na prawdziwych liderach sektora. Wysłaliśmy zapytanie o przedstawienie danych finansowych do ok. 80 największych pod względem sumy bilansowej banków spółdzielczych. W tej grupie znalazło się 39 instytucji z Systemu Ochrony Zrzeszenia BPS, 36 banków ze Spółdzielczego System Ochrony SGB oraz podmioty niezrzeszone.

Uczestnictwo w rozesłanej ankiecie miało charakter dobrowolny, tym bardziej zatem należy podkreślić chęć udziału i zaprezentowania swoich danych przez banki wymienione w rankingu, niezależnie od miejsca, które finalnie w nim zajęły w poszczególnych klasyfikacjach. Otrzymaliśmy odpowiedzi od 27 podmiotów (o jeden mniej niż w roku ubiegłym): 13 członków SOZ BPS, 13 z SSO SGB i od jednego banku niezrzeszonego. Wskazane instytucje posiadają łącznie aktywa stanowiące 16% sumy bilansowej całego sektora lokalnych instytucji finansowych.

Należy zatem pamiętać, że niezależnie od zajętego miejsca w rankingu, jest to grupa najlepszych i najbardziej efektywnych banków spółdzielczych – spośród 500 podmiotów działających w Polsce. Warto też docenić, że te instytucje zdecydowały się na publikację swoich danych (nie zawsze pozytywnych i świadczących o samych sukcesach, jako że czasy nie należą do łatwych dla biznesu), to poświadcza, że prowadzą politykę transparentności informacji. Dlatego już w tym miejscu gratulujemy wszystkim bankom, wymienionym w ramach Rankingu Liderów Polskiej Bankowości Spółdzielczej, osiągniętych wyników!

WYNIKI RANKINGU W POSZCZEGÓLNYCH KATEGORIACH

• Liderzy efektywności spółdzielczego sektora bankowego w Polsce

Pierwszą i najważniejszą kategorią prezentowaną w rankingu, tradycyjnie już, jest porównanie efektywności działania poszczególnych instytucji bankowych. Przy wydawaniu werdyktu zostało wziętych pod uwagę pięć obiektywnych czynników: dynamika przychodów podstawowych (obejmujących dochody odsetkowe, wynik z prowizji i opłat) w ostatnim roku w stosunku do wyniku z 2020 r., wysokość wskaźników ROE, ROA, poziom wskaźnika C/I w 2021 r. oraz koszt ryzyka (rozumiany jako stosunek utworzonych rezerw celowych do sumy aktywów banku).

Tworząc nasz ranking efektywności docenialiśmy oczywiście wyższe tempo wzrostu przychodów, wyższe wskaźniki ROE i ROA, niższy poziom C/I oraz niższy koszt ryzyka. Nie wartościowaliśmy przy tym żadnego z tych czynników efektywności, uznając wszystkie analizowane elementy za równie ważne. Każdemu bankowi przyznawaliśmy odrębnie punkty za zajęcie kolejnego miejsca w cząstkowych zestawieniach określonych na podstawie ukształtowania się każdego z tych wskaźników dla poszczególnych instytucji. Bank najlepszy uzyskiwał 27 pkt., najsłabszy 1 pkt w ramach danej kategorii. Finalny wynik każdej instytucji został zaś określony jako średnia liczba punktów, uzyskana dla wszystkich wspomnianych czynników. Tym samym lider rankingu, który byłby absolutnym dominatorem klasyfikacji, mógł teoretycznie otrzymać maksymalnie 27 pkt.

Po podsumowaniu wszystkich wyników i uzyskanej punktacji, okazało się, że w dobie nieznanych wcześniej wyzwań i trudnych czasów na czołowe pozycje wysunęły się inne instytucje niż w roku ubiegłym. Jest to bardzo ważna kwestia, gdyż świadczy o wysokiej konkurencji na rynku finansowym, chęci rozwoju banków spółdzielczych i tym, że raz przyznany tytuł lidera nie jest dany na zawsze i nie można spocząć na laurach.

Nowym liderem rankingu efektywności spółdzielczego sektora bankowego w Polsce „Miesięcznika Finansowego BANK” został Bank Spółdzielczy Duszniki. Przypomnijmy, że w ub.r. miał ambicje znalezienia się na podium, zajmując ostatecznie czwarte miejsce. BS Duszniki należy do czołówki największych banków uczestniczących w naszym zestawieniu (piąte miejsce pod względem wartości sumy bilansowej). Analizując otrzymane dane, widzimy, że ta lokalna instytucja finansowa jest prowadzona w sposób bezpieczny i efektywny. Otrzymała bardzo wysokie noty w przypadku wskaźników C/I (4. miejsce) i ROA (2. miejsce). Pozostałe czynniki plasowały się również w ramach czołówki zestawienia, co pozwoliło bankowi na osiągnięcie średniego wyniku 21,8 pkt – o 1,4 pkt. więcej od wicelidera.

O działalności Banku Spółdzielczego Duszniki, przynależącego do SSO SGB, można powiedzieć sporo dobrego. Ta lokalna instytucja finansowa, mająca centralę w Szamotułach niedaleko Poznania, stawia na nowoczesne rozwiązania, a także wsparcie zrównoważonego rozwoju. W swojej ofercie posiada m.in. takie produkty, jak kredyt gotówkowy przeznaczony na zakup i montaż paneli fotowoltaicznych (niskie oprocentowanie 6,68% i okres kredytowania 12 lat), czy kredyt gotówkowy ze stałą stopą (kwota kredytu do 50 tys. zł z oprocentowaniem stałym 8,50% na okres 5 lat dla posiadaczy kont osobistych w BS Duszniki). Bank umożliwia swoim klientom korzystanie również z rozwiązań bankowości mobilnej, w tym aplikacji SGB Mobile dla klientów indywidualnych, aplikacji BSGo, adresowanej do klientów instytucjonalnych oraz dostęp do portfeli cyfrowych BLIK, Google Pay, Apple Pay, Garmin Pay, Fitbit Pay, Xiaomi Pay. Ponadto przyjął jako cel strategiczny ograniczanie ryzyka kredytowego wynikającego z transmisji ryzyka powiązanego z czynnikami ESG w pełnym rozumieniu tego pojęcia.

Kolejne miejsca na podium rankingu efektywności stanowią spore zaskoczenie. Na drugą pozycję wskoczył, z miejsca 16., Spółdzielczy Bank Rozwoju należący do SOZ BPS. Warto zwrócić uwagę, że jest to jeden z mniejszych banków biorących udział w naszym zestawieniu, co wskazuje, że nie wyłącznie najwięksi mają szansę na sukces, a ci najlepiej zarządzani. SBR otrzymał bardzo wysokie noty za poziom wskaźnika ROE (w tym zakresie wyprzedził nawet laureata naszego zestawienia) i ROA. Jednak pomimo całkiem dobrej dynamiki przychodów podstawowych, ten musi zdecydowanie popracować nad stroną kosztową, aby móc sięgnąć po pozycję lidera w przyszłym roku.

Jak na jeden z najbardziej efektywnych banków w Polsce, Spółdzielczy Bank Rozwoju również stawia na nowoczesne rozwiązania dla swoich klientów. W końcu nazwa zobowiązuje. Przykładowo, klient dokonujący wpłaty lub wypłaty w placówce bankowej posiada możliwość złożenia podpisu elektronicznego na specjalnym tablecie. Podpisany dokument jest dostępny dla klienta w bankowości internetowej w zakładce e-dokumenty. Dodatkowo klienci SBR mają możliwość wymiany walut po atrakcyjnym kursie w bankowości internetowej oraz aplikacji mobilnej, a dla wyższych kwot transakcji ustanowiony został dedykowany numer telefonu do dealera walutowego banku, z którym istnieje możliwość negocjacji kursu. Ponadto w razie potrzeby instytucja ta nie zostawia swoich klientów samych sobie, gdyż umożliwia im kontakt z bankiem poprzez infolinię 24/7.

Trzecie miejsce na podium wywalczył Kaszubski Bank Spółdzielczy z wynikiem 19,8 pkt. Nie brał udziału w ubiegłorocznym zestawieniu, w związku z czym tym bardziej warto pogratulować zdobycia szturmem tak wysokiej pozycji. Ten członek SSO SGB może poszczycić się niskim poziomem kosztów ryzyka (2. miejsce), wysokim ROE (3. miejsce) i wysoką dynamiką przychodów podstawowych. Obszarami do poprawy na przyszłość są natomiast wskaźniki ROA i C/I.

Czym może się pochwalić Kaszubski Bank Spółdzielczy? Otóż, oferuje klientom możliwość korzystania z dwóch aplikacji mobilnych: SGB Mobile oraz NaszBank (pozwalają one na szybki dostęp do rachunków bankowych, kart płatniczych, portfeli cyfrowych – BLIK, Google Pay, Apple Pay, Garmin Pay, Fit Bit Pay, Xiaomi Pay). Poza tym warto zwrócić uwagę na Kredyt EKO. Jest to oferta kredytu gotówkowego na zakup ekoinwestycji przyjaznej środowisku. Oprócz tego klienci banku mogą korzystać z SGB ID, narzędzia służącego do potwierdzania swojej tożsamości online w usługach komercyjnych i publicznych.

Nie wolno jednak zapominać o kolejnych najlepszych z najlepszych – po piętach liderom depczą kolejno: miejsce 4. – Bank Spółdzielczy w Skórczu (ubiegłoroczny zwycięzca rankingu), miejsce 5. – Lubelski Bank Spółdzielczy (awans z 22. pozycji), miejsce 6. – Spółdzielczy Bank Ludowy w Złotowie (zdobywca 3. miejsca w roku ubiegłym), miejsce 7. – Bank Spółdzielczy w Gnieźnie (spadek z pozycji 5.), miejsce 8. – Bank Spółdzielczy w Szczytnie (przeskok z 23. pozycji), miejsce 9. – Mazowiecki Bank Spółdzielczy w Łomiankach (awans z 18. pozycji), ex aequo miejsce 10. – Bank Spółdzielczy w Płońsku i Bank Spółdzielczy Ziem Górskich KARPATIA (w obu przypadkach był to istotny przeskok, odpowiednio z 17. i 19. pozycji).

Gratulujemy zwycięzcom i jeszcze raz dziękujemy wszystkim bankom za udział w naszym rankingu! Pamiętajmy, że nie wszystkie instytucje finansowe, do których wysłaliśmy zapytanie zdecydowały się zaprezentować swoje wyniki.

Wyjaśnienie dla malkontentów

Można oczywiście uzasadniać, że dobra pozycja w zakresie jednego czynnika oceny efektywności wpływa na kształtowanie się lepszego wyniku w pozostałych wskaźnikach skuteczności działania banku, ale – jak wynika z zestawienia punktowego poszczególnych podmiotów – nie jest to do końca prawda. Wyższa dynamika przychodów nie zawsze musi przekładać się na wyższy wskaźnik ROA, niższy C/I czy niższy koszt ryzyka. Zwłaszcza rozbieżności przy ocenie poszczególnych wskaźników widoczne są zazwyczaj w przypadku banków uczestniczących w procesach połączeniowych. Wprawdzie mogą one pochwalić się bardzo wysoką dynamiką przychodów podstawowych, jednakże pod względem ...