Nowoczesny Bank Spółdzielczy | Bankowość Lokalna | Należy zacieśnić współdziałanie banków spółdzielczych z lokalnymi społecznościami

Jak przedstawia się kondycja sektora bankowości lokalnej w obliczu szoków makroekonomicznych? Czy spółdzielcy są bardziej narażeni na ich negatywne konsekwencje, i jakie kroki powinni podjąć, by zminimalizować owe skutki?

– Szoki makroekonomiczne mają wpływ na cały sektor bankowy. Również banki spółdzielcze są w dużym stopniu narażone na ich skutki, zarówno w ujęciu negatywnym, jak i pozytywnym. Jednym z pozytywnych przykładów mogą być decyzje RPP odnośnie podwyższenia stóp procentowych, których konsekwencje widać bardzo wyraźnie we wzroście dochodów odsetkowych banków spółdzielczych. Są one kilkukrotnie wyższe aniżeli w roku poprzednim. Pozytywnie oddziaływała także dobra koniunktura gospodarcza do połowy 2022 r. Jeśli chodzi o tendencje negatywne, można wskazać pewną realną deprecjację kapitałów własnych przy wysokiej inflacji. Jeśli banki spółdzielcze nie mogą pozyskiwać środków w inny sposób niż z wypracowanych zysków, to odbudowa realnej wartości kapitałów własnych następuje wolniej, a potencjał rozwojowy lokalnych instytucji finansowych jest wyraźnie ograniczony. Równocześnie odnotowujemy wyraźne obniżanie się poziomu ich depozytów. To potwierdza, że instytucje te przez wiele lat oferowały lepsze oprocentowanie niż banki komercyjne. W momencie, kiedy te ostatnie mają większe możliwości konkurencyjne, widać ewidentne przesunięcia w poziomie depozytów klientowskich. W bankach komercyjnych zwiększa się zasób depozytów, w szczególności walutowych, tymczasem w lokalnych instytucjach finansowych przez ostatnie pół roku ubyło 10 mld zł. Z punktu widzenia płynności nie ma to istotnego znaczenia, natomiast jest to sygnał, że albo klienci wycofują te pieniądze z uwagi na lepsze oferty, albo jest to skutek pogarszającej się sytuacji polskich gospodarstw domowych. Przy wyższych stopach procentowych bankom spółdzielczym nie udaje się zwiększać akcji kredytowej. Można się spodziewać, że będzie z tym problem także w przyszłości, zwłaszcza w sytuacji pogorszenia koniunktury gospodarczej. Zagrożenie recesją może też powodować, że mniejsze firmy mogą mieć większe problemy finansowe aniżeli duże podmioty. Tymczasem to firmy z sektora mikro i MŚP są głównymi klientami lokalnej bankowości.

Do tego dochodzi wyzwanie w postaci wakacji kredytowych…

– Oznaczają one spory ciężar także dla banków spółdzielczych, niemniej będzie on relatywnie mniej odczuwalny aniżeli w segmencie komercyjnych instytucji finansowych. Udział kredytów mieszkaniowych w portfelach spółdzielców jest mniejszy, zatem przy założeniu, że koszt wakacji kredytowych dla całego sektora osiągnie około 20 mld zł, bankom lokalnym przy ich czteroprocentowym udziale w rynku przypadnie około 800 milionów. To oczywiście ogromna kwota, ale spółdzielcy wypracowali w pierwszym półroczu półtora miliarda złotych dochodu, co powinno pozwolić na uniknięcie poniesienia straty finansowej przez cały sektor bankowości spółdzielczej. Trzeba jednak pamiętać, że banki spółdzielcze będą musiały jeszcze ponieść w tym roku – jak cały sektor bankowy – wpłaty na BFG oraz do Funduszu Wsparcia Kredytobiorców. Do tego działają one zgodnie z Krajowymi Standardami Rachunkowości (w przeciwieństwie do banków komercyjnych) i tym samym będą inaczej rozliczać w czasie koszty z tytułu wakacji kredytowych.

Jak w obecnej chwili można ocenić współpracę na linii bank spółdzielczy – bank zrzeszający – IPS? Czy potencjał tej struktury jest w pełni wykorzystany, i co można jeszcze zrobić, by wzmocnić funkcjonowanie zrzeszeń?

– Zacznijmy od systemów ochrony instytucjonalnej. Oba IPS-y wykonały ogromną pracę, dzięki czemu były w stanie tak zdiagnozować sytuację w bankach spółdzielczych, jak i nawiązać współpracę operacyjną z KNF czy BFG na odpowiednim poziomie, żeby można było problemy rozwiązywać w efektywny sposób ze wsparciem tych instytucji. Oczywiście, pojawiają się także postulaty dotyczące dalszego zwiększenia efektywności działania IPS, np. poprzez możliwość nakładania kar, zawieszania członków zarządu banków spółdzielczych, tak żeby procedury były szybsze i efektywniejsze. To, co się udało osiągnąć w toku ostatnich zmian regulacyjnych, to zaliczenie wpłat banków na IPS do kosztów uzyskania przychodów dla celów podatkowych. Banki spółdzielcze zabiegały o to przez kilka lat, a do zmiany doszło w związku z powołaniem odpowiednika IPS dla banków komercyjnych.

Jeśli chodzi o banki zrzeszające, pozytywnie należy ocenić współpracę w zakresie technologicznym. To duży postęp, wykonany przez obydwa zrzeszenia. Problem w tym, że te rozwiązania nie zawsze są powszechnie stosowane przez wszystkie banki spółdzielcze, głównie na skutek stosowania różnych systemów informatycznych. Wskazane byłoby, by rozwiązania zrzeszeniowe były wykorzystywane przez wszystkie instytucje finansowe, co zwiększyłoby efektywność podejmowanych inwestycji. Drugi obszar, gdzie można by w większym stopniu wykorzystać potencjał zrzeszenia, to tworzenie ujednoliconych produktów na jego poziomie. Nie chodzi o to, by ograniczać ...