Nowe regulacje dla sektora szybkich pożyczek pozwolą chronić sektor finansowy i klientów
Rejestr firm zajmujących się udzielaniem krótkoterminowych pożyczek, odgórne limity kosztów udzielonej pożyczki oraz obowiązek badania zdolności kredytowej pożyczkobiorcy - takie warunki funkcjonowania firm z sektora szybkich pożyczek mogą wejść w życie już w tym roku. Podczas comiesięcznej konferencji prasowej poświęconej publikacji najnowszych wyników badań koniunktury bankowej wiceprezes Związku Banków Polskich Jerzy Bańka przedstawił założenia zmian w ustawie o nadzorze nad rynkiem finansowym, zmierzające do objęcia regulacjami firm działających w sektorze pożyczkowym.
Wiceprezes ZBP przypomniał, że od nowego roku obowiązują już przepisy, zobowiązujące firmy pożyczkowe do badania zdolności kredytowej klientów. To krok we właściwym kierunku, jednak ewidentnie niewystarczający; największa część zarzutów stawianych firmom pożyczkowym wiąże się z ustalaniem opłat za udzielone pożyczki na niedopuszczalnie wysokim poziomie – w niektórych przypadkach nawet kilkudziesięciokrotnie większym niż ma to miejsce w przypadku produktów kredytowych oferowanych przez sektor bankowy.
Po zmianach nadużywanie pozycji przez firmy pożyczkowe ma być w znacznym stopniu utrudnione. Działalność firm pożyczkowych zostanie objęta reglamentacją, a same warunki prowadzenia działalności w tej branży zostaną ściśle określone. Pożyczek gotówkowych będzie mógł udzielać wyłącznie podmiot w formie spółki kapitałowej – obecnie usługi takie mogą być świadczone w zakresie działalności gospodarczej osób fizycznych. Spółka będzie się musiała ponadto wykazać własnym kapitałem w wysokości nie mniejszej niż 200 tysięcy złotych, nie pochodzącym z pożyczki ani kredytu. Zostaną wprowadzone również wymogi dla osób zasiadających w zarządach oraz radach nadzorczych spółek pożyczkowych – jednym z nich będzie wymóg niekaralności. Firmy, które spełnią wszystkie te kryteria, zostaną wpisane do nowoutworzonego rejestru, prowadzonego przez prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Wiceprezes Bańka podkreślił, że równolegle z utworzeniem rejestru zostanie ograniczona dowolność firm pożyczkowych w kształtowaniu pobieranego od klientów wynagrodzenia za usługi. Urzędowe regulacje obejmą wszystkie rodzaje opłat – na przykład kary za opóźnioną spłatę pożyczki:
– Kolejna zmiana to ustalenie maksymalnej wysokości odsetek za opóźnienie. Ta zmiana będzie oczywiście dotyczyła całego rynku – również sektora bankowego. Do tej pory były poważne wątpliwości interpretacyjne odnośnie stosowania przepisów Kodeksu Cywilnego odnośnie odsetek maksymalnych w przypadku odsetek za opóźnienie. Proponuje się, aby maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie była większa niż sześciokrotność kredytu lombardowego.
Skończą się również – tak lubiane przez podmioty z sektora szybkich pożyczek – olbrzymie prowizje „za obsługę pożyczki w domu” i tym podobne formy podwyższania rzeczywistego kosztu pożyczki przy zachowaniu pozorów oprocentowania zgodnego z przepisami:
– Wprowadza się dodatkową kategorię – maksymalnych dodatkowych kosztów pozaodsetkowych. To właśnie w tej kategorii przekraczano wszelkie dopuszczalne normy ze względu na brak precyzyjnego zapisu ustawowego – aczkolwiek ja kwalifikuję to jako klasyczne obchodzenie prawa. Organy ochrony konsumentów z wielkim trudem sobie radziły, albo w ogóle nie potrafiły sobie poradzić z powszechnymi przypadkami obchodzenia prawa w zakresie dopuszczalnych kosztów. W tej chwili proponuje się, że w przypadku krótkoterminowych pożyczek maksymalne koszty pozaodsetkowe nie mogą przekraczać 25% całkowitej kwoty kredytu. Dodatkowo w przypadku, gdyby ta pożyczka trwała dłużej niż rok – 30% w stosunku rocznym – zaznaczył wiceprezes ZBP.
Aby firmy pożyczkowe mogły realizować nałożony na nie obowiązek badania zdolności kredytowej klientów, proponuje się udzielenie im dostępu do rejestrów zobowiązań kredytowych, prowadzonych przez sektor bankowy – czyli bazy ZBP Bankowy Rejestr i baz Biura Informacji Kredytowej. Firmy pożyczkowe będą jednak mogły korzystać z tych baz na nieco innych zasadach, niż banki czy spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe:
– Firma pożyczkowa może uzyskać dostęp do bazy BIK i do bazy ZBP tylko wówczas, gdy będzie dysponować zgodą klienta na taki dostęp. Musi być tu również spełniony wymóg wzajemności – oznacza to, że firma pożyczkowa będzie zobligowana do przekazywania danych do BIK i baz ZBP. Pewnym novum, które pojawiło się w tym projekcie jest zapis, że ta zgoda może zostać przekazana także drogą elektroniczną, przy czym precyzyjnie określa się warunki jakie muszą zostać spełnione, aby taka zgoda została przekazana.
W opinii wiceprezesa Jerzego Bańki nowe rozwiązania prawne pozwolą na poprawę warunków konkurencji na rynku usług finansowych, a także umocnią ochronę konkurentów przed lichwą i wyzyskiem ze strony firm funkcjonujących w sektorze szybkich pożyczek.
Karol Jerzy Mórawski
