Niższy od założeń wzrost gospodarczy i niższa inflacja grożą przekroczeniem dopuszczalnego poziomu długu
Polska wciąż jest krajem o relatywnie niskim zadłużeniu publicznym (w końcu 2023 roku dług sektora General Government wynosił 49,6% PKB, przy średnim poziomie w Unii Europejskiej 81,7% PKB), ale w ostatnich dwu latach dług szybko rośnie.
Według Ministerstwa Finansów pod koniec roku 2024 wyniesie 54,6 proc. PKB, a pod koniec roku 2025 59,8 proc. PKB. Tak znaczny przyrost długu – ponad 10 pkt proc. w ciągu dwóch lat jest ewenementem w Unii Europejskiej.
Skokowy przyrost długu w krajach Unii Europejskiej miał miejsce w 2020 roku, w okresie pandemii, kiedy rządy uruchomiły wielkie programy osłonowe. Ale od 2020 roku w większości krajów poziom długu spadł (w dużej mierze dzięki inflacji).
Czytaj także: Budżet państwa znowu centralnym dokumentem polityki gospodarczej rządu
Optymistyczne założenia makroekonomiczne rządu
Przyrost długu w Polsce w roku przyszłym wynikać będzie z wysokiego deficytu fiskalnego – deficyt sektora General Government wyniesie 5,5% PKB.
Rząd przyjął jednocześnie optymistyczne założenia makroekonomiczne, korygując w górę istotne wskaźniki w porównaniu z założeniami przedstawionymi w maju ’24. Dynamika PKB ma wynieść 3,9% (a nie 3,7%, jak w założeniach majowych), a inflacja CPI 5% (poprzednio 4,1%).
Przyspieszenie wzrostu ma wynikać z odblokowania środków z KPO, choć dziś nie jest przesądzone jak duża część funduszu zostanie wykorzystana. Korekta w górę przyszłorocznej inflacji jest zbieżna z lipcową projekcją NBP, która przewiduje średnioroczną inflację w roku 2024 w wysokości 5,2%.
Zarówno ta projekcja, jak i luźna polityka fiskalna zapewne powstrzymają Radę Polityki Pieniężnej przed obniżkami stóp procentowych, które mogą pozostać niezmienione do końca 2025 roku. Pośrednim efektem tego będzie wysoki koszt obsługi długu publicznego. W tym roku wyniesie według planu 66,5 mld zł, w przyszłym ponad 70 mld zł.
Czytaj także: Bankowość i Finanse | Gospodarka | Polska gospodarka woła o strategię
Potrzebna konsolidacja fiskalna
Utrzymanie obecnego poziomu wydatków bez podniesienia podatków spowoduje przekroczenie poziomu 60% długu w roku 2026, a być może nawet w 2025, jeżeli wzrost gospodarczy lub inflacja będą niższe od przyjętych w założeniach budżetowych.
Artykuł 216 Konstytucji RP mówi, że „nie wolno zaciągać pożyczek lub udzielać gwarancji i poręczeń finansowych, w następstwie których państwowy dług publiczny przekroczy 3/5 wartości rocznego produktu krajowego brutto”. Ale sposób obliczania wartości rocznego PKB oraz długu publicznego określa ustawa.
W końcu 2023 roku państwowy dług publiczny był mniejszy od długu sektora General Government o 10,6 pkt. proc. Rząd ma więc możliwość uniknięcia kryzysu konstytucyjnego przez modyfikację definicji długu. Takie działania będą jednak negatywnie odbierane przez wierzycieli, kupujących polski dług.
Według opublikowanego w marcu 2024 r. dokumentu Komisji Europejskiej Debt Sustainability Monitor, polski dług publiczny w roku 2030 przekroczy 67% PKB, a w 2034 roku 77%. Ten scenariusz już teraz jest nieaktualny, na skutek nowych wydatków, do których zobowiązał się rząd.
Bez przeprowadzenia konsolidacji fiskalnej poziom 70% długu zostanie osiągnięty jeszcze w obecnej dekadzie.
Czytaj także: Bankowość i Finanse | Gospodarka | Przede wszystkim należy zwalczyć populizm
