Niehandlowe niedziele obniżyły sprzedaż detaliczną
Obniżone parametry przez niedziele z zakazem handlu
W naszym modelu realna dynamika sprzedaży detalicznej została wyjaśniona przez realną dynamikę funduszu płac w sektorze przedsiębiorstw (reprezentującą siłę nabywczą konsumentów), efekty kalendarzowe (dni robocze, liczba sobót, święta Wielkiejnocy) oraz liczbę niedziel w miesiącu wolnych od handlu. Ostatni kanał oddziaływania został przeanalizowany w dwóch wariantach. W pierwszym, skorzystaliśmy z dwóch zmiennych: liczby niedziel wolnych od handlu ze względu na dni ustawowo wolne od pracy i liczby niedziel z zakazem handlu. Pierwsza zmienna okazała się statystycznie nieistotna, co oznacza, ze historycznie dni wolne wypadające w niedziele nie wpływały na dynamikę sprzedaży. Z kolei parametr przy zmiennej dotyczącej zakazu handlu przyjął wartość -1,3. W drugim wariancie modelu uchwyciliśmy ten wpływ tylko jedną zmienną – liczbą niehandlowych niedziel (niezależnie od przyczyny).
Parametr stojący przy tej zmiennej wyniósł -0.8. Na podstawie wyników obu modeli można przyjąć, że każda niedziela z zakazem handlu obniża dynamikę realnej sprzedaży o ok. 1 pkt. proc. Co ciekawe wynik ten jest zgodny z naszymi ostrożnymi szacunki opartymi na analizie sezonowych zmian sprzedaży detalicznej przedstawionymi po publikacji kwietniowych danych (por. MAKROpuls z 23.05.2018).
Podobne modele oszacowaliśmy dla poszczególnych kategorii sprzedaży detalicznej. Największy – ponad dwukrotnie wyższy niż w przypadku agregatu – negatywny wpływ zakazu handlu odnotowaliśmy w przypadku sprzedaży sprzętu RTV, AGD i mebli oraz samochodów. Jednakże w przypadku analizy poszczególnych kategorii dopasowanie modelu do danych jest słabsze, co oznacza, że do powyższych oszacowań należy podchodzić ostrożnie.
Biorąc pod uwagę, że od marca do października mieliśmy w każdym miesiącu dwie albo trzy niedziele z zakazem handlu to zgodnie z wynikami estymacji dynamika sprzedaży w tym okresie była średnio niższa o 2-3 pkt. proc. niż w scenariuszu, w którym wszystkie niedziele byłyby handlowe. W rezultacie, w październiku poziom sprzedaży detalicznej w cenach stałych był niższy o 1,9% niż scenariuszu alternatywnym bez wprowadzenia zakazu handlu w niektóre niedziele. Trzymając się ściśle wyników estymacji można przyjąć, że negatywny wpływ zakazu na dynamikę sprzedaży detalicznej wygaśnie w marcu 2019 r.
Zwiększony popyt gospodarstw domowych na usługi
Należy jednak pamiętać, że dane GUS o sprzedaży detalicznej obejmują tylko sklepy zatrudniające powyżej 9 osób. Oznacza to, że powyższe wyniki mogą przeszacowywać negatywny wpływ handlu na aktywność zakupową i konsumpcję gospodarstw domowych. Niektórzy klienci ze względu na wprowadzenie zakazu handlu realizowali swoje zakupy w sklepach internetowych zamiast stacjonarnych (np. sprzęt RTV, AGD). Takie transakcje często nie są uwzględnione w danych GUS ze względu na kryterium liczby osób zatrudnionych. Ponadto, niedziele z zakazem handlu mogły prowadzić do zwiększonego popytu gospodarstw domowych na usługi (np. gastronomiczne) celem substytucji zakupów żywnościowych. Zarówno sprzedaż internetowa, jak i usługi gastronomiczne uwzględnione są w danych o konsumpcji gospodarstw domowych. Należy również zwrócić uwagę, że negatywny wpływ zakazu handlu na sprzedaż detaliczną był najprawdopodobniej silniejszy w pierwszych kilku miesiącach jego obowiązywania i z czasem stopniowo obniżał się. Gospodarstwa domowe potrzebowały czasu aby dostosować swoje zwyczaje zakupowe do nowych regulacji np. poprzez dokonywanie zakupów w inne dni. Ponadto mało prawdopodobne jest odkładanie „w nieskończoność” koniecznych zakupów.
Trzeba podkreślić, że wykres z wpływem zakazu handlu na sprzedaż detaliczną ma charakter poglądowy i jest bezpośrednim wynikiem przeprowadzonego modelowania ekonometrycznego. Do oszacowanego przez nas wpływu (jedna niedziela niehandlowa obniża dynamikę sprzedaży o 1 pkt. proc.) należy podchodzić z ostrożnością ze względu na czynniki zarysowane powyżej. Uważamy, że gospodarstwa domowe dostosowały swoje zwyczaje zakupowe i strukturę konsumpcji do obowiązujących regulacji dużo szybciej niż w ciągu jednego roku założonego w modelu. Oczekujemy, że dostosowanie to nastąpiło w ciągu kilku miesięcy. Dlatego uważamy, że zakaz handlu ograniczył tempo wzrostu konsumpcji głównie w II kw. br. i w mniejszym stopniu w I i III kw. Zakładamy, że w IV kw. br. wpływ tego czynnika nie był istotny.
Źródło: MAKROmapa
