Nauka: Ocena antycykliczności regulacji makroostrożnościowych

Małgorzata Olszak

Procykliczność zjawisk ekonomicznych i finansowych

Procykliczność zjawisk gospodarczych nie jest niczym nowym, jest przedmiotem zainteresowania środowiska akademickiego i praktyki gospodarczej od wielu lat. Natomiast w świetle doświadczeń wynikających z ostatniego kryzysu finansowego 2007-2008 r., stwierdzono, że podstawowym źródłem procykliczności sektora finansowego są zmiany w nastawieniu do ryzyka i w poziomie podejmowanego ryzyka. Otóż w okresie ożywienia podmioty sektora finansowego postrzegają ryzyko jako niskie, malejące lub marginalne, co skłania je do podejmowania pozornie korzystnych projektów inwestycyjnych i łatwego udostępniania kredytu. Natomiast w okresie spowolnienia postrzegają je jako rosnące, ze względu na pogorszenie jakości portfela kredytowego, a zatem niechętnie udzielają kredytów na finansowanie potrzeb inwestycyjnych przedsiębiorstw.

Jak widać, podmioty sektora finansowego, w tym banki, cechuje zmienne nastawienie do ryzyka, które przejawia się w występowaniu procykliczności. Sama jednak procykliczność nie jest zjawiskiem niepożądanym. Niepożądany jest jej nadmierny poziom, będący skutkiem podejmowania nadmiernego ryzyka i przejawiający się w przynoszących straty gospodarcze kryzysach finansowych. Gremia tworzące standardy oddziałujące na poziom ryzyka podejmowanego przez sektor finansowy wypracowują zatem współcześnie regulacje, które powinny ograniczać skłonność podmiotów sektora finansowego do podejmowania nadmiernego ryzyka. Przykładem takich narzędzi są tzw. anty-cykliczne instrumenty polityki makroostrożnościowej.

Regulacje nakierowane na ograniczanie tzw. nadmiernej procykliczności

Na podstawie analizy opracowań Committe on Global Financial System oraz European Systemic Risk Board, a także zalecenia Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego z 4 kwietnia 2013 r. w sprawie celów pośrednich i instrumentów polityki makroostrożnościowej, można spróbować zrekonstruować cele antycyklicznej polityki makroostrożnościowej. Tym ostatecznym jest przyczynianie się do zapewnienia stabilności systemu finansowego, w tym wzmacnianie jego odporności i ograniczanie narastania ryzyka systemowego, poprzez stymulowanie tzw. cyklu finansowego, a tym samym zapewnienie trwałego pozytywnego wkładu sektora finansowego we wzrost gospodarczy. Natomiast cele pośrednie to:

• ograniczanie i niedopuszczanie do nadmiernego wzrostu akcji kredytowej oraz rozrostu dźwigni finansowej;
• ograniczanie i niedopuszczanie do nadmiernego niedopasowania terminów zapadalności aktywów i wymagalności pasywów oraz trudności związanych z brakiem płynności rynków;
• ograniczanie koncentracji ekspozycji bezpośrednich i pośrednich;
• ograniczanie pokusy nadużycia wynikającej z zakłóceń motywacji;
• wzmocnienie ...