Nadal 33% Polaków gromadzi oszczędności w gotówce
Jak podkreśliła autorka raportu, większość ankietowanych rozumie pojęcie „Zdrowia finansowego” jako generalne poczucie bezpieczeństwa i spokoju finansowego; jest nim także posiadanie regularnego dochodu oraz sytuacja, w której jesteśmy zdolni pokonać nieoczekiwane wyzwania finansowe.
Biorąc to pod uwagę, 69% Polaków deklaruje, że może pokryć niezbędne koszty życia, zaś 40% deklaruje, że jest w stanie co miesiąc coś zaoszczędzić. Z drugiej strony, zaledwie co czwarty Polak może zrealizować jedną kategorię analizowanych potrzeb, zaś tylko 30% ankietowanych czuje się bezpiecznie finansowo.
Warto jednocześnie wskazać, że większość Polaków nie zalicza do definicji zdrowia finansowego posiadania adekwatnej wiedzy, pozwalającej na podejmowanie decyzji inwestycyjnych; tak samo nie uwzględniają oni w tym pojęciu umiejętności wychodzenia z kłopotów finansowych, ani umiejętności stawiania i egzekwowania celów finansowych.
Czytaj także: Co Polacy sądzą o zaangażowaniu banków w edukację finansową?
Zdrowie finansowe priorytetem Polaków
Generalnie Polacy wysoko oceniają swoje zdrowie finansowe, aż 91% przypisuje mu wysoki priorytet. Jednocześnie aż 95% ankietowanych deklaruje, że pieniądze przynajmniej częściowo dają im poczucie bezpieczeństwa, aż 75% wskazuje, że pieniądz wywołuje u nich silne emocje, zaś 44% – że kłócą się w domu o pieniądze. Oznacza to, że pieniądz dla Polaków pełni też funkcję symboliczną, nie tylko ekonomiczną – 1/3 Polaków deklaruje materialistyczne postawy wobec pieniędzy.
Jednocześnie, Polacy deklarują, że dostrzegają wpływ zdrowia finansowego na zdrowie – głównie psychiczne – wskazuje na to 8 na 10 ankietowanych. Jak podkreśliła dr hab. Katarzyna Sekścińska, 85% ankietowanych oceniło, że osiągnięcie zdrowia finansowego jest dla nich możliwe – i co ważne – nie uzależniają oni tego od ich poziomu wykształcenia czy zamożności.
Ponad 90% dobrze ocenia swoje kompetencje w zakresie formułowania i osiągania celów finansowych, ale tylko 64% je faktycznie sformułowało, a co czwarta kobieta i co piąty mężczyzna ich w ogóle nie wdraża – problemem jest brak wystarczającej wiedzy finansowej. Dodatkowo w przypadku bardziej złożonych kwestii – 72% dorosłych deklaruje, że ma podstawową wiedzę w zakresie inwestowania, ale tylko 49% faktycznie posiada taki poziom wiedzy. Aż około 15-16% Polaków ma fałszywą wiedzę – tzn. myślą, że posiadają wiedzę na ten temat, ale tak naprawdę są w błędzie.
Polacy starają się oszczędzać
Warto podkreślić, że aż 82% deklaruje, że odkłada część zarobionych pieniędzy, zaś 40% deklaruje, że robi to regularnie co miesiąc. Z drugiej jednak strony – dominuje trzymanie oszczędności na rachunkach oszczędnościowych/ lokatach, zaś 33% trzyma oszczędności w domu w gotówce.
Zainteresowanie instrumentami inwestycyjnymi jest znacząco niższe, chociaż rośnie. Mimo że w ostatnich latach wydłużył się horyzont oszczędzania – wciąż ponad 80% Polaków wyraźnie przeszacowuje poziom swojej oczekiwanej emerytury.
Pozytywnie należy ocenić fakt, że aż 72% ankietowanych deklaruje, że musi podnieść swoją wiedzę i umiejętności finansowe. Ci, którzy chcą pogłębić wiedzę, niżej oceniają swoją obecną wiedzę w zakresie inwestowania, zaciągania kredytów i podatków.
Nie różnią się za to w samoocenie wiedzy z zakresu codziennej konsumpcji, oszczędzania, zarządzania budżetem domowym, ubezpieczeń i cyberbezpieczeństwa.
Czytaj także: Rok Edukacji Ekonomicznej to szansa, by zwiększyć świadomość finansową Polaków
Raport „Poziom wiedzy finansowej Polaków 2024”
Diagnozę tę potwierdził Michał Polak, wiceprezes Warszawskiego Instytutu Bankowości. Z raportu „Poziom wiedzy finansowej Polaków 2024” wynika, że główne obszary niedoboru wiedzy Polaków to: cyberbezpieczeństwo (38% odpowiedzi), podatki (22%) oraz inwestowanie (20%).
Preferowane przez Polaków formy przekazywania wiedzy to głównie: spotkania bezpośrednie stacjonarne (zwłaszcza lekcje lub wykłady) – 43% oraz filmy edukacyjne lub cykle artykułów w prasie lub w intrenecie (po 35%). Jako najczęstsze wnioski dotyczące finansów, badani wskazywali na konieczność większego i bardziej regularnego oszczędzania (61%), potrzebę dywersyfikacji oszczędności (49%), ale też ograniczenie wydatków i skromniejszy tryb życia w przyszłości (33%).
Jak podkreśliła prezes Mariola Szymańska, EFPA Polska już od 15 lat prowadzi inicjatywy na rzecz poprawy zdrowia finansowego Polaków. W ujęciu EFPA, zdrowie finansowe to stan, w którym finanse pozwalają nam żyć zgodnie z naszymi wartościami, rozwijać nasze zdolności i cieszyć się życiem.
Przede wszystkim wymaga to lepszych nawyków i decyzji finansowych; wymaga inwestowania długoterminowego (zwłaszcza na cele emerytalne) oraz zmniejszenia luki umiejętności po stronie gospodarstw domowych.
W celu osiągnięcia ww. EFPA wskazuje na 3 obszary pożądanych działań: (i) powszechna usługa doradcza wysokiej jakości; (ii) nowa, powszechna i angażująca edukacja finansowa oraz (iii) pakiet rozwiązań systemowych, otwierających Klientom indywidualnym prostą drogę na rynek kapitałowy.
W ocenie Tomasza Orlika – członka zarządu ds. operacyjnych PFR TFI – z prezentowanego raportu wynika, że znaczącym wyzwaniem jest konieczność dotarcia do klienta, który chce osiągnąć zdrowie finansowe, ale mało efektywnie lokuje swoje środki.
Około 917 mld zł oszczędności Polaków jest bowiem „ulokowanych” na nieoprocentowanych rachunkach bieżących. Na tle UE jesteśmy trzecim najmniej oszczędzającym narodem – podczas gdy Czechy i Węgry mają stopę oszczędności gospodarstw domowych na poziomie około 18% (Polska: 2,5%).
Aż 72% Polaków dostrzega potrzebę zwiększenia wiedzy lub umiejętności finansowych – wyzwaniem dla instytucji finansowych będzie przygotowanie treści edukacyjnych odpowiadających potrzebom różnych grup, korzystających z różnych kanałów komunikacji.
Czytaj także: Polacy w świecie finansów – jak oceniamy poziom swojej wiedzy finansowej
***
Zapis webinarium oraz raport badawczy można pobrać ze strony Programu Analityczno-Badawczego: www.pabwib.pl.
Lista webinarów PABWIB oraz formularz zapisów będą dostępne od 19.12.2024 na stronie: www.bank.pl/WebinariaPABWIB
