Małe instytucje płatnicze a rachunki płatnicze ‒ nowelizacja ustawy o usługach płatniczych wiele zmieni

Zanim przejdziemy do analizy zmian dla MIP warto zauważyć, że ustawodawca zamierza umożliwić KNF dokonywanie weryfikacji tego, w jaki sposób dostawca świadczący wyłącznie usługę dostępu do informacji o rachunku (tzw. AISP-only), zarządza ryzykiem.

W nowelizacji zaproponowano bowiem, że „[w] przypadku konieczności zapewnienia KNF dostępu do informacji mających wpływ na ocenę ryzyka w odniesieniu do świadczenia przez wnioskodawcę usług płatniczych, KNF może zażądać przekazania zatwierdzonych procedur wewnętrznych dotyczących obszarów, o których mowa w ust. 4 pkt 2.”. Ten punkt odnosi się zaś do obowiązku przekazania na etapie składania wniosku o rejestrację „zasad zarządzania ryzykiem, o którym mowa w art. 64a ust. 1 pkt 2”.

Chodzi tutaj o zasady szacowania ryzyka, procedury identyfikacji ryzyka, jego pomiaru, szacowania, monitorowania oraz informowania o ryzyku etc. Innymi słowy, jeżeli KNF uzna na etapie analizy wniosku, że opis jest zbyt lakoniczny lub budzi wątpliwości, to może zażądać przekazania uchwalonych przez zarząd procedur i polityk, a także struktury organizacyjnej czy regulaminów wewnętrznych, w celu weryfikacji czy dają one podstawę do twierdzenia, że AISP będzie prawidłowo zarządzał ryzykami.

Osobiście i tak skłaniam się raczej do tego, aby takie dokumenty – przynajmniej projekty – mieć przygotowane już wcześniej i przekazać je do UKNF na etapie rejestracji. Jest to jednak uzależnione od tego, na jakim etapie jesteśmy.

Przechodząc do MIP…

Pierwsza zmiana dotyczy dodania art. 117ha zgodnie z którym „[m]ała instytucja płatnicza może dokonywać transferu otrzymanych od płatnika środków pieniężnych na rachunek płatniczy odbiorcy w drodze polecenia przelewu za pośrednictwem rachunku płatniczego utworzonego do dokonywania takich transferów, prowadzonego dla małej instytucji płatniczej przez dostawcę, o którym mowa w art. 4 ust. 2 pkt 1‒3 i pkt 9 z wyłączeniem Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej”.

Takie środki będą przy tym podlegały szczególnej ochronie w przypadku wszczęcia postępowania egzekucyjnego przeciwko MIP.

Co to oznacza? Całkiem sporo, bowiem polecenia przelewu będą mogły być dokonywane jedynie – de facto – przez rachunek bankowy lub SKOK założony w tym konkretnym celu. Warto w tym miejscu przypomnieć, że w 2020 roku UKNF wydał stanowisko w sprawie współpracy banków z podmiotami z sektora usług płatniczych, w którym wskazał na konieczność drobiazgowej weryfikacji takich podmiotów w kontekście nawiązywania takiej współpracy ze względu na zbliżony do relacji korespondenckich stosunek pomiędzy bankiem a dostawcą.

Polecenia przelewu będą mogły być dokonywane jedynie – de facto – przez rachunek bankowy lub SKOK założony w tym konkretnym celu

Spowodowało to spore trudności w „uzyskaniu” dostępu do rachunku płatniczego, nawet pomimo funkcjonowania art. 4 ust. 8 ustawy o usługach płatniczych, który teoretycznie powinien być tzw. safeguard w przypadku odmowy założenia takiego rachunku.

Nie ma wątpliwości, że w przypadku wprowadzenia tego przepisu konieczne będzie dokonanie przez KNF głębokiej analizy tego, jak realizowane są obowiązki, o których mowa we wspomnianym przeze mnie art. 4 ust. 8 i czy działania podejmowane przez banki na gruncie stanowiska UKNF są rzeczywiście zawsze proporcjonalne i wykonywane właściwie.

Zakres wymaganych dokumentów i informacji

Idąc dalej należy zauważyć, że ustawodawca zamierza rozszerzyć zakres informacji oraz dokumentów, które będzie trzeba załączyć do wniosku o rejestrację. Do już istniejących wymogów mają dojść przede wszystkim:

1.    Opis rozwiązań organizacyjnych w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu (AML) oraz wyliczenie całkowitej miesięcznej kwoty transakcji płatniczych;

2.    Program działalności i program finansowy oraz procedura zarządzania ryzykiem;

3.    Opis działalności innej działalności gospodarczej;

4.    Opis sposobu ochrony środków pieniężnych użytkowników oraz zobowiązanie do niezwłocznego poinformowania KNF o zmianach w tym zakresie [tutaj zasadniczo stosujemy – odpowiednio – rozwiązania jak dla Krajowych Instytucji Płatniczych];

5.    Dane kontaktowe i korespondencyjne.

Prawdę mówiąc nie jest to dla mnie novum, gdyż zawsze rekomenduję klientom przekazanie tych dokumentów na etapie rejestracji, co skraca cały proces (a także warunkuje podjęcie działalności operacyjnej), ale faktem jest, że teraz ma być to twardy wymóg. 

Jest jeszcze jedna istotna zmiana. Art. 117p przewiduje obowiązek zgłaszania do KNF określonych zdarzeń i w terminach tam określonych. Zgodnie z propozycją ustawodawcy do obowiązku należeć będzie także:

1.    Zgłoszenie numeru rachunku płatniczego, o którym napisałem powyżej wraz z kopią umowy tego rachunku w terminie 14 dni od dnia zawarcia lub zmiany umowy oraz

2.    Zgłoszenia powstania zmian w zakresie dokumentów i informacji, które zostaną dodane nowelizacją do listy wymaganej do wniosku o rejestrację – tutaj w terminie 14 dni od chwili powstania zmian w zakresie dokumentów i informacji.

Co to oznacza? Tyle, że aby świadczyć usługę polecenia przelewu MIP będzie musiał posiadać umowę rachunku płatniczego, której kopię będzie trzeba przekazać KNF. Nie ma więc terminu na jej zawarcie, ale będzie to warunkowało możliwość rozpoczęcia działalności w tym zakresie.

Wątpliwości budzi także druga część, z której wynika, że każdorazowa zmiana w zakresie AML czy procedur zarządzania ryzykiem wymagałaby zgłoszenia do KNF w terminie 14 dni. Czy takie były założenia ustawodawcy?

Aby świadczyć usługę polecenia przelewu MIP będzie musiał posiadać umowę rachunku płatniczego, której kopię będzie trzeba przekazać KNF

Na koniec warto zauważyć, że zmiana dotyczy także sankcji. W art. 117q mamy obowiązek poinformowania KNF przez MIP o przekroczeniu całkowitej kwoty transakcji zgodnie z wymogami określonymi w art. 117f ust. 3 (1.500.000 EUR miesięcznie).

Nowy ust. 3 do tego artykułu przewiduje, że KNF będzie mógł nałożyć na MIP karę pieniężną w wysokości nieprzekraczającej 1000 zł za każdy dzień opóźnienia, ale nie większej niż 250.000 zł.

I to tyle na dzisiaj. Jak widać zmiany będą dość istotne, ale nierozwiązany wydaje się problem samego dostępu do rachunku przez MIP, choć problem ten jest znacznie szerszy. Wydaje się, że pożądana byłaby tutaj reakcja ze strony nadzorcy, który mógłby jasno zakomunikować w jaki sposób realizować wymogi określone zarówno w samej ustawie, jak i wspomnianym stanowisku z 2020 roku.

Michał Nowakowski, https://pl.linkedin.com/in/michal-nowakowski-phd-35930315, Head of NewTech w NGL Advisory oraz Counsel w NGL Legal, założyciel www.finregtech.pl, wykładowca studiów podyplomowych SGH: FinTech ‒ nowe zjawiska i technologie na rynku finansowym. Adres e-mail: michal.nowakowski@ngladvisory.com
Opinie wyrażone w artykule są osobistymi opiniami Autora i nie mogą być utożsamiane z jakąkolwiek instytucją, z którą Autor jest lub był związany.