Ludzie i pieniądze: Alternatywa dla dotacji

Arkadiusz Lewicki

Wyjaśnijmy od razu, że ubiegać się o status pośrednika (w latach 2007-2017) można w ramach 21 programów współfinansowanych ze środków UE i powiązanych.

Inżynieria finansowa niejedno ma imię

W ramach programów wspieranych środkami UE w latach 2007-2013 obok dotacji beneficjenci mogą korzystać także z instrumentów inżynierii finansowej. Zasadniczo instrumenty te można podzielić na te sensu stricto, definiowane wprost przepisami unijnymi (np. z udziałem funduszy vc, funduszy poręczeń, funduszy na rzecz rozwoju obszarów miejskich) oraz w szerszym rozumieniu, uwzględniającym także po prostu zwrotne instrumenty finansowe, w których dystrybucji uczestniczą instytucje finansowe, tj. pośrednicy finansowi (np. kredyt technologiczny). W obu przypadkach chodzi przede wszystkim o włączenie do systemu wsparcia sieci instytucji finansowych, przyciągnięcie dodatkowych środków oraz o dywersyfikację ryzyka ponoszonego w trakcie inwestycji przez wszystkich uczestników procesu. W efekcie odbiorcy końcowi otrzymują szerszy dostęp do finansowania zewnętrznego. Polscy beneficjenci będą mogli skorzystać z takich instrumentów w ramach 21 programów ramowych, ogólnopolskich i regionalnych.

Wsparcie zaprojektowano głównie dla biznesu (mikro, małych i średnich firm), ale nie zapomniano o potrzebach samorządu terytorialnego. Dokumentem bazowym jest Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z 11.07.2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące EFRR, EFS oraz FS i uchylające rozporządzenie nr 1260/1999, a dokładnie jego sekcja nr 4 pt. Inżynieria finansowa. W ramach programu operacyjnego fundusze strukturalne mogą finansować wydatki dotyczące operacji, składające się z wkładów we wsparcie instrumentów inżynierii finansowej dla przedsiębiorstw (przede wszystkim małych i średnich), takich jak: fundusze kapitału podwyższonego ryzyka (venture capital funds), fundusze gwarancyjne i fundusze pożyczkowe oraz fundusze na rzecz rozwoju obszarów miejskich, czyli inwestujące w partnerstwa publiczno-prywatne i inne projekty ujęte w zintegrowanym planie na rzecz trwałego rozwoju miast. Na tej podstawie organizowane są obecnie instrumenty wsparcia w ramach programów ogólnopolskich i regionalnych, np. fundusze powiernicze w ramach JEREMIE.

Ale instrumenty inżynierii finansowej to w ekonomii oraz w powszechnej kolokacji także pojęcie oznaczające obszar finansów o charakterze interdyscyplinarnym, gdzie korzysta się z rozwiniętej matematyki finansowej. Nie jest zadaniem łatwym precyzyjne określenie, czym dokładnie zajmuje się inżynieria finansowa. Dla jednych jest to zarządzanie ryzykiem finansowym, dla innych zaś – tworzenie instrumentów wysokospecjalizowanych, dostosowanych do indywidualnych potrzeb inwestorów. W zasadzie inżynieria finansowa spełnia obie kwalifikacje, a instrumenty finansowe mają na celu m.in. minimalizację ryzyka ponoszonego w trakcie inwestycji. W zakresie problematyki absorpcji środków UE, w literaturze oraz środkach masowej komunikacji, a także wśród środowisk beneficjentów, przyjęto określać instrumentami inżynierii finansowej wszelkie zwrotne instrumenty finansowe (przeciwieństwo dotacji), w których dystrybucji uczestniczą instytucje finansowe (pośrednicy finansowi).

Oczekiwania i cele

W procesie projektowania i stosowania inżynierii finansowej biorą udział trzy strony: regulator, środowiska beneficjentów oraz pośrednicy finansowi. W związku z tym zderzają się tu rozbieżne oczekiwania. Odpowiedź na zmieniające się potrzeby finansowe przedsiębiorstw, w tym potrzeba mechanizmów przyjaznych przedsiębiorcy, łatwych w obsłudze, a jednocześnie umożliwiających im adaptację do nowego rozwijającego się otoczenia i oferty finansowej, przy jednoczesnym unikaniu zakłóceń w funkcjonowaniu rynku, jest wielkim wyzwaniem i umiejętnością.

Dział...