Prawo: Kredyty frankowe w ocenie Trybunału Sprawiedliwości UE

Piotr Gałązka
Dyrektor Przedstawicielstwa Związku Banków Polskich w Brukseli

To nie pierwszy wyrok tego sądu mający za przedmiot kredyty walutowe. Ponieważ wyroki TSUE co do zasady zawsze dobrze analizują przedłożone im sprawy, wyciągając niekiedy nieoczywiste wnioski, warto pochylić się nad tym ostatnim i odnieść go do poprzednich w podobnym przedmiocie.

Za przykład nieoczywistych (i nieoczekiwanych) wniosków, do których, oceniając i interpretując prawo Unii Europejskiej, dochodzą sędziowie w Luksemburgu, niech świadczy jeszcze świeższy wyrok TSUE z 18 października br. w sprawie C-406/16. W tym orzeczeniu trybunał, prezentując wykładnię dyrektywy w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w zakresie dostępu do zatrudnienia, kształcenia i awansu zawodowego, uznał, że w sprzeczności z zakazem dyskryminacji ze względu na płeć stoją przepisy państwa członkowskiego (w tym konkretnym przypadku Grecji) uzależniające dopuszczenie kandydatów do konkursu wstępnego do szkoły policyjnej tego państwa członkowskiego – bez względu na ich płeć – od wymogu minimalnego wzrostu 1,70 m, gdy takie uregulowanie jest niekorzystne dla znacznie wyższej liczby osób płci żeńskiej w porównaniu z osobami płci męskiej. Krótko mówiąc, uznał, że sprawiedliwie nie oznacza po równo.

Wracając jednak do najważniejszego zagadnienia niniejszego artykułu, w przedmiotowej sprawie spór miał charakter sporu zbiorowego i toczył się między kredytobiorcami (Ruxandra Paula Andriciuc i inni) a bankiem, będącym kredytodawcą (Banca Româneasca SA). Spór opiera się na stanie faktycznym, zgodnie z którym w latach w latach 2007-2008 powodowie, którzy uzyskiwali wynagrodzenie w lejach rumuńskich (RON), zawarli z bankiem umowy kredytowe denominowane we frankach szwajcarskich (CHF) w celu nabycia nieruchomości bądź w innych celach.

Warto tutaj zwrócić uwagę, że w przeciwieństwie do praktyki w Polsce, przedmiotowe umowy kredytowe zobowiązywały kredytobiorców do spłaty kredytu bezpośrednio we franku szwajcarskim, a nie w walucie lokalnej. W każdym jednak wypadku wysokość rat kredytu była uzależniona od kursu franka szwajcarskiego.

Po zaciągnięciu kredytów kurs franka wobec lei rumuńskiej uległ znaczącej aprecjacji. Powodowie w toku postępowania twierdzili, że bank był w stanie przewidzieć rozwój i wahania kursu wymiany franka szwajcarskiego. Ponadto, w ocenie powodów, prezentacja ryzyka kursowego przez bank była zniekształcona, gdyż nie omawiał on w pełni ryzyk wahań kursu walut. Dlatego też wytoczono powództwo o stwierdzenie nieważności ww. warunków spłaty kredytów i ustalenie przez bank nowego harmonogramu spłat, przewidującego przewalutowanie kredytów na leje rumuńskie według kursu wymiany obowiązującego w momencie zawarcia spornych umów kredytu.

Wątpliwości sądu w Rumunii

Powodowie podkreślali zatem, że znaczną nierównowagę pomiędzy prawami i obowiązkami stron spowodował spadek wartości leja rumuńskiego w stosunku do franka szwajcarskiego, jaki nastąpił po zawarciu umów. Rumuński sąd apelacyjny uznał, że z uwagi na to, że od momentu udzielenia pożyczek będących przedmiotem sporu w postępowaniu głównym kurs franka szwajcarskiego uległ znacznemu wzrostowi i że powodowie ponieśli skutki tego wzrostu, należy ocenić zakres pojęcia znaczącej nierównowagi, a także ustalić, czy warunek umowny odnoszący się do sposobu spłaty kredytu jest głównym przedmiotem umowy. Dlatego w ocenie rumuńskiego sądu niezbędne było udzielenie przez TSUE odpowiedzi na pytania odnośnie interpretacji dyrektywy Rady UE 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich: czy znaczącą nierównowagę między prawami i obowiązkami stron wynikającymi z umowy należy oceniać ściśle w odniesieniu do chwili zawarcia umowy, czy też nierównowaga ta obejmuje również sytuację, w której w trakcie wykonywania umowy w sposób okresowy ...