Krajobraz zmienił się nie do poznania

Jerzy Rawicz

Koniec świata milionerów, czyli denominacja

W 1994 r. przeciętny Kowalski zarabiał od kilku do kilkunastu milionów złotych. Kwoty, które mogłyby wprawić w zakłopotanie arabskiego szejka, „zawdzięczaliśmy” hiperinflacji, która zawitała nad Wisłę w przełomowym roku 1989. Przez kilkanaście miesięcy wartość złotego obniżyła się przeszło sześciokrotnie. Kres hiperinflacji położyło w 1990 r. wdrożenie tzw. planu Balcerowicza, jednak Polacy pozostali milionerami jeszcze przez pięć lat. Gazeta codzienna kosztowała wówczas kilka tysięcy, a nabywca „malucha” musiał wysupłać z portfela przeszło… 60 mln zł.

Milionowe zarobki Polaków zakończyły się wraz z denominacją złotego. Przygotowania do tego bezprecedensowego zadania polski bank centralny rozpoczął z chwilą zdławienia hiperinflacji; postanowiono, iż nowy złoty wart będzie 10 tys. dotychczasowych, a cały proces przeprowadzony zostanie, kiedy roczna stopa inflacji spadnie poniżej 10%. 7 lipca 1994 r. parlament uchwalił ustawę o denominacji, a z początkiem 1995 r. Polacy zaczęli otrzymywać wynagrodzenia w nowych środkach płatniczych. Aby denominacja przebiegała płynnie i bez nadmiernych uciążliwości, zdecydowano się wprowadzić dwuletni okres przejściowy, w którym równolegle funkcjonowały w obiegu stare i nowe pieniądze. Ponadto do końca 2010 r. posiadacze starych banknotów mogli wymieniać je w bankowych placówkach.

Efektem reformy walutowej jest używany po dziś dzień kod polskiej waluty „PLN”, czyli „Polish New (Zloty)” w odróżnieniu od noszącego kod PLZ pieniądza wywodzącego się z PRL.

Pewnie jak w banku, czyli ochrona depozytów

Dzień 17 lutego 1995 r. stanowił datę przełomową dla milionów deponentów. Tego dnia weszła w życie ustawa z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, powołująca do życia pierwszy w historii polskiej bankowości system ochrony depozytów finansowany ze składek wnoszonych przez poszczególne placówki. Inspiracją do utworzenia BFG była dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 94/19/WE w sprawie gwarancji depozytów, stanowiąca pionierski w jednoczącej się Europie akt normatywny zobowiązujący państwa członkowskie do zapewnienia ochrony środków powierzonych bankom.

Polska nie była wówczas członkiem Wspólnoty, jednak rodzime rozwiązanie wyprzedzało regulacje unijne. Nie ograniczało się ono do zapewnienia gwarancji depozytów, ale wprowadzało systemowe instrumenty wsparcia dla placówek zagrożonych niewypłacalnością. Obrana koncepcja podyktowana była sytuacją na rodzimym rynku. Wiele placówek nie potrafiło odnaleźć się w wolnorynkowych realiach; tylko w latach 1993-1995 upadłość ogłosiły 3 banki komercyjne i 90 spółdzielczych. Do 1995 r. zagrożonym ...