Kraj: Komisja Europejska blokuje milionowe dotacje

Piotr Didenkow

Chodzi o Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich. Istnieje poważne zagrożenie, że trzeba będzie zwrócić środki pozyskane z priorytetu I Kapitał Ludzki do unijnej kasy. Według naszych ustaleń, chodzi głównie o to, że urzędnicy Centrum RZL zbyt często rozstrzygali konkursy w trybie z wolnej ręki. Zarzuca się im także brak kompetencji.

Bruksela uważa, że Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, jako instytucja pośrednicząca, nie radzi sobie dobrze. Co gorsze, Komisja Europejska zwracała uwagę wcześniej, że istnienie takiego ciała jest jej zdaniem całkowicie zbędne. Od samego początku powstania instytucji (to jest od marca 2007 r.) Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich było piętnowane za fakt, że zatrudniało protegowanych z klucza politycznego. Nie byłoby zapewne w tym nic gorszącego, gdyby osoby te posiadały przy okazji niezbędne umiejętności merytoryczne konieczne do realizacji szeroko pojętego interesu społecznego, a nie były zatrudnione z samego faktu korelacji z partią polityczną będącą aktualnie u władzy.

Według ustaleń, do jakich udało nam się dotrzeć, zastrzeżenia z Brukseli dotyczą co najmniej dwóch projektów nadzorowanych przez ową instytucję. Jeden z nich obejmował szkolenia dla pracowników pomocy i integracji społecznej. Kontrola z Brukseli wykazała, że w całym kraju spośród 20 instytucji prowadzących szkolenia aż 18 zostało wyłonionych z wolnej ręki, a nie w postępowaniu konkursowym. Jak mówi Witold Bochyński, konsultant funduszy unijnych, jest to co prawda zgodne z polskim prawem, ale podejrzane dla Unii, bo nie gwarantuje zachowania konkurencyjności postępowania.

Drugi kwestionowany projekt dotyczy informatyzacji publicznych służb zatrudnienia oraz kompetencyjności urzędników. I tu znowu pojawia się zarzut rozstrzygania konkursów w trybie „z wolnej ręki”. – Jest duże ryzyko, że Komisja Europejska może się obawiać, iż przy przyznawaniu pieniędzy z wolnej ręki główną rolę będą odgrywać związki personalne – dodaje Bochyński.

Reakcja Centrum RZL

Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich nie ma sobie jednak nic do zarzucenia. Jego szefowie podkreślają, że do dziś nie otrzymali żadnego oficjalnego stanowiska zawierającego zarzuty w sprawie nieprawidłowości przebiegu realizacji projektów systemowych Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki oraz żadnych zaleceń pokontrolnych w tej sprawie.

Jedyną informacją, jaka znajduje się w posiadaniu Centrum RZL jest kopia pisma podpisanego przez zastępcę dyrektora Departamentu Zarządzania Europejskiego Funduszu Społecznego Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, skierowanego do dyrektor Departamentu Wdrażania Europejskiego Funduszu Społecznego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, w którym spośród zawartych czternastu uwag – sześć dotyczy działań w projektach realizowanych przez Centrum RZL.

Niezwłocznie po otrzymaniu powyższych uwag Centrum RZL dokonało wewnętrznej kontroli i udzieliło stosownych wyjaśnień popartych kopiami z dokumentów źródłowych, przekazanych do Instytucji Pośredniczącej PO KL 11 stycznia 2010 r. z dodatkowymi wyjaśnieniami przekazanymi 21 stycznia 2010.

Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, ustosunkowując się do zarzutów, stwierdza, iż w sprawie dotyczącej procedury wyłonienia osiemnastu spośród dwudziestu instytucji – wykonawców szkoleń – procedura dotyczyła szkoleń w zakresie specjalizacji w zawodzie pracownika socjalnego. Dokumentacja w postępowaniach z zamówień publicznych potwierdza, że w pełni zachowana została konkurencyjność postępowania. Zamawiający skierował bowiem zapytania ofertowe do wszystkich dwudziestu siedmiu uprawnionych podmiotów (tj. takich, które uzyskały zgodę ministra właściwego ds. zabezpieczenia społecznego na prowadzenie specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny). Podkreślenia wymaga fakt, iż w zakresie tych szkoleń warunkiem ich ważnego przeprowadzenia było uzyskanie uprawnień nadawanych przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej.

Kryterium wyboru wykonawców do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia była cena, w związku z tym do negocjacji zostały zaproszone wszystkie podmioty, których oferta nie przekroczyła maksymalnej kwoty określonej w budżecie projektu. Wszystkie postępowania były prowadzone przez odrębne komisje, powoływane każdorazowo do poszczególnego postępowania.

Natomiast w związku z zarzutem niekompetencji pracowników, Centrum RZL informuje, iż w okresie od marca 2007 r. z przeprowadzonych 21 kontroli i audytów, w tym 11 zewnętrznych (m.in. przez Najwyższą Izbę Kontroli, Urząd Kontroli Skarbowej – Audyt Zgodności, Państwową Inspekcję Pracy, Biuro Kontroli Wewnętrznej MPiPS) i 10 wewnętrznych, w żadnej nie zostały stwierdzone nieprawidłowości w zakresie zadań realizowanych przez Centrum RZL. Ponadto proces rekrutacji w CRZL, jak podkreśla rzecznik instytucji, wymaga każdorazowo przeprowadzenia procedury konkursowej – w trzystopniowym postępowaniu rekrutacyjnym, a ostateczna decyzja podejmowana jest kolegialnie, przez co najmniej trzyosobową komisję rekrutacyjną, co zapewnia fachowy dobór kadr.

Co dalej z dotacjami?

Pod koniec stycznia Ministerstwo Rozwoju Regionalnego zdecydowało jednak o zawieszeniu poświadczenia i wysyłania do Brukseli rachunków będących podstawą do refundacji wydatków na priorytet pierwszy Kapitału Ludzkiego. Jest to co prawda działanie prewencyjne – jak mówi Jarosław Pawłowski, wiceminister rozwoju regionalnego – jednakże, jeżeli Komisja Europejska w swoim raporcie ostatecznie zakwestionuje zatwierdzone wydatki, może wydać nakaz ich zwrotu.

Projekty z priorytetu I Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki dotyczą głównie szkoleń i pomocy na rynku pracy czy pomocy społecznej. Dlatego informacje o wstrzymaniu certyfikacji wydatków zaniepokoiły bardzo instytucje, które realizują te programy. Chodzi tu między innymi o Ochotnicze Hufce Pracy czy też Centralny Zarząd Służby Więziennej. Projekty na dzień dzisiejszy są nadal realizowane, ale dopóki certyfikacja jest wstrzymana Polska nie może odzyskać pieniędzy z Komisji Europejskiej, co rodzi gigantyczny problem, a ostatnią rzeczą, jaką chcemy, by nam się przytrafiła, jest utrata milionów euro z dotacji, a co za tym idzie tysięcy nowych miejsc pracy, które dziś jak mało, kiedy są na wagę złota.

Przypomnijmy: w latach 2007-2013 jest do pozyskania dla Polski kilkadziesiąt mld euro z Unii Europejskiej. Z czterech funduszy strukturalnych, które były do roku 2007, zostały dwa. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego oraz Europejski Fundusz Społeczny, a także pomoc pozastrukturalna płynąca z Funduszu Spójności.

Europejski Fundusz Społeczny ma na celu przyczynienie się do wzrostu zatrudnienia oraz zapewnienie dobrobytu i bogactwa Europie, a co za tym idzie Europejczykom. Europejska strategia na rzecz wzrostu zatrudnienia jednoczy wysiłki 27 państw członkowskich w celu polepszenia zdolności Europy do tworzenia miejsc pracy i zapewnienia mieszkańcom odpowiednich kwalifikacji zawodowych. EFS przeznacza fundusze na realizację tych celów.

Podstawowym priorytetem na okres 2007-2013 funduszu jest zwiększenie zdolności adaptacyjnej pracowników, przedsiębiorstw i przedsiębiorców poprzez lepsze przewidywanie i pozytywne zarządzanie zmianami gospodarczymi, a także wspieranie modernizacji i wzmacnianie instytucji rynku pracy, aktywne działania na rynku pracy oraz akcje promujące kształcenie przez całe życie także wewnątrz firm. Ponadto Fundusz Społeczny działa na rzecz zapobiegania wykluczeniu społecznemu i zwalczaniu dyskryminacji poprzez zapewnienie dostępu i integracji „pracowników w niekorzystnym położeniu”.

Europejski Fundusz Społeczny jest realizowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, który wpisuje się w cel programu Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata 2007-2013.

Cel strategiczny NSRO będzie osiągany poprzez realizację celów horyzontalnych, wynikających z wyzwań strategii lizbońskiej, strategicznych wytycznych wspólnoty oraz wniosków z analizy słabych i mocnych stron polskiej gospodarki, a także stojących przed nią szans i zagrożeń.

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia zakładają realizację następujących celów horyzontalnych:

1. Poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa;
2. Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej;
3. Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski;
4. Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, w tym szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług;
5. Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej;
6. Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich.

Z celu głównych wynikają następujące cele szczegółowe programu:

• Podniesienie poziomu aktywności zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia osób bezrobotnych i biernych zawodowo;
• Zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego;
• Poprawa zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw do zmian zachodzących w gospodarce;
• Upowszechnienie edukacji społeczeństwa na każdym etapie kształcenia przy równoczesnym zwiększeniu jakości usług edukacyjnych i ich silniejszym powiązaniu z potrzebami gospodarki opartej na wiedzy;
• Zwiększenie potencjału administracji publicznej w zakresie opracowywania polityk i świadczenia usług wysokiej jakości oraz wzmocnienie mechanizmów partnerstwa;
• Wzrost spójności terytorialnej.

Termin „kapitał ludzki” przyjęto jako najpełniej oddający istotę kompleksowego wsparcia przewidzianego do realizacji w ramach programu operacyjnego, którego cele są ściśle związane z rozwojem kapitału ludzkiego zarówno w jego wymiarze indywidualnym, jak i społecznym. Pojęcie to oznacza zasób wiedzy, umiejętności oraz potencjału zawartego w każdym człowieku i w społeczeństwie jako całości, określającym zdolności do pracy, adaptacji do zmian w otoczeniu oraz możliwości kreacji nowych rozwiązań. Program Operacyjny Kapitał Ludzki składa się z dziesięciu priorytetów, realizowanych równolegle na poziomie centralnym i regionalnym.

Siedziba Parlamentu Europejskiego w Brukseli.

Czym jest Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich?

W celu wykorzystania najefektywniejszego funduszy z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, priorytet I „Zatrudnienie i integracja społeczna” utworzono Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich (Centrum RZL), które zostało powołane przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej w marcu 2007 r. Ogólnie pojętym zadaniem tej instytucji jest pośredniczenie w procesie realizacji części projektów dofinansowywanych z Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS).

Podstawowym dla działalności Centrum RZL dokumentem jest właśnie Program Operacyjny Kapitał Ludzki, który to jest dokumentem wykonawczym dla całości środków z EFS przeznaczonych dla Polski. 28 kwietnia 2008 r. Minister Pracy i Polityki Społecznej powierzył Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich obsługę części działań związanych z realizacją Funduszu Inicjatyw Obywatelskich w 2008 r. Szczegółowe jego zadania jako instytucji wdrażającej fundusz inicjatyw obywatelskich zostały określone w odpowiednim porozumieniu. Ich realizację nadzoruje Departament Pożytku Publicznego w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej.

Tożsamość Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich wynika ze starannie dobranej kadry fachowców wywodzących się z administracji rządowej, konsultingu oraz dziedzin biznesu. Dąży ono do tego, aby gwarancja wszechstronności i kompetencji pracowników nie tylko stanowiła profesjonalną pomoc i wsparcie dla beneficjantów, ale również była rękojmią sukcesu projektów realizowanych w ramach Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL).

Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich jako instytucja wdrażająca (instytucja pośrednicząca II stopnia) jest odpowiedzialne za wdrożenie następujących działań w ramach priorytetu I Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki „Zatrudnienie i integracja społeczna”. Jego zadanie w tym zakresie to między innymi monitorowanie, rozliczanie i kontrola projektów realizowanych przez takich beneficjentów Europejskiego Funduszu Społecznego, jak Centralny Zarząd Służby Więziennej, Ministerstwo Sprawiedliwości, Ochotnicze Hufce Pracy, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Pion Beneficjenta Systemowego Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.