Jak za granicą sprawdzają potencjalnego dłużnika?
Jakie są jej główne cele? Wierzyciele nie posiadają często informacji niezbędnych do pełnej i wiarygodnej oceny wypłacalności dłużnika, w tym także dłużnika potencjalnego. Obecnie problem ten jedynie częściowo rozwiązuje dostęp do informacji gromadzonych przez biura informacji gospodarczej. Korzystanie z usług biur nie jest powszechne, co zmniejsza ich przydatność m.in. dla przedsiębiorców chcących sprawdzić kondycję finansową kontrahenta przed zawarciem umowy bądź przed wszczęciem egzekucji w przypadku braku zapłaty.
Dla oceny możliwości płatniczych potencjalnego lub aktualnego kontrahenta istotne znaczenie miałaby przy tym informacja o jego zobowiązaniach wobec Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego. Jednocześnie, z szacunków Krajowego Rejestru Długów BIG S.A., na podstawie jego własnych danych statystycznych wynika, że 26% dłużników spłaca należności w ciągu dwóch miesięcy od momentu wpisania ich – wymagalnych od wielu miesięcy, a niekiedy lat długów – do rejestru, zaś aż 72% dłużników spłaca w tym okresie należności wymagalne od krótkiego okresu czasu (ok. 3 miesięcy).
Na tym tle warto przedstawić jak problematykę tą rozwiązano w innych krajach (wybraliśmy niektóre z nich) w ramach działających tam biur informacji gospodarczych oraz rejestrów należności publicznoprawnych (cła, ubezpieczeni, podatki itd.).
- Biura Informacji gospodarczej
- Czechy:
Informacje o kredytobiorcach gromadzą i udostępniają cztery oficjalnie uznawane rejestry.
– Pierwszy z nich został założony przez pięć banków i gromadzi informacje o tzw. historii kredytowej osób fizycznych. Wyciąg może otrzymać osoba fizyczna w celu sprawdzenia, czy figuruje w rejestrze, dane są aktualizowane co miesiąc.
– Kolejny, zarządzany przez prywatną spółkę rejestr, gromadzi informacje o klientach instytucji niebankowych. Wyciąg z niego może otrzymać osoba fizyczna w celu sprawdzenia, czy figuruje w tym rejestrze (brak możliwości uzyskania informacji o wpisie osoby trzeciej), dane są aktualizowane co miesiąc.
– Banki, instytucje finansowe i operatorzy telefonii komórkowej wymieniają się wzajemnie informacjami o dłużnikach w ramach własnego rejestru, który obejmuje dłużników zalegających z płatnością kolejnych rachunków/rat.
– Czeski Bank Narodowy prowadzi rejestr, do którego dane przesyłają obowiązkowo wszystkie banki. Rejestr gromadzi informacje o zobowiązaniach kredytowych osób fizycznych – przedsiębiorców oraz osób prawnych, którzy mogą zwrócić się o wypis z tego rejestru.
Podmiotami uprawnionymi do zgłaszania informacji do pierwszych trzech rejestrów są przede wszystkim instytucje, które utworzyły rejestr oraz wszystkie instytucje, które z podmiotem prowadzącym rejestr zawarły umowę.
W przypadku czwartego rejestru – obowiązek udzielania informacji mają wszystkie banki działające w Czechach. Żadna instytucja nie sprawuje szczególnego nadzoru nad tymi podmiotami. Do prowadzenia rejestru nie jest wymagane spełnianie żadnych szczególnych warunków.
- Hiszpania
W Hiszpanii istnieje publiczna baza danych należąca do Banku Hiszpanii (Centrum Informacji Ryzyka Banku Hiszpanii), która zawiera informacje dotyczące pożyczek, kredytów, poręczeń i zadłużeń, które klienci (indywidualni oraz korporacyjni) posiadają wobec jednostek finansowych. Instytucja udziela informacji na wniosek klienta.
Ponadto, funkcjonuje wiele komercyjnych biur informacji gospodarczej, które udostępniają dane za odpowiednią opłatą: E-Informa, Axesor, Infocif, Empresia czy InfoEmpresa.
- Królestwo Niderlandów
Informacje o kredytobiorcach gromadzi i udostępnia Biuro Rejestracji Kredytów założone z inicjatywy niderlandzkiego sektora bankowego, jako fundacja, której członkami są banki oraz inne organizacje świadczące usługi finansowe. Biuro to rejestruje kredyty udzielane osobom fizycznym. Jego głównym zadaniem jest ocena zdolności kredytowej (nowych) kredytobiorców oraz przeciwdziałanie zaciąganiu zbyt wysokich lub częstych pożyczek, a tym samym ograniczenie ryzyka banków i innych kredytodawców. Mało tego, oni prawnie zobowiązani do zasięgania informacji o zdolności kredytowej klienta przed udzieleniem lub odmową udzielenia kredytu.
- Irlandia
W Irlandii funkcjonuje, prowadzony przez bank centralny, Centralny Rejestr Kredytowy (powołany w drodze ustawy). Informacji dostarczają mu banki i podmioty udzielające kredytów. Co istotne, nadzór dotyczy jedynie ochrony danych. Klienci indywidualni mają prawo, raz na 12 miesięcy, do bezpłatnego dostępu do informacji zawartych w rejestrze. W innych przypadkach są pobierane opłaty.
Obok Centralnego Rejestru Kredytowego funkcjonuje także Irlandzkie Biuro Kredytowe, które jest finansowane przez swoich członków, tj. banki, towarzystwa finansowe i kredytodawców oraz władze lokalne.
- Niemcy
Oprócz rejestru publicznego (sądowego) w Niemczech istnieją także prywatne rejestry i wywiadownie gospodarcze, które korzystają m.in. z sądowego rejestru dłużników. Największą z nich jest spółka akcyjna Schufa Holding AG, której głównymi udziałowcami (68%) są banki kredytowe i spółdzielcze oraz kasy oszczędnościowe. Schufa Holding AG ma zgromadzone informacje kredytowe o ponad 66 mln osób, podczas gdy w sądowych rejestrach znajduje się ich ok. 650 tysięcy. Inne firmy zajmujące się pozyskiwaniem informacji o kredytach konsumenckich to m.in. Creditreform, Boniversum, Arvato Infoscore, Deltavista czy Bürgel. Obecnie w Niemczech 6,6 mln osób określanych jest jako nadmiernie zadłużone.
Oprócz tego w Niemczech funkcjonują prywatne biura informacji kredytowej, działające w oparciu o zasady prawa handlowego. Podkreślenia wymaga fakt, iż są one wobec siebie bardzo konkurencyjne. Mimo to, co ciekawe, nie ma prawnego nakazu wymiany informacji pomiędzy nimi. Jeśli jednak do takiej wymiany dochodzi, to na zasadzie komercyjnej i z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z ustawy o ochronie danych osobowych. Zasadą jest np. pisemna zgoda zainteresowanego zawarta w umowie na przekazywanie czy zasięganie informacji o nim przez kredytodawcę tylko w konkretnym biurze (lub biurach).
Do wymiany informacji najczęściej dochodzi pomiędzy spółkami należącymi do danej grupy kapitałowej. Informacje na ten temat są zwykle tajemnicą handlową firmy.
Wszystkie te firmy mogą jednak – na zasadach ogólnych i odpłatnie – korzystać z zapisów publicznego, sądowego, centralnego internetowego portalu (rejestru dłużników) w Niemczech.
Informacje w rejestrze sądowym mogą być udostępniane każdemu, kto uzasadni potrzebę ich uzyskania, ale tylko w sześciu określonych sytuacjach: dla celów postępowania egzekucyjnego, dla sprawdzenia ekonomicznej wiarygodności zainteresowanego (np. w przypadku zawodów regulowanych ustawowy obowiązek takiego sprawdzenia mają izby przemysłowo-handlowe, izby rzemieślnicze czy korporacje zawodowe), dla sprawdzenia spełnienia warunków przy wykonywaniu usług publicznych (np. władze gminy), dla uniknięcia strat gospodarczych, jeśli dłużnik nie może regulować swych zobowiązań (zapis ten jest podstawą do korzystania z danych przez prywatne rejestry), dla celów dochodzenia prokuratorsko-sądowego i egzekucji sądowniczej oraz dla uzyskania informacji o wpisie o sobie przez samego pytającego.
Istnieją też umowy handlowe o wymianie informacji. Przykładem jest funkcjonująca od 2011 r. umowa pomiędzy Biurem Informacji Kredytowej (BIK) a Schufa Holding AG, która umożliwia wykorzystanie historii kredytowej klienta zgromadzonej w kraju również w kontaktach z bankami zagranicznymi.
Zasadniczo w Niemczech nie ma praktyki zasięgania kompleksowej informacji obejmującej dane z kilku rejestrów. Te, które istnieją, dostarczają na tyle wiarygodnych informacji, że w praktyce przedsiębiorstwa korzystają z jednego biura.
Pozyskanie tzw. podstawowej informacji o firmie kontrahenta kosztuje w wiodącym w branży Creditreform – 10 EUR, pełna – 75 EUR, a tzw. pełna i ekspresowa informacja 150 EUR. Można też wykupić roczny abonament za ok. 600 EUR. Ceny za uzyskanie czy dostarczenie aktualnego adresu klienta wynoszą od 4,70 do 9,30 EUR. Zasady wzajemnych rozliczeń pomiędzy biurami są uregulowane w drodze umownej, pomiędzy kontrahentami i z zachowaniem tajemnicy handlowej oraz przepisów prawa.
Każda osoba prywatna może uzyskać z rejestru prowadzonego przez Schufa dane jej dotyczące w trybie on-line uiszczając opłatę w wysokości 18,50 EUR; ustawowo raz w roku przysługuje jej prawo do uzyskania takiej informacji bezpłatnie.
Ze względu na przepisy o ochronie danych, osoba prywatna/konsument może wyłącznie sama uzyskać informacje z Schufa o swojej wypłacalności/zdolności kredytowej (np. jeżeli najemca zażąda takiej informacji przy wynajmie lokalu). Osoba/instytucja trzecia może otrzymać informacje o osobie prywatnej/konsumencie z rejestru prowadzonego przez Schufa wyłącznie za jej zgodą i jedynie w przypadku, gdy zachodzi przesłanka ważnego interesu uzasadnionego gospodarczo.
W odniesieniu do informacji o przedsiębiorcach, z rejestru prowadzonego przez Schufa można uzyskać informacje bezpośrednio, bez zgody danego przedsiębiorcy, przy czym również w tym przypadku informacja taka jest udzielana, jeżeli istnieje uzasadniony interes gospodarczy. Pełny raport obejmuje: dane podstawowe, kontaktowe i komunikacyjne, zdolność kredytową, przedmiot działalności gospodarczej, obroty i liczbę pracowników, konta bankowe, bilanse, rachunek zysków i strat oraz wskaźniki finansowe, zawarte umowy, wpis do rejestru, informacje o postępowaniu windykacyjnym i upadłościowym, historię firmy.
Informacje udzielane w Schufa mają charakter pozytywny lub negatywny (pozytywną jest np. otwarcie konta lub spłacanie kredytu zgodnie z umową, negatywną jest np. niespłacenie tego kredytu w terminie). Schufa korzysta z informacji z rejestrów publicznych i urzędowych publikacji.
- Szwecja
W Szwecji nie działają podmioty komercyjne, które gromadzą informacje o wiarygodności płatniczej w obrocie gospodarczym, będące odpowiednikiem polskich biur informacji gospodarczej (BIG).
Funkcjonuje jednak kilka dodatkowych instytucji zaangażowanych w obieg informacji gospodarczej i finansowej w Szwecji. Należą do nich:
1) Szwedzki Urząd Rejestracji Przedsiębiorstw, finansujący swoją działalność z opłat za usługi i sprzedawane informacje o przedsiębiorstwach zawarte w rejestrach. Działalność nie jest opłacana z podatków. Urząd ten zajmuje się
między innymi:
- rejestracją przedsiębiorstw i zrzeszeń,
- przyjmowaniem sprawozdań rocznych,
- rejestrowaniem zabezpieczeń hipotecznych przedsiębiorstw (företagsinteckningar),
- wydawaniem decyzji o likwidacji przedsiębiorstw,
- udostępnianiem informacji zawartych w rejestrach,
- udostępnianiem i rejestrowaniem ogłoszeń w oficjalnym dzienniku urzędowym,
Post- och Inrikes Tidningar.
2) Urząd Komornika w Szwecji (KFM)
Przez KFM można kierować do szwedzkich kontrahentów żądania związane z zaległymi zobowiązaniami finansowymi, niezapłaconymi rachunkami, itp. Możliwe jest podjęcie przez ten urząd egzekucji zaległej należności, bez procesu sądowego. Warunkiem wystąpienia z roszczeniami za pośrednictwem KFM jest przedłożenie dokumentu – faktury, weksla lub innego potwierdzenia niezrealizowanego zobowiązania finansowego, wskazującego jednoznacznie na przekroczenie przez kontrahenta uzgodnionego terminu płatności.
- Brazylia
W Brazylii działają 3 prywatne podmioty komercyjne, które tworzą raporty na potrzeby swoich klientów, chcących sprawdzić wiarygodność lub zdolność kredytową konkretnych podmiotów lub osób prywatnych. Podmioty te nie informują, czy wymieniają między sobą dane. Firmy te na swoich stronach internetowych udostępniają cenniki za udostępnianie informacji.
Istnieją również państwowe agencje zbierające informacje o dłużnikach:
1) Procuradoria Geral da Fazenda Nacional – organ rządowy, udostępniający przez Internet informacje na temat zadłużenia,
2) Receita Federal – dzięki której można bezpłatnie sprawdzić informacje o rozliczeniach podatkowych każdej firmy.
Wywiadownie komercyjne korzystają z krajowej bazy danych dot. wywiązywania się z odpowiedzialności podatkowej przez podmioty gospodarcze i osoby prywatne.
- Belgia
W Belgii występuje jeden rejestr kredytów/dłużników prowadzony przez Bank Narodowy. Nie występują żadne inne instytucje/firmy, które oferowałyby odpłatnie takie informacje.
Na poziomie krajowym możliwe jest bezpłatne weryfikowanie danych o zaległości z zapłatą zobowiązań podatkowych lub składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu zawartych z pracownikami umów.
- Kanada
W zasadzie, działalność tego typu w Kanadzie nie jest reglamentowana i może być podejmowana przez dowolne podmioty gospodarcze na ogólnych zasadach. W procesie weryfikacji zdolności kredytowej osób fizycznych kluczową rolę odgrywają firmy Equifax Canada oraz Trans Union Canada.
Jednak funkcjonowanie tego typu podmiotów jest regulowana przez akty prawne zarówno szczebla federalnego, jak i prowincjonalnego. Na poziomie federalnym są to ogólne akty prawne regulujące działalność gospodarczą wszystkich podmiotów (m.in. ustawa o podmiotach gospodarczych, ustawa o ochronie informacji i dokumentach elektronicznych, ustawa o bankowości). Na szczeblu poszczególnych prowincji są to na ogół ogólne akty prawne regulujące działalność podmiotów gospodarczych oraz akty prawne regulujące obieg informacji kredytowych.
- Dania
Biura Informacji Gospodarczej (BIG) mogą przetwarzać i przekazywać tylko takie informacje, które dotyczą zdolności kredytowej danego podmiotu gospodarczego (tj. osoby fizycznej lub prawnej). Uniemożliwia to przetwarzanie i przekazywanie dodatkowych informacji, przede wszystkim dotyczących danych osobowych, które w Danii traktowane są jako informacje poufne.
Przystępując do weryfikacji danego podmiotu, BIG musi uzyskać wcześniejszą zgodę na takie sprawdzenie od Duńskiej Agencji Ochrony Danych. Z kolei wszystkie sprawdzane osoby lub przedsiębiorstwa, których dane są wpisywane do ewidencji BIG, muszą zostać poinformowane o tym zdarzeniu najpóźniej w terminie 4 tygodni od momentu rejestracji. Ponadto, jeżeli osoba lub przedsiębiorstwo zwróci się do BIG z zapytaniem, jakie informacje na ich temat zostały zarejestrowane i ewentualnie dalej przekazane do innych biur/osób w okresie ostatnich 6 miesięcy, BIG jest zobowiązane do udzielenia odpowiedzi. W przypadku zakwestionowania przez dłużnika zobowiązania (oraz w sytuacji, kiedy roszczenie wierzyciela nie zostało oficjalne potwierdzone przez sąd), główną zasadą pozostaje, że BIG nie może zarejestrować takiej należności w systemie.
W praktyce dopuszcza się sytuację, w której BIG może opracować i przekazać tzw. „podsumowanie ratingowe” (przedstawiające zdolność kredytową danego podmiotu, jednakże w niepełnym wymiarze). Istnieje również możliwość przekazania skróconej wersji „podsumowania ratingowego” telefonicznie. Ta jednak metoda ogranicza się jedynie do stwierdzenia, czy dana osoba lub przedsiębiorstwo zostało wciągnięte na tzw. „czarną listę złych dłużników”. Wszystkie pozostałe informacje BIG musi przekazywać wyłącznie w formie pisemnej lub elektronicznie.
Przyjęto, iż BIG może przygotować „podsumowania ratingowe” w odniesieniu do zobowiązań przekraczających kwotę 1.000 DKK. Może to czynić wyłącznie w sytuacji, kiedy wcześniej podjęto kroki prawne, mające na celu wpisanie osoby lub przedsiębiorstwa do rejestru (np. skierowano sprawę do sądu oraz przekazano dłużnikowi wezwanie na rozprawę lub dłużnik przyznał pisemnie, że dług w istocie istnieje).
W przypadku mylnie wprowadzonych informacji do systemu przez BIG, biuro musi je anulować lub skorygować w trybie pilnym. W przypadku przekazania błędnych informacji stronie trzeciej, BIG jest zobowiązane do przesłania powiadomienia na piśmie do osoby lub firmy, wobec której wprowadzono błędne informacje. BIG musi również przekazać na piśmie sprostowanie do wszystkich, którzy otrzymali nieprawidłowe informacje w okresie ostatnich 6 miesięcy. Ponadto osoba lub firma, której dotyczą błędne wpisy, musi zostać poinformowana, kto w okresie ostatnich 6 miesięcy otrzymał błędne informacje, a także skąd one pochodzą.
W przypadku wniosku do BIG o anulowanie lub korektę wpisów w rejestrze, BIG jest zobowiązane do odpowiedzi na piśmie w okresie do 4 tygodni. Ta sama zasada obowiązuje w odniesieniu do anulowania informacji, które zostały zarejestrowane lub dalej przekazane. W przypadku odmowy przez BIG anulowania lub korekty informacji, poszkodowany może odwołać się i złożyć zażalenie przed Datatilsynet.
Duńskie BIG wymieniają między sobą informacje, w tym również z bankami oraz duńskimi instytucjami finansowymi. Ponadto wszystkie zainteresowane strony mogą dokonać zakupu informacji w ramach subskrypcji lub jednorazowej opłaty. Wszystkie BIG funkcjonują w ramach regulacji i przepisów prawnych, kontrolowanych przez Duńską Agencję Ochrony Danych.
Duńskie banki dysponują własnymi systemami oceny kredytowej. Celem gromadzenia takich informacji i ewentualnie ich wymiany jest ochrona przed udzielaniem „złych” kredytów i uniknięcie strat. Kwestia ta nie jest jednak prawnie uregulowana.
Przekazywanie przez BIG informacji odbywa się w oparciu o wniosek zainteresowanych stron, w tym m.in. ich członków oraz indywidualnych klientów. Wszystkie biura gromadzą i rejestrują informacje indywidualnie, w tym również aktualizują je celem późniejszej odsprzedaży swoim klientom.
Każde z BIG dysponuje własnym systemem nadzoru finansowego, w ramach którego na bieżąco weryfikowane są m.in. spłaty wszystkich kredytów, rat itp., w tym również każda próba uzyskania nowego kredytu. Tak długo, jak istnieją zobowiązania finansowe danej osoby lub firmy – niezależnie od tego, czy spłaty są regulowane w terminie czy nie – tak długo figurują one w systemie. Co ciekawe, w przepisach nie zostały uregulowane zasady ustalania cen za usługi świadczone przez BIG.
- Finlandia
Największą fińską wywiadownią handlową jest Suomen Asiakastieto Oy. Oprócz niej na rynku funkcjonuje jeszcze jedna firma Bisnode Oy. Obydwa przedsiębiorstwa wymieniają się informacjami w ograniczonym zakresie. Wymianie podlega jedynie niewiele danych na podstawie porozumienia między firmami. Klient nie ponosi żadnych dodatkowych opłat w przypadku konieczności uzyskania danych z drugiej wywiadowni. Brak jest przepisów określających wysokość opłat ponoszonych przez klientów. Obie strony tj. Suomen Asiakastieto Oy oraz Bisnode Oy płacą uzgodnione pomiędzy sobą stawki za uzyskane informacje.
- Japonia
W Japonii funkcjonują trzy największe prywatne stowarzyszenia, których członkami są mniejsze podmioty oferujące informacje na temat wierzytelności związanych z umowami o kredyt konsumencki oraz transakcjami handlowymi między przedsiębiorcami.
Podmioty te zostały wyznaczone przez rząd japoński do pełnienia roli Biura Informacji Kredytowej, za pośrednictwem którego ma miejsce wymiana informacji pomiędzy nimi oraz kredytodawcami, co zapewnia najpełniejszy dostęp do informacji o zdolnościach kredytowych oraz zapobiega nadmiernemu zadłużaniu się konsumentów i innych podmiotów.
W celu wymiany informacji pomiędzy podmiotami świadczącymi tego typu usługi już w 1987 r. został stworzony dobrowolnie przez Japanese Bankers Association system informatyczny Framework of Shared Credit Information Network System (CRIN).
Odbiorcy informacji wnoszą opłatę będącą częścią rzeczywistych kosztów poniesionych przez Biuro Informacji Kredytowej na podstawie japońskiej ustawy o ochronie danych osobowych.
- Francja
Krajowy rejestr informacji kredytowej obejmuje zobowiązania firm i osób prawnych, w tym prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. Rejestr stanowi przede wszystkim źródło informacji międzybankowej.
Równolegle do Krajowego rejestru informacji kredytowej, uwzględniającego zobowiązania wynikające z transakcji pomiędzy przedsiębiorstwami, pożyczki i kredyty konsumenckie – informacje dotyczące wyników finansowych i aktualnej sytuacji przedsiębiorstw zbierane są przez sądy. Informacje dla sądów przekazywane są na zasadzie obowiązkowej okresowej sprawozdawczości przedsiębiorstw. Informacje te mogą być udostępniane na życzenie, za pośrednictwem odpowiednika polskiego KRS.
We Francji działają również wywiadownie gospodarcze o charakterze komercyjnym, które odpłatnie (w zakresie podstawowym – bezpłatnie), udzielają informacji na temat aktualnej sytuacji danej firmy. Informacje te są dostępne zarówno dla osób prawnych jak i osób fizycznych (po podaniu swoich danych osobowych). Podmioty te dysponują aktualnymi informacjami dotyczącymi blisko 5 mln przedsiębiorstw francuskich. Koszt udzielanych informacji jest zróżnicowany, uzależniony od formy prawnej podmiotu, wielkości firmy i poziomu szczegółowości informacji. Kwoty za pozyskanie informacji wahają się od kilkunastu do kilkudziesięciu euro (możliwość wyceny i płatność on-line).
System wymiany informacji o osobach fizycznych jest nieco inny. W przypadku zobowiązań pozakredytowych osób fizycznych utworzony został rejestr dłużników, który znajduje się w zasobach Ministerstwa Sprawiedliwości i Banku Francji (pełniącego rolę banku centralnego, jednakże z uprawnieniami do prowadzenia kont klientów detalicznych). Dostęp do tego rejestru ma charakter ograniczony. Daje możliwość pozyskania informacji przez służby podatkowe i instytucje wymiaru sprawiedliwości.
Należy jednak zwrócić uwagę, iż we Francji wszelkie przepływy bankowe osób fizycznych, przekraczające kwotę 300 EUR są zgłaszane bezpośrednio do służb kontroli skarbowej, a kwoty pow. 100 EUR są regulowane wyłącznie za pomocą kart, czeków lub przelewów bankowych. Tym samym prowadzona jest regularna kontrola sytuacji finansowej osób fizycznych.
Wszystkie wymienione podmioty są ustawowo zobowiązane do wymiany informacji gospodarczych o osobach fizycznych i prawnych. Przepisy nie regulują jednocześnie częstotliwości czy okresów wymiany informacji, stąd często podmioty komercyjne posiadają i publikują informacje aktualniejsze od odpowiednika KRS, w którym aktualizacja dostępnych danych odbywa się dwa razy w roku.
Wszystkie podmioty część zasobów udzielają nieodpłatnie. W zależności od poziomu szczegółowości informacji, cena pozyskanych informacji kształtuje się na poziomie 3,12 EUR za podstawowy wyciąg z rejestru handlowego, 9,36 EUR za szczegółowy bilans roczny – 46,80 EUR za informacje dotyczące zadłużenia i prowadzonych postępowań egzekucyjnych, aż do 79,05 EUR za pełną informację o firmie.
Nie ma możliwości uzyskania kompleksowej informacji ze wszystkich wywiadowni ze wskazaniem źródła pochodzenia informacji.
- Szwajcaria
W Szwajcarii działalność prowadzi 18 podmiotów, będących odpowiednikami polskich biur informacji gospodarczej. Kilka z nich ma swoje oddziały w Polsce.
Każda z tych firm działa samodzielnie. Nie ma między nimi przepływu informacji, bo są w stosunku do siebie konkurencyjne. Możliwa jest jednak współpraca partnerska.
Do zadań większości z nich należy zarządzanie należnościami, windykacja, marketing adresowy, prowadzenie analiz portfelowych i branżowych.
- Włochy
Na rynku włoskim funkcjonuje Państwowy Rejestr Kredytowy prowadzony przez Włoski Bank Centralny oraz biura prywatne: CRIF i Experian. Funkcjonowanie Biur Informacji Kredytowej reguluje prawo bankowe.
Usługi PRK są bezpłatne, z wyjątkiem tak zwanej „Usługi Pierwszej Informacji”, która jest płatna na koniec roku przez banki uczestniczące w usłudze. Cena odnosi się wyłącznie do odzyskiwanych należności. Biura funkcjonujące w ramach Systemu Informacji Kredytowej nie mogą wymieniać się między sobą posiadanymi informacjami kredytowymi.
- USA
W USA działa kilka dużych i kilkanaście mniejszych firm zajmujących się gromadzeniem i udostępnianiem informacji gospodarczej. Firmy amerykańskie działają na zasadach komercyjnych. Można je podzielić na firmy koncentrujące się na rynku konsumenckim i podmiotach gospodarczych. Część podmiotów działa w obu tych sektorach.
Podmioty zajmujące się zbieraniem i udostępnianiem informacji dotyczących kredytu konsumenckiego, oprócz typowych raportów kredytowych, zajmują się kalkulacją ryzyka kredytowego, przeciwdziałaniem oszustwom i sprawdzaniem raportów kredytowych oraz wyliczaniem scoringów kredytowych. Oferują zazwyczaj także dostęp do swoich baz danych oraz narzędzia analityczne i marketingowe.
Firmy te zawiązały Consumer Data Industry Association (CDIA), która stara się kreować standardy usług na rynku raportowania sytuacji kredytowej. W ramach tych standardów konsument ma raz do roku prawo do pobrania bezpłatnie jednego raportu dotyczącego własnej sytuacji kredytowej.
Część firm działa także na rynku informacji gospodarczej dostarczając informacje takie jak historia kredytowa, sprzedaż, marketing, ekspozycja na ryzyko kredytowe i inne. Firmy te oferują narzędzia wspomagające zarządzanie dostarczając informacji nt. obecnych i potencjalnych dostawców, kontrahentów i klientów.
Firmy amerykańskie nie wymieniają się posiadanymi informacjami między sobą (przynajmniej oficjalnie) i nie istnieje ustawowy obowiązek by to robiły.
- Rejestr należności publicznoprawnych (podatki, ubezpieczenia, cła itd.)
- Portugalia
W Portugalii publikowana jest na stronie internetowej lista dłużników podatkowych z podziałem na osoby fizyczne, osoby prawne oraz przedziały kwotowe. Wyszukiwanie podatników jest możliwe za pomocą numeru identyfikacji podatkowej oraz nazwiska lub nazwy firmy. Dostęp do listy jest bezpłatny.
- Słowenia
W Słowenii na stronie internetowej administracji podatkowej publikowana jest lista dłużników zawierająca należności podatkowe, obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne, lecz bez należności celnych. Lista ta jest raz na miesiąc aktualizowana, bez ograniczeń kwotowych. Dostęp do niej jest bezpłatny.
- Słowacja
Na Słowacji do rejestru dłużników podatkowych wpisywani są dłużnicy, których dług wynosi powyżej 17.000 EUR w przypadku osób fizycznych, oraz 170.000 EUR w przypadku osób prawnych. Rejestr jest powszechnie dostępny na stronie internetowej administracji finansowej. Dostęp do niego jest bezpłatny. Rejestr aktualizowany jest raz w roku. W odrębnym rejestrze są publikowane składki na ubezpieczenia społeczne, odrębnie też publikowane są zaległości podatkowe gmin i miast słowackich.
- Estonia
W Estonii funkcjonuje publiczny rejestr długów umieszczony na stronie internetowej administracji podatkowej. Obejmuje on wszystkie rodzaje długów podatkowych, celnych i obowiązkowe składki na ubezpieczenia, bez ograniczeń kwotowych. Nie są ujawniane kary, mandaty i inne kary porządkowe oraz roszczenia zagraniczne. Dostęp do rejestru jest bezpłatny. Wyszukiwanie jest możliwe po numerze identyfikacyjnym lub rejestrowym dłużnika, nie ma możliwości wyszukiwania po nazwie.
- Szwecja
Rejestr Szwedzkiej Agencji Podatkowej zawiera informacje o wszystkich długach podatkowych, w tym także o składkach na ubezpieczenia społeczne. Rejestr dostępny jest dla każdego na pisemny wniosek, telefonicznie lub osobiście w urzędzie podatkowym lub egzekucyjnym. Uzyskiwanie informacji jest wolne od opłat. Natomiast w Krajowym Rejestrze Szwedzkich Urzędów Egzekucyjnych upubliczniane są informacje o długach publicznych i prywatnych.
- Wielka Brytania
W Wielkiej Brytanii maksymalnie na okres 12 miesięcy upubliczniane są dane osób celowo zaniedbujących obowiązki podatkowe, które zostały ukarane albo celowo popełniły błąd w zeznaniu podatkowym albo celowo nie wypełniły obowiązku podatkowego.
- Austria, Hiszpania, Holandia, Finlandia
W tych krajach nie są upublicznianie dane dłużników dotyczące zaległości podatkowych.
(Opracowano na podstawie uzasadnienia projektu ustawy).
Bogdan Koblański
