IT@BANK 2021 | TECHNOLOGIE – BINARAPPS | Wykorzystanie regulacji PSD2 w sektorze bankowym w 2021 roku

Maciej Krasowski
Jeden z założycieli BinarApps, polskiej spółki tworzącej produkty cyfrowe dla firm. Ekspert i entuzjasta technologii blockchain oraz rozwiązań otwartej bankowości.

Największe banki w Polsce coraz częściej informują klientów o wprowadzonych rozwiązaniach z zakresu PSD2 i otwartej bankowości, choć trzeba przyznać, że sytuacja w naszym kraju jeszcze przed wprowadzeniem dyrektywy była bardzo dobra. Należymy do ścisłej czołówki w zakresie cyfryzacji sektora bankowego i dostępności nowoczesnych usług płatniczych. Polacy chętnie korzystają z wszelkich innowacji, które dzisiaj są już ich codziennością, np. z płatności zbliżeniowych czy bankowości mobilnej. Zauważalnie wzrasta także popularność dostawców usług finansowych, którym PSD2 otworzyła szeroko drzwi na rynek europejski i którzy stanowią realną alternatywę dla tradycyjnych banków. Jest to jasny znak dla wszystkich przedsiębiorstw nieprzekonanych do tej pory do możliwości PSD2 lub spóźnionych z opracowaniem nowego modelu biznesowego, że to ostatni dzwonek, by zareagować i nie zostać w tyle.

Opis rozwiązań PSD2

PSD2 (ang. Payment Services Directive 2) to dyrektywa mająca na celu ułatwienie dostępu do bankowości online dla fintechów na terenie UE, umożliwienie wprowadzenia nowych usług i zwiększenie konkurencyjności na rynku. Bardzo istotnym aspektem, który reguluje, jest zapewnienie bezpieczeństwa danych, transakcji i finansów konsumentów. To także wyjście naprzeciw oczekiwaniom zewnętrznych dostawców usług (ang. Third Party Providers, TTP), w idei otwartej bankowości. Do 14 września 2019 r. instytucje finansowe w UE były zobowiązane do udostępnienia TTP swoich interfejsów dostępowych API. Takie podmioty, wyłącznie za zgodą użytkownika, mogą uzyskiwać dostęp do jego informacji finansowych, w celu świadczenia szerokich, dodatkowych usług. Wyróżniamy trzy główne: AIS (ang. Account Information Service), która udostępnia informacje o rachunkach bankowych i ich szczegółach, PIS (ang. Payment Initiation Service), pozwalająca na zlecenie przelewu z rachunku bankowego przez TTP, oraz CAF (ang. Confirmation of the Availability of Funds), która umożliwia TTP sprawdzenie dostępności środków na koncie użytkownika. Postanowienia dyrektywy PSD2 przyczyniły się do powstania wielu wygodnych dla konsumentów rozwiązań, jak podgląd wielu rachunków bankowych z jednego miejsca, np. z poziomu wybranej aplikacji bankowej.

Wdrożenia w Polsce

Najszybciej na PSD2, spośród wszystkich instytucji finansowych w Polsce, zareagowały największe banki. Wiele z nich, w tym Millennium Bank i PKO BP, umożliwiło swoim klientom wspomniany już dostęp do wielu rachunków z poziomu ich aplikacji bankowej. Inne korzyści, jakie zyskali, to szybsza weryfikacja reklamacji dotyczących transakcji płatniczych, łatwiejsze wnioskowanie o pożyczki czy tańsze przelewy do krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

PSD2 nałożyła na instytucje płatnicze obowiązek wprowadzenia zabezpieczeń i mechanizmów awaryjnych, zapewniających wysoką ochronę wrażliwych danych użytkowników i ich finansów. W ten sposób konsumenci muszą potwierdzić kodem PIN transakcje kartą, jeśli zrobili ich już kilka, a także przejść weryfikację dwuetapową.

Choć Polacy byli na początku nieufni, to dziś z entuzjazmem korzystają z platform i aplikacji finansowych od TTP. Wdrożenie dyrektywy pozwoliło wielu takim przedsiębiorstwom wejść na rynek UE i rozszerzyć zakres usług o funkcje otwartej bankowości. Popularność zdobywają narzędzia typu Revolut czy ZEN, ale fintechy nie spoczywają na laurach, opracowując coraz ciekawsze propozycje dla konsumentów.

Niewykorzystane szanse na zbudowanie przewagi konkurencyjnej

Na horyzoncie widać już widmo PSD3, która może przynieść jeszcze większą rewolucję niż obowiązująca obecnie dyrektywa. Jako jedno z najbardziej zdigitalizowanych pod kątem bankowości państw, mieliśmy już odpowiednie przygotowanie do zaadaptowania przez rynek rozwiązań PSD2. Ponadto Polacy są bardzo otwarci na nowe propozycje fintechów, pod warunkiem zapewnienia bezpieczeństwa. Największe instytucje finansowe błyskawicznie wprowadziły usługi PSD2, jednak nietrudno odnieść wrażenie, że w działaniach zabrakło większego skupienia na innowacjach. Zamiast tego, widać przede wszystkim walkę o bycie pierwszym wyborem klienta w zakresie oferowania głównego konta, gdzie z poziomu bankowości elektronicznej tej właśnie instytucji, będzie on zarządzał swoimi pozostałymi rachunkami.

Małe i średnie przedsiębiorstwa, wśród których odbiór możliwości PSD2 i open bankingu jest na ten moment znacznie słabszy, powinny podjąć odważniejsze kroki ku zmianie swojego podejścia. Te dwa lata po wejściu w życie dyrektywy były najlepszym momentem na zbudowanie przewagi konkurencyjnej, jaką realnie daje PSD2. Dużą barierą jest niedostateczna edukacja w zakresie regulacji dyrektywy i otwartej bankowości. Wyzwaniem dla fintechów jest tworzenie produktów, które ułatwią firmom wejście w ten świat. Oferując nową propozycję wartości oraz skupiając się na podejściu zorientowanym na użytkownika i jego doświadczeniu (ang. user experience), to właśnie mniejsi gracze mogą zastąpić poważne, wielkie instytucje. Część biznesów z pewnością zdecydowała się na unowocześnienie swoich usług i ich cyfryzację ze względu na pandemię. Z drugiej strony, otwarta bankowość może być także nadzieją na odbicie się przedsiębiorstw, które w tym czasie ucierpiały. Nie jest jeszcze za późno, by opracować własną odpowiedź na PSD2, ale wraz z upływem czasu coraz trudniej będzie zaistnieć na rynku z nową usługą czy produktem.

Mity i wyzwania związane z PSD2

Istnieje przekonanie, że PSD2 pozwala dowolnie korzystać z danych użytkowników instytucjom finansowym, szczególnie spoza sektora bankowości tradycyjnej. Nic bardziej mylnego – żadne pozyskanie danych przez TTP nie może mieć miejsca bez zgody właściciela danych. To użytkownik decyduje, po co i komu je udostępnia. Jest to jeden z najważniejszych zapisów dyrektywy, który gwarantuje, że użytkownik ma pełną decyzyjność i w każdej chwili może odebrać dostawcy usług dostęp do informacji o swoich kontach. Kwestie bezpieczeństwa, które w rzeczywistości stanowią trzon dyrektywy, dla wielu osób nadal są nieznane. Dlatego bardzo istotne jest, by kłaść nacisk na edukację i na tym opierać sprzedaż produktów fintechowych. Wiele mniejszych firm potrzebuje wsparcia w zrozumieniu zmian związanych z dyrektywą PSD2, by móc podjąć realne działania i wdrożyć własne, nowoczesne usługi.

Jakie są perspektywy rozwoju open bankingu w Polsce w najbliższych latach?

Mając bardzo świadome i dobrze wyedukowane społeczeństwo, a także przygotowaną infrastrukturę nowoczesnej bankowości, przyszłość open bankingu w Polsce wygląda obiecująco. Jesteśmy jednym z rynków, który ma największy potencjał do pogłębiania rozwoju tego sektora, a co za tym idzie, zwiększenia personalizacji ofert, wyższego poziomu obsługi klienta i pojawiania się zaawansowanych usług finansowych, często przy zmniejszonych kosztach operacyjnych usługodawców. Nie można także zapomnieć o znaczeniu technologii blockchain w kontekście open bankingu. Odgrywa ona bowiem coraz większą rolę w rozwiązaniach płatniczych i finansowych, które wykraczają poza świat kryptowalut. Blockchain może stanowić wydajne i bardzo skuteczne narzędzie monitorowania i zabezpieczania transakcji między podmiotami.

Niezwykłą wartością w sektorze otwartej bankowości, i nie tylko, są również pozyskiwane dane. Oczywiście to użytkownik decyduje o tym, w jakim zakresie i jakiemu podmiotowi je udostępnia. Jednak, mając odpowiednie dane, przedsiębiorstwa TPP mogą poddawać je wszechstronnej analizie w celach oceny wypłacalności czy wiarygodności osoby (scoring), czy analizować pochodzenie przelewów. W wielu zaawansowanych operacjach otwarta bankowość coraz częściej korzysta z uczenia maszynowego i sztucznej inteligencji, które usprawniają obsługę klienta, stanowiąc również środki efektywnego zarządzania ryzykiem i wykrywania oszustw i defraudacji. Wyzwaniem może być jednak samo otrzymanie danych użytkowników. Wysoki próg wejścia może zniechęcać przedsiębiorstwa do inwestowania w rozwiązania tego typu. Konieczne jest zdobycie licencji Komisji Nadzoru Finansowego na pozyskiwanie danych i zapewnienie Silnego Uwierzytelniania Klienta. Jednak naprawdę warto dobrze przemyśleć strategię zachęcenia konsumentów do udostępnienia informacji i wdrożenia nowoczesnych rozwiązań open bankingowych.

Podsumowanie

Rozporządzenia dyrektywy PSD2 implikują zmiany, które mogą wielu przedsiębiorcom, szczególnie średnim i małym, dać ogromne możliwości zdobycia klientów i dogonienia konkurencji. To ostatni moment, by zainwestować w innowacje i rozwiązania z zakresu open bankingu. Nie wiadomo jeszcze, jakie zmiany przyniesie kolejna dyrektywa i czy nie będzie już za późno na weryfikację swojego modelu biznesowego, ale zwlekanie może okazać się naprawdę kosztowne.