Ile przepłacamy za paliwo?

Obecnie litr ropy Brent wyrażony w złotych jest wyceniany na ok. 90 gr. Pomijając przełom lat 2008/2009, czyli szczyt kryzysu finansowego, są to najniższe poziomy od ponad 10 lat.

Wykres 1: Cena ropy naftowej Brent wyrażona w złotych

Źródło: Bloomberg, obliczenia Cinkciarz.pl. Cena ropy Brent za litr wyrażona w polskim złotym
 

Biorąc pod uwagę ostatnie 20 lat, należy zauważyć, że nie tyle ropa jest aktualnie szczególnie tania, tylko w poprzednich latach była wyjątkowo droga. Jeszcze od 1994 r. do 2004 r. jej średnioroczna cena wahała się w granicach 25-75 gr za litr.

Wykres 2: Cena paliwa bezołowiowego 95 na rynku ARA wyrażona w złotych

Źródło: Bloomberg, obliczenia Cinkciarz.pl. Cena za litr benzyny 95 na rynku europejskim wyrażona w polskim złotym

Historia na rynku paliw przedstawia się bardzo podobnie do cen ropy naftowej. Benzyna 95 oktanowa oferowana na rynku ARA (Amsterdam-Rotterdam-Antwerpia), która jest wyznacznikiem cen dla europejskich rafinerii, jest obecnie wyceniania na 98 gr za litr. Warto jednak zwrócić uwagę, że czasami różnica pomiędzy ropą a benzyną, jest bardzo wyraźna. Pokazuje to kolejne zestawienie.

Wykres 3: Zestawienie ARA 95 oraz ropy Brent. Obie wartości w złotych

Źródło: Bloomberg, obliczenia Cinkciarz.pl. Lina żółta przedstawia cenę ropy Brent za litr wyrażoną w polskim złotym. Linia biała to cena za litr paliwa 95 ARA wyrażona w polskim złotym.

Koszt paliwa jest wyższy od ceny ropy naftowej, gdyż benzyna jest efektem przerobu ropy naftowej. Są jednak momenty, kiedy różnica znacznie się zwiększa. Taka sytuacja miała miejsce w połowie br., kiedy dochodziła nawet do 60 gr. za litr. Wynikało to m.in. z wyższego od oczekiwań popytu na paliwo zarówno w Europie, jak i w USA.

Wykres 4: Porównanie detalicznej ceny benzyny w Polsce i na rynku europejskim

Źródło: Bloomberg, Komisja Europejska. Cena detaliczna paliwa bezołowiowego 95 wyrażona w zł/litr. Również cena na ARA 95 wyrażona jest w litrach oraz w polskim złotym.

Analizując zestawienia obejmujące Polskę już na pierwszy rzut oka widać, że obecne poziomy cen paliw w europejskich portach nie korespondują z cenami detalicznymi. Na początku 2007 r. oraz 2009 r. ARA 95 kosztowała ok. 1 zł. Wtedy natomiast, według danych Komisji Europejskiej, za benzynę 95 płaciliśmy około 3.60-3.70 zł.

Wykres 5: Cena benzyny bezołowiowej 95 na krajowym rynku hurtowym bez podatków

Źródło: Bloomberg, rynek hurtowy paliw, obliczenia Cinkciarz.pl. Wykres przedstawia średnią cenę paliwa bezołowiowego 95 w krajowym hurcie na podstawie danych wiodących dostawców w Polsce, Cena za litr bez opłaty paliwowej oraz akcyzy.

Szukając powodów zwiększających się różnic pomiędzy ceną paliw na rynku ARA a kosztem litra benzyny przy dystrybutorze, warto zwrócić uwagę na krajowy rynek hurtowy. Obecnie paliwo bezołowiowe bez podatków i marży detalicznej kosztuje 1.56 zł. Jest o prawie 60 gr droższe niż analogiczny produkt w europejskich portach.

Wykres 6: Porównanie cen benzyny 95 w krajowym hurcie oraz na rynku ARA

Źródło: Bloomberg, rynek hurtowy paliw, obliczenia Cinkciarz.pl. Wykres przedstawia zestawienie średnich cen benzyny bezołowiowej 95 wiodących dostawców paliw w Polsce oraz ceny benzyny bezołowiowej ARA 95 na rynku europejskim. Obie wartości wyrażone są w polskim złotym za litr paliwa.

Ostatnia dekada pokazuje, że ceny paliwa 95 w polskim hurcie (linia biała) podążają ściśle za kosztem benzyny na rynku ARA. Do końca pierwszego kwartału 2015 r. różnica mieściła się w granicach 20-30 gr za litr. Można to tłumaczyć m.in. koniecznością dodawania bio komponentów do paliw oraz wprowadzeniem w tym roku opłaty zapasowej. Te dwa czynniki zwiększają koszt benzyny w sumie o ok. 11-12 gr w hurcie. Resztę stanowiły koszty transportu i standardowa marża hurtowa. Sytuacja jednak zmieniła się bardzo wyraźnie od drugiego kwartału 2015 r., co dobrze przedstawiają kolejne wykresy.

Wykres 7: Różnica pomiędzy krajowym hurtem i rynkiem ARA

Źródło: Bloomberg, obliczenia Cinkciarz.pl. Wykres jest rozwinięciem grafiki nr 6. Pokazuje jak kształtowała się różnica pomiędzy krajowym hurtem a europejskim notowaniami benzyny 95 na rynku ARA.Tygodniowy interwał wykresu, wartości w złotych.

Przez ostatnie 10 lat różnica pomiędzy ceną paliwa bezołowiowego w polskim hurcie a na rynku ARA była względnie stabilna. W poprzedniej dekadzie wahała się w granicach 10-20 gr, a w obecnej zwiększyła się do ok. 20-30 gr. Warto zauważyć, że była względnie stała, mimo gwałtownych ruchów na światowych rynkach na przestrzeni lat, zarówno ropy, jak i benzyny bezołowiowej.

Wykres 8: Rożnica pomiędzy krajowym hurtem a rynkiem ARA

Źródło: Bloomberg, obliczenia Cinkciarz.pl. Wykres jest rozwinięciem grafiki nr 7. Przedstawia różnicę pomiędzy krajowym rynkiem hurtowym oraz ARA 95 o ostatnich pięciu latach. Linia pomarańczowa to średnia 20-dniowa powyższej różnicy. Interwał dzienny, wartości wyrażone w polskim złotym

Powyższa grafika jeszcze lepiej przedstawia zaburzenia rynku hurtowego względem sytuacji na europejskim rynku paliw. Miesięczna średnia różnica pomiędzy cenami krajowymi oraz ARA 95, wzrosła w drugim kwartale 2015 r. z okolic 25 gr do 45 gr. To oznacza, że w detalu wraz z podatkiem VAT musieliśmy płacić ok. 25 gr więcej za litr, niż wynikałoby to z kosztów popularnej „bezołowiówki” w Europie.

Badana relacja pogorszyła się w ostatnich miesiącach jeszcze wyraźniej. Od października różnica hurt/ARA rosła coraz bardziej, by osiągnąć w grudniu poziomy w granicach 65 gr. Dodatkowo obecna średnia miesięczna w/w różnicy to 60 gr. W rezultacie kierowcy przy dystrybutorach płacą około 35-40 gr brutto więcej za litr paliwa bezołowiowego, niż wynikałoby to ze standardowej marży hurtowej, obserwowanej jeszcze w pierwszym kwartale 2015 r. Oznacza to również, że cena PB 95 na stacjach powinna kształtować się w okolicach 3.7-3.8 zł, a nie powyżej 4 zł, jak ma to miejsce obecnie.

Wykres 9: Rożnica cen pomiędzy polskim hurtem a ARA

Źródło Bloomberg, obliczenia Cinkciarz.pl.

Warto również przypomnieć sobie inny ciekawy moment z polskiego rynku paliw. Grafika pokazuje, że późnym latem 2011 r. różnica pomiędzy polskim hurtem a ARA 95 zaczęła się nagle obniżać i w pewnym momencie osiągnęła poziom ujemny, wynoszący prawie 10 gr. Nie jest to błąd wyliczeń czy wykresu. Był to czas, kiedy w Polsce toczyła się kampania parlamentarna, a politycy prześcigali się w pomysłach, jak pomóc kierowcom. Nagle ceny hurtowe wyraźnie spadły, a to spowodowało, że w czasie wyborczej gorączki zobaczyliśmy ceny detaliczne na poziomie 4.99 za litr. Później oczywiście zarówno ceny hurtowe i detaliczne natychmiast wróciły do wcześniejszych poziomów.

Marcin Lipka
analityk Cinkciarz.pl