Fundusz Odbudowy UE przyspieszy wzrost gospodarczy po pandemii COVID-19
Największym z zaproponowanych instrumentów wsparcia w ramach Funduszu Odbudowy jest Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (Recovery and Resilience Facility) przewidujący wypłaty bezzwrotnych dotacji i kredytów. Wypłata tych środków poszczególnym państwom członkowskim będzie odbywała się w oparciu o tzw. Krajowe Plany Odbudowy (KPO), czyli kompleksowe programy reform i projektów strategicznych, przygotowane przez poszczególne kraje, przedstawione do akceptacji Komisji Europejskiej. Horyzont czasowy reform i inwestycji to koniec 2026 r. Mogą to być zarówno bezpośrednie inwestycje publiczne, ale także zachęty do inwestycji prywatnych poprzez systemy wsparcia, w tym instrumenty finansowe, dotacje lub inne instrumenty, pod warunkiem przestrzegania zasad dozwolonej pomocy publicznej. W ostatnich miesiącach odbywał się nabór wniosków dotyczących projektów, które miałyby wejść w skład KPO. Do Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej (MFiPR) wpłynęło łącznie ponad 2500 projektów, Po wstępnej analizie do dalszego etapu selekcji zakwalifikowanych zostało 1198 przedsięwzięć.
Zobacz więcej najnowszych wiadomości o pandemii koronawirusa >>>
Obecnie nie jest dostępny szczegółowy wykaz wybranych projektów do KPO, czy też struktura wydatków w rozbiciu na różne sektory gospodarki. Zgodnie z ogólnikowymi informacjami MFiPR projekty te dotyczą różnych dziedzin, w tym energetyki, ochrony środowiska, transportu, innowacji i przedsiębiorczości, zdrowia, cyfryzacji i spójności terytorialnej. Zgodnie z wytycznymi unijnymi, co najmniej 37% alokacji środków w ramach KPO musi zostać przeznaczone na zieloną transformację, a co najmniej 20% środków na cyfryzację. Niektóre regiony i ministerstwa opublikowały listę zgłoszonych przez siebie projektów do KPO. Analiza dostępnych dokumentów wskazuje, że są to głównie projekty budowlane (takiej jak np. przebudowa infrastruktury drogowej, kolejowej czy energetycznej) oraz przedsięwzięcia z zakresu transformacji cyfrowej (np. w administracji publicznej, szkolnictwie, kulturze). Należy jednak pamiętać, że wspomniana struktura opiera się o szczątkowe dane dotyczące tylko kilkudziesięciu projektów, a tym samym może nie być reprezentatywna dla całego KPO. Ponadto, obecnie nie wiadomo, które ze zgłoszonych projektów zostaną ostatecznie uwzględnione w KPO.
Polska ma otrzymać 23,1 mld euro w postaci bezzwrotnych dotacji oraz 34,2 mld euro w formie ewentualnych pożyczek
Zgodnie z obowiązującym harmonogramem Polska powinna przedłożyć Krajowy Plan Odbudowy do Komisji Europejskiej (KE) do końca kwietnia 2021 r., jednak MFiPR poinformowało, ze przygotowanie wstępnego projektu KPO i przekazanie go KE planowane jest do końca 2020 r. Następnie KE ma 2 miesiące na ocenę i podjęcie decyzji o wsparciu finansowym KPO. Ze środków unijnych Polska ma otrzymać 23,1 mld EUR w postaci bezzwrotnych dotacji oraz 34,2 mld EUR w formie ewentualnych pożyczek. Do końca 2022 r. Polsce zostanie udostępnione ok. 18,9 mld EUR dotacji (tj. ok. 70% całości) oraz dodatkowe 4,1 mld EUR w 2023 r. O przyznaniu dotacji w 2023 r. będzie decydował przegląd wskaźników gospodarczych – w szczególności skala spadku realnego PKB Polsce w 2020 r. i 2021 r. na tle innych krajów członkowskich.
W naszej analizie zakładamy, że Polska otrzyma dominującą większość lub całość środków przewidzianych w ramach drugiej transzy dotacji (4,1 mld EUR) z uwagi na oczekiwaną podobną skalę spadku PKB we wszystkich krajach członkowskich. Trudno z wyprzedzeniem przewidzieć jaka część KPO zostanie sfinansowana z użyciem kredytów oferowanych przez UE. Dlatego w poniższych szacunkach zakładamy, że na potrzeby realizacji KPO zostaną wykorzystane tylko bezzwrotne dotacje. O skali wpływu KPO na polską gospodarkę w poszczególnych latach będzie decydowało tempo wykorzystania wspomnianych środków. W dokumentach dotyczących Funduszu Odbudowy Komisja Europejska założyła, że w latach 2021-2022, w skali całej UE zostanie wykorzystane ok. 22% łącznej sumy dotacji. Zgodnie z zapowiedziami rządu, tempo wykorzystania dotacji w przypadku Polski będzie najprawdopodobniej szybsze. Oczekujemy, że do końca 2022 r. zostanie wydane 50% całkowitej kwoty dostępnych dotacji (tj. połowa z 23,1 mld EUR), z czego jedna trzecia przypadnie na 2021 r., a dwie trzecie na 2022 r. Pozostała połowa dotacji przewidziana w ramach KPO zostanie wykorzystana w 2023 r. i kolejnych latach. Realizacja inwestycji ze środków Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności będzie czynnikiem oddziałującym w kierunku szybszego wzrostu gospodarczego w najbliższych latach. Przy założonym przez nas profilu wykorzystania tych środków (por. wykres), fundusze unijne będą w największym stopniu dynamizowały wzrost gospodarczy w latach 2021 i 2022 a w kolejnych latach ich wpływ będzie mniejszy. Niemniej jednak oczekujemy, że w latach 2023-2024 dynamika PKB będzie kształtowała się na poziomie ok. 4%.
