Finanse zrzeszeń w analizie KNF: Niższe marże, wyższe rezerwy

Urząd Komisji Nadzoru Finansowego w rocznym raporcie rekomenduje działania zmierzające do zmiany w sektorze modelu biznesowego. Banki spółdzielcze powinny też przygotować się do zmniejszenia oprocentowania kredytów, w przeciwnym wypadku ryzykują stałą i kosztowną nadwyżkę depozytów nad kredytami. Konieczna jest racjonalizacja kosztów i poprawa zarządzania ryzykiem, na co wskazuje wysoki przyrost rezerw celowych.

Sztuka zarabiania przy spadających stopach

Od 2010 r. ujawniło się w dużej skali zjawisko, które zaważyło mocno na sytuacji zrzeszeń w latach następnych, a mianowicie wysokiego oprocentowania depozytów banków spółdzielczych składanych w zrzeszeniach. Pod presją konieczności wypłaty wysokiego oprocentowania, zwłaszcza w okresie do 2012 r. – oraz wypłaty dywidendy banki zrzeszające angażowały się w ekspozycje o wysokim stopniu ryzyka, a następnie nie klasyfikowały odpowiednio należności i – co za tym idzie – nie tworzyły odpowiednich rezerw.

Oprocentowanie tych depozytów zaczęło zmniejszać się, począwszy od przełomu lat 2012 i 2013, co było skorelowane z poziomem stóp WIBOR i WIBID, spowodowało to spadek ich wolumenu w zrzeszeniach z 32,4 mld zł w I kw. 2013 r. do 28,2 mld zł w grudniu 2014 r., tj. o prawie13 proc. Zmniejszyły się też koszty odsetkowe od operacji z bankami, a także wolumen instrumentów dłużnych.

Jak wskazują analizy UKNF, od wyników banków zrzeszających bardzo silnie są uzależnione wyniki ich właścicieli, co związane jest z niewystarczającą aktywnością na lokalnych rynkach kredytowych. Jeden z banków zrzeszających drugi rok z rzędu zanotował stratę netto. Jest to skutek wadliwych decyzji inwestycyjnych i kredytowych. Raport podaje, że wyniki drugiego banku zrzeszającego, po pogorszeniu się w 2013 r., istotnie wzrosły, niemniej zysk netto pozostaje w tym banku relatywnie niewielki. Jednym z powodów jest wysoki poziom salda rezerw celowych, utrzymujący się już drugi rok.

Należności: tu się samo nic nie stanie!

Depozyty w bankach spółdzielczych rosły znacznie szybciej niż kredyty. W końcu 2010 r. relacja kredytów do depozytów wynosiła 73,3 proc., w grudniu 2014 r. było to 69,9 proc. W tym samym okresie nastąpił szybki wzrost udziału należności od przedsiębiorstw i spadek od osób prywatnych i rolników, zwłaszcza w grupie banków o sumie bilansowej większej niż 0,5 mld zł. Zmiana struktury należności była skorelowana ze spadkiem ich jakości: udział należności zagrożonych zwiększył się z 5,8 proc. w grudniu 2010 r. do 7 proc. w grudniu 2014 r. W 2014 r. należności banków spółdzielczych wzrosły o 4,9 proc., w tym należności zagrożone o 18,9 proc. – ich udział w należnościach ogółem zwiększył się – w niewielkim stopniu – do 4,5 proc. Natomiast należności zagrożone banków zrzeszających wzrosły o 20,8 proc., a ich udział do 19,6 proc. Raport odnotowuje szybki wzrost kredytów na nieruchomości (do 26,5 proc. ogółu od sektora niefinansowego). Jakość tych należności jest stabilna. Największy udział w portfelu mają kredyty inwestycyjne (33,1 proc.), które odznaczają się niską szkodowością, prawdopodobnie dlatego, że duża ich część to tzw. kredyty pomostowe, spłacane przez ARiMR ze środków unijnych po zakończeniu projektu.

Poziom wyrezerwowania należności zagrożonych, odwrotnie do ich udziału, maleje: w grudniu 2010 r. wynosił 32,3 proc., zaś w grudniu 2014 r. był...