ESMA przyjęła strategię w sprawie zrównoważonego finansowania

Europejski regulator rynku kapitałowego celnie diagnozuje obecny stan oczekiwań interesariuszy tego rynku, a w szczególności inwestorów oceniając, iż ich preferencje zmieniają się w kierunku zainteresowania produktami finansowymi, które zawierają czynniki środowiskowe, społeczne i związane z zarządzaniem (ESG).

Czynniki zrównoważonego rozwoju w coraz większym stopniu wpływają na ryzyko, zwroty i wartość inwestycji, co z kolei wpływa na konieczność ponownego zdefiniowania jednego z kluczowych elementów misji ESMA dotyczącego zwiększenia ochrony inwestorów i promowaniu stabilnych i uporządkowanych rynków finansowych.

Aby odpowiedzieć na te nowe wyzwania i zgodnie ze zmienionym rozporządzeniem ESMA, które przyznaje regulatorowi dodatkowe obowiązki i zadania związane ze zrównoważonym finansowaniem, ESMA będzie musiał uwzględnić czynniki ESG w całym zakresie swoich działań.

ESMA zakomunikował planowaną aktywność w zakresie zrównoważonego finansowania w rozbiciu na najważniejsze pola działań nadzorczych:

• ESMA zamierza uwzględnić czynniki ESG w Jednolitym Zbiorze Przepisów (Single Rulebook).
• ESMA będzie weryfikować i harmonizować podejście nadzorów krajowych (w tym KNF) do ryzyk ESG w ramach jej uprawnień dotyczących konwergencji nadzorczej.
• ESMA wdroży analizę zagadnień ESG w bieżące czynności nadzorcze wobec agencji ratingowych, a niebawem również administratorów kluczowych dla UE wskaźników referencyjnych.
• ESMA będzie monitorować i oceniać rozwój rynku oraz monitorować ryzyka związane z ESG, a także uwzględniać ryzyko systemowe związane ze środowiskiem w scenariuszach testów warunków skrajnych.

Warto przyjrzeć się bliżej zamierzeniom ESMA, by ocenić ich potencjalny skutek dla kosztów prowadzenia działalności przez podmioty rynku finansowego.

1. Single Rulebook

Realizując swoje uprawnienia wynikające ze znowelizowanego Rozporządzenia 716/2009/WE w zakresie tworzenia jednolitych zbiorów przepisów oraz tworzenia standardów technicznych ESMA deklaruje, iż zapewni integrację czynników zrównoważonego rozwoju w sposób skuteczny i proporcjonalny. Nacisk na tematykę ESG zostanie położony zarówno przy tworzeniu wytycznych, standardów technicznych, jak i porad technicznych dla Komisji Europejskiej.

Co więcej, ESMA podczas przeglądu już funkcjonujących standardów technicznych będzie dążyć do pełniejszego uwzględnienia w nich czynników ESG. Kluczowym priorytetem ESMA na 2020 r. będzie ukończenie ram regulacyjnych w odniesieniu do obowiązków w zakresie przejrzystości, co należy rozumieć jako rozszerzenie wymogów dotyczących ujawniania informacji określonych w rozporządzeniu w sprawie ujawnień związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych (Rozporządzenie 2016/2341).

Antycypując publikację Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Zrównoważonego Finansowania oraz towarzyszącego mu Rozporządzeniem w sprawie Taksonomii ESMA będzie działać w ramach Międzynarodowej Platformy w sprawie Zrównoważonego Finansowania  utworzonej w celu koordynowania oraz promowania dobrych praktyk w zakresie zrównoważonego finansowania. Platforma ta został utworzona w celu wspierania realizacji postanowień Porozumienia Paryskiego.

• Konwergencja nadzorcza

Wykonując swoje uprawnienia dotyczące konwergencji nadzorczej ESMA planuje działać na rzecz eliminacji arbitrażu regulacyjnego i zakłóceń konkurencji wynikających z różnych praktyk nadzorczych poprzez wspieranie wspólnej, homogenicznej  kultury nadzoru nad rynkiem kapitałowym. Biorąc pod uwagę wszechobecność czynników ESG w różnych obszarach regulacji rynku finansowego, priorytetem ESMA w latach 2020-2021 będzie budowanie wspólnych podejść nadzorczych do uwzględniania czynników ESG w praktyce krajowych organów nadzoru.

ESMA zapowiada utworzenie mapy lokalnych praktyk nadzorczych i wymagań dotyczących czynników ESG, której celem będzie lepsze zrozumienie obecnego traktowania czynników ESG i zrównoważonego prowadzenia działalności zgodnie z ustawodawstwem krajowym w różnych jurysdykcjach UE.

Planuje dokonać analizy uprawnień i kompetencji właściwych organów krajowych w zakresie nadzoru obszarów związanych z czynnikami ESG; jak również poziomu doświadczenia nadzorczego, jakie krajowe organy nadzoru posiadają w obszarze ESG. Co więcej, ESMA planuje badanie, czy na lokalnych rynkach finansowych funkcjonują wymagania skierowane do uczestników rynku, wymagające włączenia czynników ESG do praktyk biznesowych podlegających nadzorowi właściwych organów krajowych.

Celem ESMA jest zapewnienie, aby krajowe organy nadzoru miały wspólne stanowisko wobec tego, w jaki sposób czynniki ESG wpływają na uczestników rynku w różnych obszarach regulacji rynku finansowego, oraz by ich misja nadzorcza adekwatnie uwzględniała zagadnienie zrównoważonego rozwoju.

Dla uczestników polskiego rynku finansowego oznacza to jedno: większą niż dotychczas koncentrację KNF podczas działań nadzorczych, w tym inspekcji, na zagadnieniach ESG.

Spodziewać się można również modyfikacji już funkcjonujących rekomendacji KNF poprzez nałożenie na podmioty nadzorowane obowiązku odpowiedniego mitygowania ryzyk ESG na poziomie procesów biznesowych oraz zarządzania ryzykiem, a nie jedynie w zakresie raportowania, co wynika wprost z Rozporządzenia 2016/2341 w sprawie ujawnień związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych.

Plany ESMA obejmują również opracowywanie narzędzi wspierających konwergencję praktyk nadzorczych w tym wprowadzenie briefingów nadzorczych, które poświęcone będą analizie rzeczywistych przypadków nadzorczych z lokalnych rynków finansowych. Takie briefingi funkcjonują już w zakresie analizy sprawozdań finansowych spółek publicznych. 

1. Bezpośredni nadzór nad agencjami ratingowymi oraz administratorami kluczowych dla UE wskaźników referencyjnych

Aktualnie brak jest w Rozporządzeniach UE regulujących funkcjonowanie podmiotów rynku finansowego nadzorowanych przez ESMA odniesienia do czynników ESG. Nie hamuje to jednak poczynań ESMA nakładających na te podmioty nowe obowiązki dotyczące uwzględnienia tych czynników w obowiązkowych ujawnieniach, w tym w treści komunikatów ratingowych publikowanych przez agencje ratingowe.

ESMA jako najistotniejsze zadanie dotyczące bezpośredniego nadzoru wskazuje właśnie wdrożenie w I połowie 2020 roku Wytycznych w sprawie praktyk dotyczących ujawniania ratingów kredytowych. Wytyczne wymagają od agencji ratingowych większej przejrzystości w zakresie tego, czy czynniki ESG są kluczowym czynnikiem zmiany ratingu kredytowego.

Jako nadzorca administratorów wskaźników referencyjnych w odniesieniu do administratorów  klimatycznych wskaźników referencyjnych z państw trzecich, którzy wnioskują o uznanie na terenie UE a mocy art. 32 Rozporządzenia BMR, ESMA będzie organem wdrażającym Rozporządzenie (UE) 2019/2089 dotyczące unijnych wskaźników referencyjnych transformacji klimatycznej oraz unijnych wskaźników referencyjnych dostosowanych do porozumienia paryskiego, a także ujawniania informacji dotyczących wskaźników referencyjnych w związku z kwestiami dotyczącymi zrównoważonego rozwoju.

Rozporządzenie to tworzy nowe rodzaje wskaźników referencyjnych związanych ze zmianami klimatu i zaostrza wymogi dotyczące ujawniania informacji dla wszystkich wskaźników, z wyjątkiem stóp procentowych i towarowych wskaźników referencyjnych. ESMA będzie stosować  przepisy Rozporządzenia 2019/2089 w swojej praktyce nadzorczej już w 2022 r.

• Wzmocnienie kompetencji analitycznych ESMA w zakresie ESG

Obecnie ESMA nie posiada wystarczających kompetencji analitycznych, by móc ocenić trendy dotyczące ryzyk ESG na europejskim rynku kapitałowym. W ramach opublikowanej strategii ESMA deklaruje opracowanie kompleksowych ram analitycznych, w tym narzędzi i wskaźników na poziomie UE, w celu analizy czynników ESG, a także ryzyka finansowego wynikającego ze zmian klimatu i kosztów przejściowych dla różnych podmiotów należących do ESMA.

Ramy będą miały szerokie podstawy i będą obejmować takie obszary, jak zielone obligacje, obligacje społeczne, uprawnienia do emisji, ratingi ESG funduszy inwestycyjnych oraz testy warunków skrajnych związanych z ryzykiem klimatycznym, a także efektywność rynku w zachęcaniu uczestników do wspierania zrównoważonych celów i zadań związanych z finansami.

Ambicje ESMA dotyczące wpisania się w awangardę unijnych instytucji realizujących działania Komisji Europejskiej zakomunikowane w dokumencie „Plan działania: finansowanie zrównoważonego wzrostu gospodarczego” są wyraźne.

Nie należy mieć złudzeń, iż plany ESMA dotkną jedynie agencje ratingowe oraz administratorów wskaźników referencyjnych. Opublikowane w ubiegłym roku projekty nowych wytycznych ESMA nakładają obowiązki również na TFI oraz ZAFI.

Jeśli dodać do tego emitentów papierów wartościowych, jak również krajowe organy nadzoru, które zobligowane będą do dostosowania się do ambicji ESMA w ramach obowiązku ujednolicania praktyk nadzorczych, należy uznać, iż polskie podmioty rynku finansowego, niezależnie od sektora, powinny zdecydowanie przyśpieszyć wdrażanie własnej agendy ESG, uprzedzając ruchy europejskiego regulatora.

Bartosz Bacia

Autor jest doktorem nauk prawnych, radcą prawnym. W przeszłości był członkiem Komitetu Stałego ESMA ds. konwergencji nadzorczej.