EKG: Gospodarka bezgotówkowa, klient, bank, fintech, co się zmieniło?

Na jakim etapie jest dziś rewolucja w płatnościach?

Jak stwierdził Paweł Widawski, wiceprezes zarządu Fundacji Polska Bezgotówkowa jesteśmy gdzieś pomiędzy etapem początkowym a przełomem. Na pewno nie na początku, bo z płatności bezgotówkowych korzystamy już bardzo intensywnie.

Zbliżamy się do przesilenia

To także efekt działania Fundacji Polska Bezgotówkowa, dzięki której na rynku pojawiło się ponad 430 tys. terminali dla blisko 300 tys. przedsiębiorców.

W ocenie Jarosława Olejarza, prezesa zarządu TryPay zbliżamy się do przesilenia, po którym transakcje bezgotówkowe będą dominować.

Przekroczyliśmy 50% w transakcjach, które nie są transakcjami gotówkowymi

Zauważył, że jeśli chodzi o gotówkę, to liczba banknotów w obiegu w 2019 r. wzrosła o ponad 6%, więc trudno jest mówić o tym, że przechodzimy do gospodarki bezgotówkowej. Natomiast liczba transakcji w internecie wskazuje na to, że na pewno zmierzamy.

Dariusz Nalepa, dyrektor departamentu bankowości transakcyjnej mBank sądzi, że odejście od gotówki będzie trwało jeszcze kilka lat, ponieważ gotówka jest instrumentem płatniczym najbardziej lubianym w Polsce.

Dane z końca 2020 r. pokazują, że 48,5% wszystkich transakcji to są transakcje gotówkowe. To jest sukces, bo jest to pierwszy rok, w którym przekroczyliśmy 50% w transakcjach, które nie są transakcjami gotówkowymi.

Jesteśmy na etapie rozwoju transakcji bezgotówkowych, jak zauważył Włodzimierz Kiciński, wiceprezes Związku Banków Polskich.

Polskie banki zaliczane są do liderów cyfryzacji i cyfrowych ofert wśród banków. Wśród 31 liderów bankowości cyfrowej na świecie jest 5 polskich banków i one będą wyznaczały trendy i będziemy coraz mocniej szli w kierunku spopularyzowania transakcji bezgotówkowych.

Grzegorz Cimochowski, Partner, Szef Działu Doradztwa Biznesowego KPMG w Polsce uznał, że jesteśmy w punkcie zwrotnym. Zwrócił uwagę na pojawianie się na rynku nowych kategorii pieniądza cyfrowego takich jak prywatne waluty cyfrowe i waluty cyfrowe banków centralnych.

Niektóre są w bardzo wczesnej fazie rozwoju oraz będą w przyszłości oddziaływały w obiegu z pieniądzem elektronicznym i z gotówką.

O polskim systemie płatności Blik, który szybko się rozwija i o dużym potencjale do wzrostu mówił Paweł Bułgaryn, zastępca dyrektora Departamentu Zarządzania Strategicznego w Ministerstwie Finansów.

Otwarte banki

Na pytanie, czy polskie banki są otwarte w rozumieniu Dyrektywy PSD2, Włodzimierz Kiciński potwierdził, że tak. Zbudowały one przy współpracy instytucji finansowych niebędących bankami oraz środowiska akademickiego i prawników, standard otwartej bankowości Polish API.

Zapewnia ono zarówno otwartość, jak i sprostanie wymogom regulacji PSD2. Ci, którzy realizują płatności, odpowiadają nie tylko za sprawne ich przeprowadzenie, ale również za bezpieczeństwo danych klientów i w takim duchu banki dalej będą działały.

Nigdzie w Europie bankowość otwarta nie funkcjonuje idealnie, ale w Polsce działa bardzo dobrze

Na zarzut ze strony Jarosława Olejarza, że nie wszystkie banki chcą udostępniać swoje dane zgodnie z Polish API innym podmiotom, Paweł Bułgaryn stwierdził, że to się zmienia i choć na początku to był problem, teraz jest coraz więcej konkretnych wdrożeń, które pokazują, że otwarta bankowość jest szansą i banki dokładnie o tym wiedzą. Żeby istnieć, muszą się też zmieniać i w tym ekosystemie funkcjonować.

Jak ocenił Paweł Widawski, jeszcze nigdzie w Europie bankowość otwarta nie funkcjonuje idealnie, ale w Polsce działa bardzo dobrze. Wkrótce spodziewamy się rewizji PSD2 przez Komisję Europejską, co spowoduje, że będzie działała jeszcze efektywniej.

Jak mówił Dariusz Nalepa, na rynku jest wiele firm, które chciałyby współpracować z bankami. Banki szukają rozwiązania problemów, które często w ramach samych banków nie są w prosty sposób rozwiązywalne. Problemem jest ich formalnie przygotowanie na tą współpracę.

Przytoczył przykład fintechu, który chciał z Wielkiej Brytanii przekazywać pieniądze od pracujących tam Polaków i robić to taniej niż jest to dostępne obecnie. Problemem okazało się spełnienie obowiązków spoczywających na banku, który musi mieć szczegółowe informacje, kto jest zleceniodawcą i beneficjentem płatności dla przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.

Bardzo często fintechy nie są gotowe takich informacji dostarczać w czasie rzeczywistym oczekując, że z kolei realizacja płatności oczywiście będzie w czasie rzeczywistym.

Czy zmienia się rola banków?

Jak stwierdził Grzegorz Cimochowski początkowo fintechy w bardzo agresywnym tonie mówiły, że definiują nową bankowość i coraz mniej miejsca będzie dla tradycyjnych graczy. To bardzo szybko się zmieniło, kiedy skończyło się finansowanie i zabrakło klientów, którym można było nowe usługi sprzedawać. Wtedy zaczęto szukać partnerstwa z bankami.

Fintechy odegrały istotną rolę akcelerując innowacje w instytucjach finansowych, natomiast dużej zmiany w usługach finansowych to nie przyniosło. Z kolei firmy BigTech mają zasoby finansowe, ale nie mają determinacji, żeby usuwać instytucje finansowe z rynku. Zaistniały tylko w świecie realizacji płatności.

Zwrócił uwagę na nowe rozwiązania dotyczące DeFi (Decentralized Finance), czyli infrastruktury wykorzystującej smart contracts – kontrakty inteligentne – działające na różnych tokenach blockchain. Tworzone są automatyczne protokoły, które zastępują banki w ich dotychczasowych czynnościach. Czas pokaże, czy będzie to tylko chwilowe rozwiązanie.

Włodzimierz Kiciński przypomniał, że właśnie kwestie dotyczące np. AML pomiędzy bankami i nowymi instytucjami płatniczymi oraz wypełniania regulacji powinny zostać dopracowany w Polsce i w Europie. Zadał pytanie, co z danymi klientów, jeśli zmienia się właściciel instytucji płatniczej i firma z Cypru przechodzi w ręce na przykład inwestora rosyjskiego bądź chińskiego? Kto będzie odpowiadał za dane klientów i sposobu uwierzytelniania transakcji?

Najnowsze badania pokazują, że w Stanach Zjednoczonych dwie trzecie młodych ludzi w wieku 18 – 44 lata korzysta z płatności odroczonych

Jak stwierdził Paweł Widawski, sektor bankowy przez wieki budowany był na podstawie centralnej instytucji, jaką jest bank, a dzisiaj okazuje się, że technologia może tak działać, że centralna instytucja, albo jest niepotrzebna, albo jej rola nie jest już taka istotna.

Sektor zdecentralizowanych finansów w ostatnich kilku latach, a nawet w ostatnich miesiącach bardzo dynamicznie się rozwija. Można nawet powiedzieć, że jest to jakaś bańka, która oczywiście pęknie, tak jak to było z firmami dotcom 20 lat temu, ale zdecentralizowane finanse z nami pozostaną.

Mamy już pierwszy draft regulacji, która będzie normowała w Unii Europejskiej funkcjonowanie krypto-aktywów.

Jak stwierdził Jarosław Olejarz, model subskrypcyjny usług bankowych będzie szerzej wchodzić na rynek. Na razie w Europie jest jeden bank, który działa w ten sposób.

Najnowsze badania pokazują, że w Stanach Zjednoczonych dwie trzecie młodych ludzi w wieku 18 – 44 lata korzysta z płatności odroczonych. Ten model dokonywania zapłaty staje się dominujący.

Dariusz Nalepa mówił też o rozszerzaniu ofert banków np. o usługi związane z e-commerce.

Polski Ład

Polski Ład ma szereg rozwiązań, które także mają na celu wsparcie rozwoju obrotu bezgotówkowego. Paweł Bułgaryn wspomniał o „podatniku bezgotówkowym”, bo rząd chce wspierać podatników, żeby w pełni pozostawali w świecie „bezpapierowym” i zamykali procesy elektronicznie.

Mamy też bardzo dużą rewolucję w handlu, ponieważ migrujemy handel na fiskalizację online. Czy kasa fiskalna może przyjmować płatności? Oczywiście, że tak. Kasa fiskalna jest obecnie komputerem i wszystko można w niej zrobić.

Na kończące debatę pytanie, w jaki sposób będziemy płacić w 2031 r., paneliści wskazywali między innymi, że będą się one odbywały w tle bez naszego zaangażowania.

W debacie „Gospodarka bezgotówkowa” uczestniczyli: Paweł Bułgaryn, zastępca dyrektora Departamentu Zarządzania Strategicznego w Ministerstwie Finansów, Grzegorz Cimochowski, Partner, Szef Działu Doradztwa Biznesowego KPMG w Polsce, Włodzimierz Kiciński, wiceprezes Związku Banków Polskich, Dariusz Nalepa, dyrektor departamentu bankowości transakcyjnej mBank, Jarosław Olejarz, prezes zarządu TryPay i Paweł Widawski, wiceprezes zarządu Fundacji Polska Bezgotówkowa dyskutowali o rewolucji w płatnościach i cyfrowym pieniądzu. Debatę prowadził Adam Czerniak główny ekonomista i dyrektor do spraw badań w Polityce Insight.