Co warto wiedzieć o inwestowaniu w dzieła sztuki?

Kiedy tradycyjne źródła dochodu ‒ takie jak depozyty ‒ zanikają, poszukiwanie odpowiedzi wymaga coraz większego zaangażowania i wiedzy. Jeśli chcesz, aby pieniądze przynosiły dochód, będziesz musiał poszerzyć swoje horyzonty. Na łamach wielu cenionych publikacji pojawiają się odpowiednie informacje, są specjalistyczne działy z materiałami o inwestycjach.

Jeśli nawet o najpopularniejszych aktywach: papierach wartościowych, złocie, ropie naftowej i innych surowcach można znaleźć wiele profesjonalnie przygotowanych artykułów, to jeden z obszarów inwestowania pozostaje w cieniu: inwestycja w sztukę. Rynek dzieł sztuki cieszy się ogromnym zainteresowaniem, co przynosi pozytywny ruch w kierunku jego rozwoju.

Przekształcenie dzieł sztuki w nową klasę aktywów inwestycyjnych staje się znaczącym trendem na rynkach finansowych. W latach 2019‒2021, mimo kryzysów, które odnotowały różne sektory gospodarki przez pandemie koronawirusa – rynek dzieł sztuki pozostał stabilny, a rynek polski w 2020 roku odnotował osiągnął rekordowy wynik 380 mln złotych, co oznacza blisko 29-procentowy wzrost obrotów względem roku poprzedniego.

Na podstawie raportów ze świata wartość dzieł sztuki ciągle wzrasta, być może dlatego, że liczba dzieł sztuki zwiększa się powoli. Główną korzyścią, jaką niesie za sobą inwestowanie na rynku dzieł sztuki, jest możliwość osiągniecia ponadprzeciętnych stóp zwrotu. To ogromna zachęta dla inwestorów.

Czytaj także: Rekordowa aukcja obrazu Alfreda Wierusza-Kowalskiego w londyńskim oddziale Sotheby’s

Korzyści i bariery, o których również warto wiedzieć

KORZYŚCI:

Brak bezpośredniego powiązania z globalnym systemem finansowym. Ceny obrazów i rzeźb nie są podawane wraz z indeksem Dow Jones, a galerie nie są zamykane, gdy system bankowy upada. Co więcej, gdy globalna gospodarka jest gorączkowa, ceny dzieł sztuki zyskują dodatkowy impuls do wzrostu.

„Czysty” zysk netto. Żadne narzędzie inwestycyjne nie może konkurować z obrazami pod względem rentowności. Już po sześciu miesiącach od zakupu dzieło sztuki można odsprzedać bez płacenia podatku.

Niegraniczony horyzont inwestycyjny. Większość ludzi wybiera programy depozytowe, inwestycje długoterminowe na okres od kilku miesięcy do kilku lat. Przyczyna tego zachowania jest zrozumiała – niepewność przyszłości. Nie możemy przewidzieć, jaki będzie system polityczny w USA w połowie XXI wieku, ani kiedy zniknie zapotrzebowanie na ropę – za 50 lub 100 lat.

Ale jeśli spojrzymy wstecz, zobaczymy korzystne dla obu stron narzędzie inwestycyjne, które nie traci wartości przez tysiąc lat: sztuka. Oczywiście w krótkim okresie podczas wojen, katastrof ekologicznych itp. kwestia przetrwania ludzi jest ważniejsza od ochrony przedmiotów i wartości materialnych, ale potem wszystko wraca do znanego porządku: warto inwestować w dzieła sztuki.

BARIERY:

Brak wiedzy = zakup falsyfikatu. Podczas budowy portfela inwestycyjnego, który składa się z dzieł sztuki, trzeba pamiętać o poszerzaniu swojej wiedzy na temat tego rynku, jak również o korzystaniu z wiedzy profesjonalnych doradców, którzy znają historię poszczególnych elementów rynku dzieł sztuki.

Dlaczego tak drogo? Kolejną z barier wejścia na rynek sztuki jest wymagana wielkość środków finansowych. Krótko mówiąc: żeby zarobić duże pieniądze, trzeba zainwestować duże pieniądze. Nie oznacza to, że nie ma na rynku dzieł sztuki przedmiotów o niższej wartości, ale w takich przypadkach należy pamiętać, że są obarczone wysokim stopniem ryzyka.

Brak zorganizowanego systemu obrotu. Rynku dzieł sztuki nie można traktować jako miejsca nieustannego wzrostu cen. Należy świadomie i holistycznie podchodzić do zagadnienia oraz inwestować w konkretną szkołę albo dzieło konkretnego artysty, ponieważ przynoszą one wyższą stopę zwrotu niż inwestycja w bardzo zdywersyfikowany portfel dzieł.

Brak cierpliwości. Inwestycje artystyczne przyczyniają się do rozwoju myślenia strategicznego, gdy natychmiastowe zyski zastępują zrozumienie, że np. obrazy mogą służyć również Twoim dzieciom. Każda współpraca z dziełem sztuki to zajęcie długofalowe. Dlatego jeśli nie chcesz czekać 5‒10 lat, aż wartość twoich obrazów wzrośnie – gra na rynku sztuki nie jest dla ciebie.

Dotychczasowa analiza przedmiotu pozwoliła wyszczególnić czynniki, które mają wpływ na wyższą rentowność m.in.: zakres czasowy, cechy charakterystyczne obrazów, style w sztuce, wybrani artyści. W określonym czasie i na konkretnym rynku obrazy o określonych cechach mogą przynieść stopę zwrotu wyższą od stopy zwrotu innych aktywów.

Czytaj także: Nowa propozycja dla inwestorów giełdowych: GPW i ArtInfo.pl podpisały porozumienie umożliwiające tokenizację dzieł sztuki

Rola  znaczenie galerii na rynku dzieł sztuki

Niezwykle istotnym elementem w obrocie sztuką stały się galerie. Pełną one szereg istotnych funkcji i są kluczowym ogniwem w procesie inwestowania. Dla osób, które stawiają pierwsze kroki w inwestowaniu i potrzebują informacji lub wsparcia przy wyborze obrazu czy rzeźby, galerie stają się przewodnikiem po szerokim rynku sztuki.

Dla bardziej doświadczonych kolekcjonerów lub wytrawnych koneserów, galerie zajmują miejsce niemalże zaufanego partnera biznesowego, który ułatwia spotkanie kupującego ze sprzedającym, zabezpiecza transakcję oraz uwiarygodnia jakość i pochodzenie samego dzieła.

Na koniec chcę dodać, że korzyści płynące z inwestowania w dzieła sztuki są wielowymiarowe – nie tylko ekonomiczne, lecz także behawioralne. Mam na myśli istotne spojrzenie na rynek dzieł sztuki z innej, niefinansowej strony, co niesie za sobą połączenie tradycyjnego podejścia inwestora do inwestycji, głównie kierującego się rachunkiem ekonomicznym z psychologią i emocjami.

Wielu inwestorów artystycznych to najpierw kolekcjonerzy, a później inwestorzy. Oprócz bezpiecznej i stałej lokaty, dzieła sztuki wzbogacają wnętrza, kształtują wizerunek, wpływają na edukację oraz kulturę, co wydaje się jedną z głównych przyczyn dla rozwoju rynku dzieł sztuki.

Hubert Gąsiński

doktor nauk ekonomicznych, wykładowca i ekspert WSB w Warszawie.