Brakteat Leszka Białego i Jadwiga – nowe monety kolekcjonerskie NBP

Do serii obrazującej historię monety polskiej został wybrany brakteat z wyobrażeniem skrzydlatego smoka, z dużym prawdopodobieństwem przypisywany księciu Leszkowi Białemu (1206-1227). Srebrna moneta o nominale 10 zł, zaproje­ktowana przez Dominikę Karpińską-Kopiec, została wybita w nakładzie do 20 tysięcy sztuk. Jej cena emisyjna wynosi 132 zł.

Natomiast wyjątkowa seria złotych i srebrnych monet kolekcjoner­skich o nominałach 500 zł i 50 zł z serii „Skarby Stanisława Augusta” odwzorowuje słynną osiemnastowieczną serię medalierską z wize­runkami królów Polski wykonaną na zlecenie Stanisława Augusta Poniatowskiego. Rewers monety zaprojekto­wała Anna Wątróbska-Wdowiarska, a awers oraz napisy na rewersie – Robert Kotowicz. Nakład złotej monety o nominale 500 zł z wizerunkiem Jadwigi nie przekroczy 750 sztuk. Jej cena wynosi 11 500 zł. Natomiast moneta srebrna, 50-złotowa, zostanie wyemitowana w nakładzie do 5 tysięcy sztuk i będzie kosztowała 720 zł.

Od 4 grudnia monety będzie można kupić we wszystkich oddziałach okręgowych NBP. Sprzedaż monet kolekcjonerskich emitowanych przez NBP prowadzona jest również w sklepie internetowym pod adresem: www.kolekcjoner.nbp.pl.

Kolejna emisja monet kolekcjonerskich NBP zaplanowana jest już na 11 grudnia. Tego dnia Narodowy Bank Polski wprowadzi do obiegu dwie srebrne monety o nominałach  10 zł – okrągłą i kwadratową – poświęcone Grzegorzowi Ciechowskiemu.  Będzie to piąty temat w zapoczątkowanej w 2009 roku serii upamiętniającej twórców polskiej muzyki rozrywkowej.

Narodowy Bank Polski ma wyłączne prawo do emitowania monet i banknotów w Polsce. Wszystkie znaki pieniężne emitowane przez NBP – w tym kolekcjonerskie – są prawnym środkiem płatniczym w Polsce. Więcej informacji na temat emisji wartości kolekcjonerskich NBP znajduje się w dziale Monety okolicznościowe, na profilu NBP w serwisie Facebook oraz w e-publikacji „Monety okolicznościowe NBP„.

Wyjątkowa seria złotych i srebrnych monet kolekcjonerskich o nominałach 500 zł i 50 zł – „Skarby Stanisława Augusta” – odwzorowuje słynną osiemnastowieczną serię medalierską z wizerunkami królów Polski wykonaną na zlecenie Stanisława Augusta Poniatowskiego. Królewskie medale powstawały w mennicy warszawskiej w latach 1791-1797/1798. Ich twórcami byli dwaj wybitni medalierzy Jan Filip Holzhaeusser i Jan Jakub Reichel. Medale były wzorowane na portretach namalowanych w latach 1768-1771 przez Marcella Bacciarellego do Pokoju Marmurowego w Zamku Królewskim w Warszawie. Monety emitowane przez Narodowy Bank Polski są wiernymi replikami medali, zachowują średnicę i wysokość reliefu oryginałów. Dotyczy to portretów królewskich prezentowanych na rewersach monet. Odwrotne strony medali z życiorysami królów, umieszczone na awersach monet, zostały pomniejszone, ponieważ towarzyszy im otok z nazwą państwa, godłem Rzeczypospolitej, nominałem oraz rokiem emisji. Życiorysy monarchów, jak również napisy na awersach medali towarzyszące portretom władców, zredagowane są po łacinie. Ostatecznej redakcji tych tekstów dokonał zapewne sam król Stanisław August. Poczet królów polskich wykonany na zlecenie Stanisława Augusta Poniatowskiego składał się z wizerunków 23 monarchów. Był tu o jeden portret królewski więcej niż na obrazach Bacciarellego, którego cykl obejmuje 22 obrazy. Dodatkowy portret Stanisława Leszczyńskiego, umieszczony na medalu, powstał najprawdopodobniej na podstawie obrazu Jana Bogumiła Plerscha. (na podst. oprac. Tomasza Bylickiego starszego kustosza Muzeum Historycznego m. st. Warszawy).

Koniec wieku XII i cały wiek XIII to okres dominacji brakteatów, czyli cienkich monet bitych tylko z jednej strony. Jest to jednocześnie najciemniejszy okres w dziejach polskiego mennictwa, przypadający na rozbicie dzielnicowe. Był to czas jednoczesnego panowania wielu książąt, którzy bili własne monety. Większość tych monet pozbawiona jest jakichkolwiek napisów, co niesłychanie utrudnia rozpoznanie emitentów. Pewną pomoc w tym względzie przyniósł niedawno ujawniony w Krakowie wielki skarb monet, ukryty w pierwszej połowie XIII wieku. Z niego pochodzi brakteat z wyobrażeniem skrzydlatego smoka, z dużym prawdopodobieństwem przypisywany księciu Leszkowi Białemu (1206-1227). To właśnie taki okaz został umieszczony na rewersie nowej monety, piątej w serii „Historia monety polskiej”. Smok jest zwrócony w lewo, ale głowę ma skierowaną do tyłu, skrzydła rozłożone a ogon podwinięty. Potwór ten albo symbolizuje moc księcia, albo może raczej ma odstraszać wszelkie złe moce, które mogłyby mu zagrażać. Jako tło wykorzystano zarys fasady późnoromańskiego kościół cystersów w Sulejowie. Na awersie dziesięciozłotówki umieszczono metrykę monety z godłem państwa, jego nazwą, nominałem i rokiem emisji. Uzupełnienie stanowi pieczęć piesza księcia. Został on przedstawiony w pełnym uzbrojeniu, z włócznią z proporcem w jednym ręku, a tarczą w drugim. Legenda zawiera dane, których brak na monecie: +SIGIL[LVM] LESTCONIS D-VCIS POLONI-E (pieczęć Leszka, księcia Polski). (na podst. oprac. prof. Stanisława Suchodolskiego).

Źródło: Narodowy Bank Polski