BIK SA: Jakość akcji kredytowej banków spółdzielczych determinowana wielkością aktywów banku spółdzielczego

Prof. dr hab. Waldemar Rogowski,
główny analityk BIK SA

Kredyty dla gospodarstw domowych

Na koniec lipca 2018 r. banki spółdzielcze miały w portfelach 733,9 tys. kredytów udzielonych osobom fizycznym, kwota należności na tych rachunkach wynosiła 19,89 mld zł. Stanowi to 2,7% liczby rachunków osób fizycznych w sektorze bankowym obserwowanych w bazach BIK oraz 3,3% udziału w należnościach.

Analizując pozycję banków spółdzielczych w kredytowaniu gospodarstw domowych, można zaobserwować istotne zróżnicowanie geograficzne. Banki spółdzielcze najmocniejszą pozycję mają w południowo-wschodniej Polsce, szczególnie w województwie podkarpackim, w którym 15,4% wszystkich kredytobiorców to klienci banków spółdzielczych.

Kredyty dla mikroprzedsiębiorstw

Na koniec lipca 2018 r. banki spółdzielcze miały w portfelach 278 tys. kredytów udzielonych mikroprzedsiębiorcom, kwota należności na tych rachunkach wynosiła 49,15 mld zł. Stanowi to 21,8% liczby rachunków mikroprzedsiębiorców w sektorze bankowym obserwowanych w bazach BIK oraz 17,7 % udziału w należnościach. Jak wynika z baz BIK, jakość portfeli kredytowych gospodarstw domowych i mikroprzedsiębiorców, mierzona relacją należności opóźnionych w obsłudze >90 dni do należności ogółem (NPL) banków spółdzielczych, jest lepsza w porównaniu z wynikami całego sektora bankowego.

Jednak jest ona zróżnicowana w zależności od miejsca zamieszkania klienta banku spółdzielczego i wielkości banku spółdzielczego.

W przypadku kredytobiorców indywidualnych, którzy posiadają zobowiązanie w banku spółdzielczym 3,7% z nich ma kredyt przeterminowany powyżej 90 dni. Dużo wyższą jakością charakteryzują się kredytobiorcy zamieszkujący południowo- wschodnią Polskę, szczególnie województwa pod laskie i lubelskie, w przypadku których udział kredytobiorców z opóźnionym powyżej 90 dni kredytem wynosi odpowiednio 1,1% i 1,5%. Niekorzystnie wyróżnia się natomiast województwo śląskie, w którym aż 11,2% kredytobiorców posiadających kredyt w banku spółdzielczym opóźnia się z jego spłatą powyżej 90 dni.

Jakość kredytów w zależności od wielkości banku spółdzielczego

Analizując jakość portfeli kredytowych banków spółdzielczych, zarówno kredytów gospodarstw domowych, jak i mikroprzedsiębiorców, można zaobserwować bardzo ciekawą zależność. Mniejsze banki spółdzielcze posiadają dużo lepszą jakość portfeli kredytowych.

W przypadku kredytów dla klientów indywidualnych w bankach o aktywach do 20 mln zł udział złych klientów, mających opóźnienie powyżej 90 dni, wynosi 2,6%. W ujęciu liczby rachunków kredytowych udział ten wynosi 3%, zaś w ujęciu wartościowym również 2,6%. Wśród 25 największych banków spółdzielczych, tj. o aktywach powyżej 100 mln zł, udział klientów złych jest już dwa razy wyższy i wynosi 5,4%. W ujęciu liczbowym i wartościowym odpowiednio 5,8% oraz 6,5%.

Taką samą zależność można zauważyć również w przypadku kredytów udzielanych mikroprzedsiębiorcom. W małych bankach spółdzielczych, tj. posiadających aktywa do 20 mln zł, udział mikroprzedsiębiorców mających opóźniony powyżej 90 dni kredyt wynosi 1,1%. W ujęciu liczby rachunków i wartości kredytów wskaźnik NPL wynosi odpowiednio 1,0% oraz 3,4%. W przypadku największych banków spółdzielczych, w których aktywa wynoszą powyżej 100 mln zł, udział mikroprzedsiębiorców posiadających opóźniony powyżej 90 dni kredyt firmowy jest trzykrotnie wyższy i wynosi 3,9%. W ujęciu liczbowym i wartościowym wartość tego wskaźnika kształtuje się na poziomie 3,7% i 11,4%.

Reasumując, można stwierdzić, że wielkość banku spółdzielczego determinuje jakość akcji kredytowej zarówno klientów indywidualnych (gospodarstw domowych), jak i mikroprzedsiębiorców, mierzonej wskaźnikiem NPL ilustrującym udział kredytobiorców, kredytów opóźnionych powyżej 90 dni. Najlepsze portfele kredytowe należą do banków o niższych aktywach, najgorsze zaś do banków o aktywach wyższych. Zjawisko to można tłumaczyć zakresem prowadzonej działalności bankowej. Małe banki spółdzielcze to zazwyczaj banki lokalne, koncentrujące się na znanym sobie rynku lokalnym, wykorzystujące bankowość relacyjną. Natomiast banki duże działają na większym rynku, często nie znając osobiście swoich klientów, bowiem koncentrują się na bankowości transakcyjnej.

Na koniec można zarekomendować bankom spółdzielczym, szczególnie tym dużym, korzystanie z analiz i analityki danych oferowanej przez BIK, co powinno polepszyć efektywność procesu kredytowego zarówno w przypadku klienta indywidualnego, jak i mikroprzedsiębiorcy.