Bezpieczeństwo banków: Grupowy plan naprawy

Wiesław Żółtkowski
Pracował w NBP i w zarządach banków komercyjnych.
Były członek Rady Nadzorczej Warszawskiego Banku Spółdzielczego.
Obecnie wiceprezes zarządu Spółdzielni Systemu Ochrony Zrzeszenia BPS.

Podstawą nowego kształtu norm nadzorczych dla banków są: Rozporządzenie nr 575/2013 UE w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji finansowych i Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/ UE w sprawie warunków funkcjonowania instytucji finansowych. Określają one wyraźnie drogę odejścia od reguł Bazylei II, która luzowała normy ostrożnościowe dla banków. Nowe podejście zakłada: coraz więcej kapitału lepszej jakości i zwiększone bezpieczeństwo płynności banków. Ma to zapewnić większą ich odporność na nowe kryzysy.

Rozwinięciem tej zasady jest dyrektywa 2014/59/UE ustanawiająca ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji instytucji kredytowych. Chodzi w niej o utworzenie narzędzi pozwalających na szybką interwencję w stosunku do instytucji mających problemy finansowe. Naprawa powinna przebiegać bez wsparcia podatników. W ślad za tym EBA (European Banking Authority) w lipcu 2015 r. przedstawiła wytyczne w sprawie planów naprawy. Później pojawiło się Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2016/1075 uzupełniające dyrektywę 2014/59/UE w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych określających treść planów naprawy, planów restrukturyzacji i przymusowej likwidacji oraz grupowych planów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. Już te podstawowe i bardzo obszerne regulacje pokazują ogrom prac angażujących liczne instytucje doradcze. Obawę budzi to, iż tworzone są one chaotycznie, przez różne zespoły doradcze, bez spójnej myśli przewodniej w gronie decydentów. Można podejrzewać, że decydenci nie są świadomymi autorami regulacji. Niestety taki tryb tworzenia reguł nadzorczych występuje też w Polsce. Stąd czasem brak spójności między rozporządzeniami ministra rozwoju i finansów a przepisami prawnymi KNF oraz BFG.

Dyrektywa 2014/59/UE została wdrożona do prawa polskiego Ustawą z 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji. Określiła ona warunki przeprowadzania sanacji banków na ich własny koszt. Stanowi też, że instytucje zrzeszone w grupy organizacyjne (zrzeszenia) lub kapitałowe (holdingi) mają możliwość tworzenia grupowych planów naprawy, co jest równoznaczne ze zwolnieniem ich z indywidualnych planów naprawy. W takiej sytuacji są banki spółdzielcze zrzeszone w systemach ochrony. KNF na początku 2017 r. wydała zgody na tworzenie grupowych planów naprawy w systemach ochrony zrzeszeń BPS i SGB. Teraz ocenia dokumenty opracowane przez spółdzielnie systemów ochrony, one zaś czekają na ich akceptację. Mimo braku tej akceptacji spółdzielnie systemów ochrony funkcjonują już według zasad wypracowanych w grupowych planach naprawy.

Jeden za wszystkich, wszyscy za jednego

Grupowy plan naprawy zakłada pełną odpowiedzialność zrzeszonych banków za bezpieczne działanie grupy. Oznacza to, że organy żadnego banku nie mogą powiedzieć, iż kryzys innego to nie jest ich sprawa. Sytuacja wszystkich instytucji jest sprawą każdego zrzeszonego banku. Wyznaczono trzy podstawowe miary określające zdolność grupy do zachowania wypłacalności i płynności. Są to: adekwatność kapitałowa, płynność i rentowność. Przekroczenie przyjętych poziomów ostrzegawczych tych miar oznacza ...