Bankowość spółdzielcza w Niemczech: Dochody odsetkowe eurobanków spółdzielczych w warunkach niskich stóp procentowych

Prof. UG dr hab. Eugeniusz Gostomski

Jednocześnie w latach 2008-2013 istotnie obniżyły się koszty odsetkowe badanych banków. Dzięki temu nie odnotowano spadku wyniku odsetkowego. Największą wartość wyniku odsetkowego odnotowano w 2010 roku – 16,3 mld euro, co stanowiło 2,33 proc. średniej sumy bilansowej. W kolejnych latach jego wartość się ustabilizowała, lecz w stosunku do średniej sumy bilansowej wykazywała lekką tendencję spadkową.

Cena pieniądza

JBanki spółdzielcze, które zarabiają głównie na kredytach refinansowanych depozytami od podmiotów niefinansowych, w większym stopniu niż duże banki uniwersalne czy banki specjalne odczuwają spadek stóp procentowych. Mogą one żądać od udzielonych kredytów jedynie niskich odsetek i w efekcie ich przychody odsetkowe wykazują tendencję spadkową. Stopa procentowa należy do najważniejszych kategorii ekonomicznych w gospodarce rynkowej. Określa ona wysokość odsetek od sumy pieniędzy, które trzeba zapłacić za pożyczenie środków na dany okres. Stopa procentowa stanowi więc cenę pieniądza w gospodarce, czyli koszt pozyskiwania środków finansowych na cele konsumpcyjne w przypadku osób prywatnych bądź na inwestycje w przypadku przedsiębiorców. Stopy procentowe są głównym instrumentem polityki pieniężnej banku centralnego, której celem jest utrzymanie stabilności cen w realnej sferze gospodarczej. Pośrednio oddziałują one na wiele innych obszarów gospodarki i dlatego stanowią przedmiot dużego zainteresowania zarówno gospodarstw domowych, jak i przedsiębiorstw. Niskie stopy procentowe oznaczają niski koszt pieniądza i tym samym większą jego dostępność, co sprzyja zaciąganiu kredytów na cele inwestycyjne i konsumpcyjne i pobudza wzrost gospodarczy. Natomiast wysokie stopy procentowe prowadzą do zwiększenia kosztów finansowania i obniżenia skłonności podmiotów gospodarczych do zaciągania kredytów na finansowanie inwestycji i wydatków konsumpcyjnych.

Stopy procentowe wpływają też na kształtowanie się wielkości depozytów bankowych i kursu waluty krajowej. Podwyżka stóp procentowych na rynku zachęca do lokowania pieniędzy w bankach, a obniżka spowodować może odpływ depozytów z banków w celu ulokowania środków w bardziej rentowne instrumenty finansowe. Jednocześnie gwałtowny spadek stóp procentowych w określonym kraju powoduje, że lokowanie w nim środków na rachunkach bankowych bądź poprzez nabywanie papierów rządowych staje się mniej atrakcyjne. Kapitał jest więc wycofywany po uprzedniej zamianie na waluty obce, co prowadzi do osłabienia kursu waluty krajowej. O ile przed 30 laty średnie realne oprocentowanie bezpiecznych papierów wartościowych w krajach rozwiniętych wynosiło średnio 5 proc. p.a., to obecnie jest zbliżone do zera. Spadek rynkowych stóp procentowych w tych krajach jest pochodną obniżenia stóp procentowych banku centralnego Stanów Zjednoczonych (FED), Banku Anglii, banku centralnego Japonii i Europejskiego Banku Centralnego. W USA stopa referencyjna FED od grudnia 2008 r. utrzymuje się w przedziale 0-0,25 proc.,na najniższym poziomie od utworzenia FED w 1913 r. Bank centralny Japonii prowadzi politykę zerowych stóp procentowych już od 2009 r., a Bank Anglii w 2009 r. zamroził stopę referencyjną na poziomie 0,50 proc. Zaś EBC po kilkukrotnym obniżeniu podstawowej stopy procentowej, w czerwcu 2014 r. ustalił ją na poziomie 0,10 proc., natomiast stopa depozytowa została zredukowana do minus 0,10 proc. Negatywna stopa procentowa oznacza, że banki komercyjne będą musiały płacić karne odsetki za przechowywanie środków na rachunku w EBC, co jest rzeczą niemającą precedensu w historii ...