Bankowość Spółdzielcza: Jaka przyszłość przed systemami ochrony?

Wiesław Żółtkowski

Celem powołania systemów ochrony w sektorze banków spółdzielczych było zapewnienie płynności i wypłacalności każdego banku uczestnika. Przynależność do systemu ochrony jest dobrowolna, ale bank nie działający samodzielnie, tylko funkcjonujący w zrzeszeniu, musi należeć do systemu ochrony.

Niespójny system bezpieczeństwa bankowego

Systemy ochrony funkcjonują w rozbudowanym systemie nadzorczym, z podziałem obowiązków i narzędzi oddziaływania na różne instytucje. Ministerstwo Finansów ma prawo do proponowania ustaw, wydaje uchwały i rozporządzenia, generalnie tworzy podstawowe prawo obowiązujące banki. W tym zakresie przyjęło część regulacji uchwalanych wcześniej przez KNF.

Narodowy Bank Polski określa treść sprawozdawczości bankowej na potrzeby bilansu płatniczego i sprawozdawczości ostrożnościowej, której odbiorcą jest głównie KNF. Kontroluje poprawność sprawozdawczości. Pilnuje odprowadzanie rezerw obowiązkowych banków. Nie ma oferty wsparcia płynnościowego dla banków spółdzielczych.

Komisja Nadzoru Finansowego uchwala rekomendacje szczegółowo określające sposób zrządzania ryzykiem bankowym. Jest odbiorcą sprawozdawczości ostrożnościowej, przeprowadza inspekcje kontrolne i prowadzi Badanie i Ocenę Nadzorczą za biurka. Na tej podstawie formułuje zalecenia wobec banków. KNF oceniając sytuację banków ma obowiązek informowania BFG o zagrożeniu banku upadłością i o sytuacji braku przesłanek usunięcia zagrożeń bezpiecznego funkcjonowania banku. KNF ocenia banki, ale nie ma narzędzi do skutecznego naprawiania banków.

Bankowy Fundusz Gwarancyjny zbiera składki banków i gwarantuje deponentom wypłatę środków finansowych zgromadzonych w bankach. Równocześnie ma prawo przeprowadzania przymusowej restrukturyzacji banków i w tym celu przygotowuje plany przymusowej restrukturyzacji na podstawie informacji uzyskanych od KNF oraz podmiotów krajowych. Plany przymusowej restrukturyzacji są budowane na bazie obszernej sprawozdawczości, która jest wymagana od banków na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów. W tym celu BFG oblicza także MREL dla banków. Wobec banków wskazanych przez KNF jako zagrożone BFG może podjąć decyzję o wszczęciu przymusowej restrukturyzacji w formie upadłości instytucji finansowej, udzielić zwrotnej pomocy finansowej dla utrzymania płynności lub wypłacalności banku, wesprzeć finansowo podmiot przejmujący innych bank. W procesie przymusowej restrukturyzacji umorzeniu lub konwersji mogą podlegać fundusze własne banku.

Zmiany prawa ukształtowały model nadzoru w którym Ministerstwo Finansów tworzy prawo obowiązujące banki. NBP organizuje całość sprawozdawczość finansowej banków, z inicjatywy własnej lub z inspiracji innych instytucji. KNF kontroluje i ocenia indywidualne banki, bez możliwości ich realnej restrukturyzacji. W przypadku potrzeby naprawy banków zwraca się do systemów ochrony, a w sytuacji ostatecznej do BFG. Fundusz ma instrumenty do naprawy banków ale wobec banków spółdzielczych używa ich w ograniczonym zakresie, tylko wtedy gdy podstawowa ścieżka upadłości miałaby wywoływać negatywne skutki dla systemu finansowego kraju.

Role tych podstawowych instytucji są niespójne, o czym najlepiej świadczy niemożność porozumienia się choćby w sprawie ujednolicenia sprawozdawczości generowanych przez banki spółdzielcze. Oddzielne raportowanie tych samych lub nieco różniących się informacji dla kilku odbiorców sprawia duży kłopot bankom. Równocześnie część z tych informacji nie wydaje się potrzebna dla oceny sytuacji banków, ale jest wymagana „na wszelki wypadek”, gdyby wystąpiły takie zagrożenia, które w dającym ...