Bankowość i Finanse | ZBP | Wywiad | Patrząc w przyszłość skupieni byliśmy na aktualnych potrzebach

Projekt samorządu bankowego, który dyskutowany był na początku lat 90. wynikał z potrzeby chwili, jednostkowych decyzji czy raczej pracy całego środowiska?

– Tworzenie samorządu bankowego, podobnie jak innych samorządów, wpisywało się w nurt przekształceń społecznych i politycznych oraz gospodarczych zapoczątkowanych na początku lat 90. Trzeba jednak pamiętać, że reformy polskiego systemu bankowego rozpoczęły się zdecydowanie wcześniej. Projekty te, o czym niewiele osób pamięta, zarysowane zostały przez prof. Władysława Bakę. Następnie przez parę lat toczyła się bardzo twarda dyskusja dotycząca kształtu polskiego sektora bankowego. Ostatecznie zwyciężyła koncepcja wydzielenia grupy banków z NBP oraz nadania większej samodzielności takim bankom, jak Pekao SA, PKO BP, Bank Handlowy. Umożliwiono tworzenie nowych banków i usamodzielnienie setek banków spółdzielczych. Wiązało się to ze stosowną modyfikacją prawa bankowego. Prezes NBP Władysław Baka, który był zwolennikiem transformacji polskiej gospodarki i polskiego systemu bankowego, zaproponował powstanie samorządu bankowego na podstawie nowo uchwalonej ustawy prawo o samorządzie gospodarczym oraz izbach gospodarczych. Pamiętam osobiście, kiedy prezes Marian Krzak, po spotkaniu grupy inicjatywnej przyszedł do mnie (jako dyrektora gabinetu szefa Urzędu Rady Ministrów) w celu konsultacji formy funkcjonowania samorządu. Rozmawialiśmy o możliwej formie organizacyjnej samorządu bankowego. Między innymi wśród potencjalnych koncepcji było także stowarzyszenie osób fizycznych i podmiotów gospodarczych – jednak polskie prawo nie przewidywało funkcjonowania w tej formule. Ostatecznie optymalnym rozwiązaniem prawnym była izba gospodarcza – Związek Banków Polskich.

Czy dyskutowano także nad formą partycypacji poszczególnych banków w zakresie udziału w pracach izby?

– Zdecydowanie. Ważnym, wręcz strategicznym aspektem, który wpłynął na charakter izby – było stwierdzenie, że każdy członek Związku Banków Polskich ma jeden głos. Były wątpliwości, czy takie rozwiązanie odpowiednio kształtuje reprezentację, więc żeby to w pewien sposób równoważyć, rozwinięto także formułę kształtowania zarządu, godząc tym samym element demokracji i różnicowania interesów poszczególnych banków. Warto podkreślić, że dyskusja o izbie gospodarczej w takiej formule skutkowała też pełniejszymi możliwościami rozwinięcia działalności samego samorządu, co inspirowało do tworzenia sekcji, rad, komitetów oraz kilku forów, stosownie do potrzeb sektora.

Na przykład…

– Przykładowo decyzja o utworzeniu izby rozliczeniowej została wpisana w program założycielski Związku i podjęta po wielu dyskusjach i wymianach poglądów. Pamiętam, jak po miesiącu działania ZBP przyszedł do mnie Aleksy Misiejuk z Agro Bank i wskazał na pilną potrzebę utworzenia instytucji rozliczeniowej, sygnalizując, że jej brak istotnie utrudnia płynne działania banków w nowych realiach gospodarczych i generuje jednocześnie duże ryzyko systemowe. O podobnym ryzyku mówili też przedstawiciele dużych banków, w tym w szczególności PKO BP. Między zdefiniowaniem potrzeb a wdrożeniem działań toczyła się jednak zawsze żywa dyskusja o charakterze i formie organizacyjnej. I tak przykładowo w tym zakresie prezes Marian Krzak wskazywał chociażby na pewne zalety odnoszące się do funkcjonowania takiej instytucji przy banku centralnym – takie rozwiązania do dziś stosowane są w wybranych krajach za granicą. Chociaż wdrożyliśmy inne rozwiązanie, pewna burza poglądów była zawsze niezbędna. Kluczowy w realizacji określonych projektów był także dobór najlepszych menedżerów i ekspertów.

W zakresie tego projektu prezes Marian Kanton miał doświadczenie praktyczne – wcześniej pracował przez parę lat w Stanach Zjednoczonych, był także osobą, która nie tylko widziała, ale wiedziała, jak funkcjonuje nowoczesna izba rozliczeniowa. Pamiętam, jak na bieżni stadionu Zawiszy w Bydgoszczy podczas posiedzenia sekcji banku średniej wielkości poprosiłem, żeby to on stanął na czele komitetu organizacyjnego. Następnie włączono przedstawicieli banków i Związku Banków Polskich oraz NBP. Dziś mamy izbę rozliczeniową, której pozazdrościć może nam wiele rozwiniętych gospodarek – wówczas, patrząc w przyszłość, skupieni byliśmy na aktualnych potrzebach.

Rozwiązanie jednego problemu jeszcze bardziej eksponowało chyba braki w innych obszarach?

– Tak było, przykładowo problemem KIR był w tamtych realiach brak sprawnego systemu telekomunikacyjnego. Jeden z banków, dokładnie Bank Gdański, zaproponował więc, żeby utworzyć spółkę świadczącą usługi w tym obszarze – zrodziła się koncepcja zbudowania pomiędzy wiodącą grupą banków, ZBP i w późniejszym etapie ...