Bankowość i finanse | WYNAGRODZENIA | Miliardy pod stołem

Płacenie pod stołem to sytuacja, w której wynagrodzenie pracownika jest wypłacane w dwóch częściach: oficjalnej, zgodnej z podpisaną umową, oraz nieoficjalnej – wypłacanej w gotówce i niepodlegającej ewidencji. Nie jest tożsame z pracą na czarno czy szarą strefą, do której zalicza się pracę nierejestrowaną, świadczoną bez żadnej umowy. Szara strefa obejmuje również nierejestrowane przychody z działalności gospodarczej, czyli sprzedaż bez paragonu lub faktury. Zakres badań Polskiego Instytutu Ekonomicznego dotyczy tylko sytuacji, gdy między pracownikiem a pracodawcą istnieje formalny stosunek pracy, ale nie obejmuje on całego faktycznego wynagrodzenia.

Znacznie częściej w mikrofirmach

Z badania wynika, że ok. jedna dwudziesta wynagrodzeń w Polsce jest wypłacana pod stołem. W całej gospodarce wypłaty takowe wynoszą 5,7% oficjalnych wynagrodzeń z umów o pracę, natomiast w sektorze prywatnym jest to 7,2%. Suma wynagrodzeń wypłaconych pod stołem w 2018 r. wyniosła około 34 mld zł, czyli równowartość 1,6% PKB.

Zjawisko płacenia pod stołem znacznie częściej występuje w mikrofirmach niż w podmiotach zatrudniających 10 i więcej osób. Prawie co trzeci pracownik mikrofirmy zatrudniony na podstawie umowy o pracę otrzymuje część wypłaty pod stołem – według PIE odsetek ten wynosi 31%. W przedsiębiorstwach małych, średnich i dużych skala ta jest znacznie mniejsza – około 11%. Jeszcze większa dysproporcja między mikro i większymi firmami dotyczy tego, jaka część łącznych wynagrodzeń jest wypłacana pod stołem. W firmach zatrudniających do 9 osób jest to 27%, podczas gdy w firmach zatrudniających 10 i więcej osób – 4%.

W opinii analityków, częstsze występowanie zjawiska płacenia pod stołem w mikrofirmach niż w większych przedsiębiorstwach może wynikać z następujących czynników:

• Mniej formalne relacje między pracownikiem i pracodawcą – im mniejsze przedsiębiorstwo, tym zazwyczaj bardziej bezpośrednie relacje między pracownikiem i właścicielem firmy, co ułatwia nieformalną umowę i płatności. W większych podmiotach proces zatrudniania i wynagradzania pracowników jest bardziej ustrukturyzowany.
• Większy udział wynagrodzeń w kosztach działalności – działalność mikrofirm jest bardziej pracochłonna niż większych przedsiębiorstw (które są bardziej kapitałochłonne). W związku z tym potencjalne oszczędności wynikające z płacenia pod stołem mają większe znaczenie dla wyniku finansowego tych pierwszych.
• Presja kosztowa – mikrofirmy działają zazwyczaj w branżach zdominowanych przez podmioty mikro i małe. Duża konkurencja wymusza poszukiwanie różnych sposobów na obniżanie kosztów, w tym unikanie obciążeń publicznoprawnych. Działania nieuczciwych firm tworzą presję na dołączanie do procederu przez ...