Bankowość i Finanse | Waluty lokalne | Jak pieniądze zaczęły rdzewieć

Waluta lokalna to pieniądz używany na danym obszarze, którego emitentem nie jest podmiot mający w danym państwie prawo jego emisji. Z tego powodu nie jest ona prawnym środkiem płatniczym i nie jest jego zastępstwem, ale uzupełnieniem. Aby mogła funkcjonować w obrocie gospodarczym, konieczna jest jej akceptacja przez użytkowników, a przede wszystkim zaufanie ze strony członków lokalnej społeczności.

„Z uwagi na oparcie ich [walut lokalnych – przyp. red.] funkcjonowania na systemie barterowym, pokryciu w dobrach i niepodleganiu spekulacji waluty lokalne pozostają poza zasięgiem inflacji i negatywnych konsekwencji z niej wynikających. (…) Mogą się przyczynić do pobudzenia gospodarczego i przedsiębiorczości (…) niemniej nie należy ich postrzegać jako remedium na dysfunkcje gospodarcze” – zastrzega dr hab. Nina Stępnicka, profesor Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, w pracy „Waluty lokalne – szansa czy zagrożenie dla rozwoju przedsiębiorczości?„

XXI wiek przyniósł wzrost zainteresowania alternatywnym pieniądzem, co dostrzegł choćby Alan Greenspan, przewodniczący Rady Gubernatorów Systemu Rezerwy Federalnej w latach 1987-2006 (pięć kadencji). Otóż, w 2004 r. obwieścił on nadejście epoki walut lokalnych. Pomysł na alternatywę wobec oficjalnego pieniądza nie jest zresztą nowy i pojawiał się w różnych miejscach globu na przestrzeni wielu wieków. Za protoplastę walut lokalnych we współczesnym rozumieniu tego terminu uważany jest szyling Wörgl, wyemitowany przez władze tego, leżącego w Tyrolu, austriackiego miasta 31 lipca 1932 r. jako próba przezwyciężenia trapiących region problemów, wywołanych Wielkim Kryzysem.

Freigeld, wolny pieniądz

Teoretyczną podbudowę tej inicjatywy stanowiły rozważania kontrowersyjnego, niemieckiego ekonomisty, Silvio Gessela, zawarte w teorii Naturalnego Porządku Ekonomicznego. Jednym z jego wniosków było przekonanie, że pieniądz daje swoim posiadaczom przewagę nad dostawcami dóbr i usług, ponieważ nie podlega zużyciu.

Rozwiązaniem sygnalizowanego przez niego problemu miała być waluta podlegająca opłacie dewaluacyjnej (określanej przez Gessela mianem demurrage). Stopniowa utrata wartości miała podkreślić rolę pieniądza jako środka wymiany i ograniczyć jego rolę jako narzędzia tezauryzacji, a waluta miała krążyć w obiegu możliwie szybko, bo jej przechowywanie oznaczało straty. Pomysłodawca określał to mianem „gnijących” lub „rdzewiejących” pieniędzy. Walutę o takich cechach Gessel nazwał Freigeldem – wolnym pieniądzem.