Bankowość i Finanse | Oszczędności | Potrzebujemy adekwatnych zachęt do systematycznego oszczędzania, nie tylko na cele mieszkaniowe

Wraz z nową odsłoną w polskiej polityce pojawiają się nowe programy wsparcia zakupu własnego mieszkania. Na ile działania te wpisują się w dotychczasowy paradygmat, a w jakim stopniu stanowią nową jakość wobec instrumentów wdrożonych jeszcze przez poprzednią ekipę?

– Program rządowy Mieszkanie na Start, którego główne założenia są obecnie przedmiotem konsultacji z różnymi środowiskami, w tym z sektorem bankowym, co do zasady można uznać za kontynuację działań realizowanych w minionych latach. W ich skład wchodziły takie inicjatywy, jak Konto Mieszkaniowe czy Bezpieczny Kredyt 2%, przy czym na chwilę obecną możemy stwierdzić, że główny nacisk w pracach legislacyjnych położony został na modyfikację tego drugiego elementu. Najistotniejszą zmianą w stosunku do Bezpiecznego Kredytu 2% w dotychczasowej formule ma być wbudowanie dodatkowego limitu dochodów beneficjenta, znacznie mniej mówi się o tym, czy i w jakiej postaci będzie kontynuowany program kont mieszkaniowych, w szczególności nie sposób doszukać się konkretnych informacji odnośnie kierunku, w którym miałyby zmierzać jego ewentualne korekty bądź modernizacje.

Grzechem pierworodnym dotychczasowych programów wsparcia mieszkalnictwa był ich akcyjny charakter. Każda z inicjatyw w założeniach miała obowiązywać przez określony czas, co uniemożliwiało tworzenie rozwiązań systemowych. Co należałoby zmienić w podejściu decydentów, by mnogość krótkoterminowych form wsparcia została zastąpiona przez solidny instrument, o perspektywie liczonej w dekadach?

– Odnoszę wrażenie, jakoby rząd w pierwszych miesiącach urzędowania skupiał się na korektach i modyfikacjach dotychczas stosowanych instrumentów wsparcia, zanim przejdzie do następnego etapu, czyli wypracowania długoterminowego spojrzenia w tej materii. Rzecz w tym, że koncentrowanie się na programie Mieszkanie na Start można uznać za ustępstwo w obliczu silnej presji tych wszystkich, którzy wskazują, iż nie każdego stać na zakup nieruchomości. Tymczasem należałoby w pierwszej kolejności odwrócić pytanie: czy naprawdę dążymy do sytuacji, w której każdego Polaka stać będzie na zakup własnego lokalu mieszkalnego, co, jak wiemy, jest z reguły największym wydatkiem ponoszonym przez polskie rodziny w całym cyklu ich życia?

Przyjęcie realistycznego scenariusza, w którym obok mieszkań własnościowych funkcjonują zróżnicowane formy najmu, w tym również te z dochodzeniem do własności, czy wreszcie mieszkania socjalne dla najuboższych, niejako powinno determinować podejście do całej polityki mieszkaniowej, w tym udzielania wsparcia. Powinno ono trafiać bądź do tych ludzi, którzy poprzez oszczędzanie budują własny kapitał, bądź też do uboższych gospodarstw domowych, z tym jednakże zastrzeżeniem, że nie potrzebują one dofinansowania na budowę własnego mieszkania czy pozyskanie własności mieszkaniowej, tylko na uzyskanie najmu na określonych zasadach.

W tym drugim przypadku powinniśmy mówić o wspieraniu budownictwa czynszowego czy socjalnego, tymczasem w obecnej chwili cały nacisk położony został na dotowanie relatywnie zamożnych gospodarstw domowych. O ile Bezpieczny Kredyt 2% przewidywał chociażby limity wkładu własnego, to obecnie słyszy się, że nie będą one wymagane. To zaś oznaczałoby, że robimy kosztowny upominek osobom, które dysponują, dajmy na to, wkładem własnym na poziomie 200 tys. zł lub jeszcze wyższym. Taki kredytobiorca byłby w stanie zaciągnąć kredyt ...