Bankowość i finanse | Rekomendacja S po zmianach

Joanna Tylińska
Zespół Ekonomiczno-Regulacyjny ZBP, doradca zarządu ZBP, członek Komitetu Europejskiej Federacji Bankowej, sekretarz Komitetu Regulacji Nadzorczej ZBP

Powstaje jednak pytanie, czy jest to odpowiedni moment na tak skomplikowane zmiany w architekturze rynku kredytów hipotecznych w Polsce, czy banki poradzą sobie z udźwignięciem nowych wymogów w dobie pandemii, a także czy zaoferowanie klientom w przeddzień światowego kryzysu gospodarczego kredytów opartych na stałych stopach procentowych nie wygeneruje dla nich nowego ryzyka na przyszłość, w postaci choćby możliwości wystąpienia okresowych, skokowych zmian kosztów obsługi takich zobowiązań.

Rekomendacja S to zbiór zasad dotyczących dobrych praktyk dla kredytów i pożyczek zabezpieczonych hipotecznie. Są to ekspozycje kredytowe związane z finansowaniem nieruchomości, w przypadku których zostało ustanowione zabezpieczenie w postaci hipoteki lub też hipoteka stanowi zabezpieczenie docelowe. W przypadku kredytów zabezpieczonych hipotecznie niezwiązanych z finansowaniem nieruchomości, za ekspozycje kredytowe zabezpieczone hipotecznie uznaje się takie, w przypadku których:

• pierwotny okres zapadalności jest dłuższy niż trzy lata oraz

• hipoteka jest lub będzie zabezpieczeniem dominującym.

Najważniejszą zmianą wprowadzoną do tego dokumentu jest określenie wymogu oferowania klientom detalicznym kredytów hipotecznych opartych na stałej lub okresowo stałej stopie procentowej oraz zasad zarządzania tymi ekspozycjami, a także reguł, na podstawie których banki mogą oferować kredyty w tzw. formule klucz za dług.

Oczekuje się w rekomendacji, aby banki dokonywały oceny swoich produktów pod kątem ich przydatności dla określonych grup konsumentów i kierowały je do grup, dla których dany produkt jest rzeczywiście przeznaczony, w sposób niewprowadzający w błąd, zgodny z dobrymi obyczajami. Instytucje finansowe powinny także przedstawiać klientom detalicznym pełną ofertę w zakresie kredytów zabezpieczonych hipotecznie na nieruchomościach mieszkalnych, tj. zarówno kredytów opartych na zmiennej, jak i stałej lub okresowo stałej stopie procentowej.

Kredyty o stałej stopie

Zgodnie z rekomendacją banki powinny nie tylko posiadać w ofercie dla klientów detalicznych kredyty zabezpieczone hipotecznie, oprocentowane stałą lub okresowo stałą stopą procentową, ale także umożliwić im zmianę formuły oprocentowania w ramach już zawartej umowy ze zmiennej na stałą lub okresowo stałą. Także i ci kredytobiorcy, którzy podpisali umowy przed wejściem w życie przepisów rekomendacji, powinni mieć możliwość zmiany modelu oprocentowania. Kredyty stałoprocentowe powinny być w szczególności oferowane w przypadku konwersji zobowiązań walutowych, których zapadalność jest nie dłuższa niż okres obowiązywania stałej stopy. Zasady te dotyczą też banków, które nie udzielają już nowych kredytów hipotecznych. W dokumencie KNF zaleca, aby bank oferujący kredyty z ustaloną okresowo stopą procentową, wydłużał minimalny pięcioletni okres, dla którego oprocentowanie jest stałe.

Przed zawarciem umowy, klient powinien otrzymać pisemnie informacje istotne dla oceny ryzyka i kosztów związanych z zawarciem umowy o kredyt zabezpieczony hipotecznie oprocentowany zmienną, stałą lub okresowo stałą stopą procentową z uwzględnieniem specyfiki konkretnego produktu. Zakres tych informacji powinien mu zapewnić uzyskanie niezbędnej wiedzy na temat specyfiki danego produktu, w szczególności odnośnie charakterystyki czynników ryzyka. Osoba zaciągająca kredyt powinna podpisać oświadczenie, iż została poinformowana przez bank o ponoszeniu ryzyka stopy procentowej oraz, że jest tego świadoma.

W przypadku kredytów oprocentowanych okresowo stałą stopą procentową bank powinien, nie później niż dwa miesiące przed terminem zmiany formuły oprocentowania, przedstawić kredytobiorcy, na trwałym nośniku lub w postaci elektronicznej, informacje o oprocentowaniu kredytu według wszystkich oferowanych przez niego formuł oprocentowania.

Bank powinien z góry określić docelowy poziom udziału ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie oprocentowanych zmienną, stałą i okresowo stałą stopą procentową w całym portfelu kredytowym oraz określić termin osiągnięcia tych poziomów. Po konsultacjach z bankami zrezygnowano ze sztywnych poziomów docelowych ze względu na znaczne ograniczenia rynku zabezpieczeń tego typu produktów czy ich finansowania.

Znaczącym problemem dla sektora bankowego dla wdrożenia kredytów o ...