Banki: Z optymizmem i nadzieją w 2014 r.

Marcin Idzik

Miniony rok w opiniach środowiska bankowego oceniono jako wymagający, a jednocześnie umiarkowanie korzystany dla branży bankowej. Wzrost optymizmu był powszechny, lecz jego dynamika wyjątkowo powolna. Nadzieje pokładane w dynamicznym wzroście przychodów banków już po I kw. 2013 r. uległy istotnej korekcie. Dopiero w IV kw. 2013 r. można było mówić o upowszechnieniu pozytywnych kierunków zmian – to jednak zbyt późno, aby zrealizować oczekiwania przyjęte na początku 2013 r.

Dokonując oceny minionego roku, głosami dyrektorów, placówek bankowych zlokalizowanych na terenie całego kraju, ubiegły rok można w szczególności podsumować określeniem – poniżej oczekiwań. Był to okres zaciskania pasa i kontynuacji modelu redukcji kosztów funkcjonowania banków. W placówkach bankowych odnotowano znaczący spadek aktywności zarówno klientów indywidualnych, jak i przedsiębiorców. Dominująca była wśród klientów banków postawa wyczekiwania i odwlekania decyzji. 2013 r. okazał się dla funkcjonowania banków znacznie mniej korzystany w stosunku do przewidywań1. Pomimo tego w ocenach minionego roku odnajdujemy kluczową informację o odwróceniu w drugiej połowie roku spadkowych trendów na rynku bankowym.

W minionym roku najbardziej rozczarował rynek kredytów mieszkaniowych. Podobnie oczekiwania szybkiego wzrostu wartości kredytów konsumpcyjnych uległy korekcie. Pomimo niekorzystnej z konsumenckiej perspektywy sytuacji na rynku depozytowym odnotowano poprawę, przy czym struktura depozytów ze względu na okres lokowania środków zdecydowanie się pogorszyła w stosunku do lat poprzednich. Liderem po raz kolejny okazała się bankowość interenetowa oraz mobilna – stale zyskująca na popularności.

Podsumowując miniony rok, nie sposób pominąć prognoz na 2013, stawianych przez środowisko bankowe w grudniu 2012 r. Wówczas ponad połowa badanych (62 proc.) kierowników i dyrektorów placówek bankowych przewidywała, iż sytuacja banków w 2013 r. będzie gorsza niż w 2012 r., poprawy sytuacji oczekiwało zaledwie 10 proc. badanych. Jednak już w grudniu 2013 r., podsumowując sytuację banków w 2013 r., 43 proc. badanych oceniło, że był to rok lepszy od 2012 – to ocena znacznie gorsza w stosunku do minionych lat. Porównanie warunków funkcjonowania banków w 2013 r. w stosunku do analogicznych ocen w latach poprzednich wypadło znacznie gorzej.

Trudno jednak ocenić tę sytuację jako szczególną i wyjątkową. Miniony rok to dla banków czas wychodzenia z najdłuższego, biorąc pod uwagę ostatnie lata okresu niekorzystnej koniunktury, kryzysu. W historii pomiarów aktywności na rynku bankowym to właśnie w 2013 r. odnotowano najniższe od prawie 20 lat wartości oceny warunków funkcjonowania banków. Syntetyczny wskaźnik koniunktury bankowej Pengab informujący z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem o przyszłym klimacie gospodarczym w sektorze bankowym, jednoznacznie potwierdzał systematyczne pogarszanie się warunków dla działalności bankowej do połowy 2013 r. Druga połowa minionego roku to okres poprawy z wyraźnie zarysowaną tendencją wzrostową. Pengab – główny wskaźnik oceny koniunktury w bankowości r./r. wzrósł zaledwie o 9 pkt., do 26,3 w grudniu 2013 r.

O pogarszaniu się warunków funkcjonowania banków w minionym roku informowały salda ocen, tj. różnice między odsetkiem odpowiedzi pozytywnych i negatywnych dla różnych obszarów działalności bankowej. Salda te zarówno dla aktywności depozytowej placówek bankowych, jak i dla aktywności kredytowej były przeciętnie niższe o kilka do kilkunastu punktów procentowych w porównaniu z rokiem 2012. Innym ważnym wymiarem oceny było również w I i II kw. 2013 r. upowszechnienie malejącej dynamiki wzrostu we wszystkich – bez wyjątku – monitorowanych segmentach rynku bankowego. W tym przypadku pogorszenie warunków funkcjonowania banków w I i II kw. 2013 r. miało charakter powszechny obejmujący swoim zasięgiem wszystkie obszary odpowiedzialne za przychody banków. Pomimo trudnej sytuacji na rynku po pierwszym półroczu 2013 r. w II połowie roku nastąpiła dynamiczna poprawa, kluczowa dla wzrostu koniunktury w bankowości. Na podstawowych rynkach produktowych w większości r./r. odnotowano poprawę. W 2013 r. liczba prowadzonych ROR wzrosła w 75 proc. placówek bankowych, liczba udzielonych kredytów dla osób indywidualnych wzrosła w 69 proc. badanych placówek. 45 proc. placówek odnotowało r./r. wzrost liczby rachunków prowadzonych przez osoby prowadzące działalność gospodarczą. Jedna trzecia placówek ...