Banki spółdzielcze – stabilny głos w stabilnym sektorze

Anna Lewkowska
BS.net

Banki spółdzielcze to banki lokalne, bez zewnętrznego finansowania, zdane na własne siły. Ich fundusze to najczęściej pieniądze zarobione przez nie same, obligacje zaczęto emitować przed kilku laty (zresztą na rynku Catalyst funkcjonują papiery zaledwie 21 z nich). Udziałowcami banków spółdzielczych są z reguły przedstawiciele lokalnej społeczności, a także ich klienci. Metaforycznie mówiąc, są jak stare drzewa z głęboko wrośniętymi korzeniami. Najmłodsze z nich powstały po II wojnie światowej, czyli mają po kilkadziesiąt lat.

Banki spółdzielcze nigdy nie były rozpieszczane, nikt nie rozpinał nad nimi ochronnego parasola. Po 1990 r., kiedy to „wypuszczono” je na wolność ze struktur BGŻ, nie wszystkie przetrwały tę szokową terapię. Pozbawione funduszy i borykające się z masowymi upadłościami swoich dotychczasowych klientów albo zwijały żagle, albo, co częstsze, łączyły siły. Przetrwały najsilniejsze i najlepiej zarządzane. Ale cena była wysoka – w 1989 r. funkcjonowały 1662 banki spółdzielcze, które zrzeszały 2577 tys. członków. Teraz, w 2016 r. jest ich 560, udziałowców niecały milion. Mają za to 4659 placówek, co – jak wynika z ostatniego raportu KNF – stanowi 39,3% wszystkich bankowych oddziałów w Polsce. Suma bilansowa sektora banków spółdzielczych to 115 mld zł. Ich udział w rynku depozytów sięga ok. 9%, w kredytach 6%, a w wyniku finansowym netto 7%.

Są silne, bo są lokalne

Ich atutem jest znajomość otoczenia, duża wiedza o członkach lokalnych społeczności, prostsze i bardziej „ludzkie” procedury. Reprezentują bankowość relacyjną, charakterystyczną dla tego sektora w całej Europie i są bankami pierwszego kontaktu w małych ośrodkach. Poza tym mają w swoich statutach zapisaną misję, która nakazuje wspieranie ich otoczenia. To taka spółdzielcza cecha, hołubiona i ceniona przez banki i przez społeczność, ich wyróżnik na tle sektora bankowego. Nie znaczy to jednak, że opierają swoją działalność na charytatywności. One uzupełniają potencjał oferowany przez sektor bankowości komercyjnej.

Te banki wiedzą, gdzie i po co działają. Podczas ostatniego kryzysu finansowego to one wyciągnęły pomocną dłoń do mikro, małych i średnich firm. Stabilizowały gospodarkę. Od końca 2009 do końca 2014 r. „wzrost finansowania sektora przez banki spółdzielcze wzrósł z 8 mld zł do 19,3 mld zł. Banki spółdzielcze w świadczeniu usług finansowych dla MŚP okazały się bardziej konkurencyjne od banków komercyjnych”1.

Na polskim rynku finansowym kryzys przebiegał prawie niezauważalnie. Nie była potrzebna pomoc państwa, okazało się, że polski sektor bankowy jest silny i stabilny. Jednak w wyniku zmniejszenia finansowania gospodarki przez ...