AI w Finansach, i w zawodach prawniczych

Rozpoczynając sesję, wiceprezes ZBP dr Tadeusz Białek przypomniał, iż aspekty prawne sztucznej inteligencji były analizowane przez środowisko bankowe jeszcze przed wybuchem pandemii.

Wskazał on na opublikowany dwa lata temu przez Europejską Federację Bankową raport, poświęcony wykorzystaniu AI w bankowości, w którym analizie poddano co najmniej 4 obszary wdrażania inteligentnych algorytmów.

AI usprawnia również takie działania, jak zarządzanie skargami i reklamacjami

Pierwszy z nich obejmuje poprawę doświadczenia klienta, w tym kontekście szczególną role odegrać mogą takie techniki jak choćby robodoradztwo.

Jeśli chodzi o zwiększanie wydajności procesów bankowych, to cel ten osiągany jest poprzez automatyzację procesów, w tym w szczególności obsługi kłopotliwego i czasochłonnego raportowania, zarówno na potrzeby regulatorów, jak i w ramach grup kapitałowych.

AI usprawnia również takie działania, jak  zarządzanie skargami i reklamacjami. Nieocenione znaczenie odgrywają nowe technologie w sferze bezpieczeństwa, gdzie uczenie maszynowe umożliwia skuteczniejsze wykrywanie transakcji fraudowych lub mających znamiona prania pieniędzy, ale też ułatwia monitorowanie transakcji płatniczych na potrzeby ewentualnych reklamacji.

Automatyzacja generuje też całkiem nowe możliwości biznesowe, za czym idzie zwiększenie efektywności kosztowej i przychodowej działalności instytucji finansowych.

UE chce AI zorientowanej na człowieka

Także i ZBP na bieżąco analizuje perspektywy dla sektora, związane z wykorzystaniem innowacyjnych rozwiązań bazujących na uczeniu maszynowym. Wnioski z tych obserwacji przedstawiono w opublikowanym pod koniec ubiegłego roku raporcie dotyczącym AI w bankowości.

Podobnie jak eksperci Europejskiej Federacji Bankowej, także i autorzy opracowania ZBP wskazali rozliczne zastosowania dla algorytmów opartych na sztucznej inteligencji i uczeniu maszynowym w praktyce bankowej.

To przede wszystkim wspomniana automatyzacja procesów, ale również bieżąca komunikacja przez czatboty, możliwość tworzenia spersonalizowanych ofert czy wreszcie działania na rzecz bezpieczeństwa, poczynając od wykrywania transakcji oszukańczych aż po uwierzytelnianie z użyciem biometrii behawioralnej.

Same tylko czatboty dają całkiem nowe możliwości w zakresie segmentacji i personalizacji oferty, a ich wyróżnikiem jest wielka wydajność i jakość obsługi.

Wiceprezes ZBP podkreślił, iż jednym z głównych wyzwań w zakresie stosowania AI w bankach są z jednej strony asymetryczne regulacje i brak pełnej identyfikacji wszystkich obszarów użycia AI przez regulatorów, z drugiej zaś niski poziom zaufania klientów.

Dlatego wiosną br. Komisja Europejska przedstawiła projekt stosownego rozporządzenia, regulującego te kwestie. Dr Białek podkreślił jednak, iż ogłoszenie nowego prawa europejskiego będzie dopiero początkiem transformacji systemu legislacyjnego, podobnie jak ogłoszenie RODO pociągała za sobą kilkuletni okres dostosowania porządku prawnego poszczególnych państw.

AI powinna być zorientowana na człowieka, zrównoważona i inkluzywna, a także zapewniać poszanowanie europejskich wartości

Warto jednak podkreślić, iż przepisy unijne nie będą się odnosić wyłącznie do sfery stricte technologicznej. Dr hab. Arwid Mednis, pracownik naukowy Uniwersytetu Warszawskiego, przypomniał, iż celem rozporządzenia, którego projekt zaprezentowano w kwietniu br. ma być osiągnięcie przez UE globalnego przywództwa w dziedzinie AI.

Wprawdzie w obszarze technologicznym szanse na taki obrót rzeczy są niewielkie, jednak należy pamiętać, iż zgodnie z założeniami twórców projektu AI powinna być zorientowana na człowieka, zrównoważona i inkluzywna, a także zapewniać poszanowanie europejskich wartości – wskazywał dr hab. Arwid Mednis.

Dlatego prace nad projektem poprzedzono drobiazgową analizą ryzyka, a całe przedsięwzięcie uwzględnia potrzebę zachowania proporcjonalności prawnej. Niezależnie od działań na szczeblu europejskim, próby unormowania poszczególnych obszarów rynku finansowego w kontekście AI podejmują też organy na szczeblu krajowym.

Tadeusz Białek wspomniał tu między innymi stanowisko KNF w sprawie świadczenia usługi robodoradztwa, czy też mniej znane przedłożenie nadzorcze w zakresie wytycznych dla handlu algorytmicznego.

LegalTech, czyli cyfrowy asystent prawnika

O tym, w jakim stopniu zawód prawnika i obsługa prawna zmienią się pod wpływem sztucznej inteligencji, opowiadała dr Gabriela Bar, partnerka zarządzająca w kancelarii Szostek Bar i Partnerzy, reprezentująca też Uniwersytet Śląski.

Zwróciła ona uwagę, że w kontekście informatyzacji tego sektora bardziej zasadne będzie określenie LegalTech, który to trend oznacza w najszerszym rozumieniu narzędzia informatyczne obejmujące sprzęt i oprogramowanie, używane w praktyce prawnej, zarówno przez adwokatów czy radców prawnych jak i wymiar sprawiedliwości.

Za pierwszy etap LegalTech uznać można to wszystko, co towarzyszyło zmianom podyktowanym pierwszą fazą pandemii, a więc usługi wspierające wideokonferencje, pracę zdalną czy też komunikację online z sądami.

Jednym z kierunków transformacji branży prawniczej może być tworzenie tzw. centaurów AI, czyli zespołów złożonych z człowieka i maszyny

Obecnie mammy do czynienia z drugą fazę LegalTech, obejmującą początki automatyzacji czynności wykonywanych przez prawników. Tu w grę wchodzą takie instrumenty jak np. smart kontrakty.

Kolejna faza, w pełni korzystająca z dobrodziejstw sztucznej inteligencji, oznaczać będzie zastępowanie człowieka przez technologię, która samodzielnie gromadzi dane, analizuje je, uczy się na ich podstawie i wyciąga wnioski. To zaś daje prawnikom całkiem nowe możliwości, poczynając od przewidywania orzeczeń, gdzie algorytm byłby w stanie wskazać możliwe wyniki spraw sądowych czy innego rozstrzygania sporów, aż po badania due diligence.

– To jeden z obszarów, gdzie LegalTech jest najbardziej pomocny – zaznaczyła prelegentka.

AI może wspomagać kancelarie także w takich działaniach jak automatyzacja tworzenia dokumentów, poczynając od standardowych pism procesowych, a kończąc na opiniach prawnych w niektórych sprawach.

Odrębną formą wykorzystania AI może być inteligentne fakturowanie elektroniczne, polegające na tym, iż system jest w stanie powiązać aktywność poszczególnych  prawników w kancelarii z umowami z klientami, i w oparciu o te dane wystawiać faktury dokumentujące kolejne usługi.

Jednak przedstawiciele środowiska prawniczego są przekonani, że algorytmy nie zastąpią w pełni kompetentnych fachowców – taka opinię wyraziło 74% prawników, a jedynie 6% było zdania przeciwnego.

Jednym z kierunków transformacji branży prawniczej może być tworzenie tzw. centaurów AI, czyli zespołów złożonych z człowieka i maszyny. W takim właśnie teamie wystąpił po porażce z komputerem Deep Blue słynny rosyjski szachista, Garri Kasparow, i okazał się niepokonany zarówno dla ludzi, jak i robotów.

Wizją rodem z filmów SF, acz zdaniem prelegentki jak najbardziej realną, może być Augmented Intelligence, czyli rozszerzanie możliwości ludzkich zmysłów poprzez wszczepianie chipów, pozwalających na ogarnięcie i analizę olbrzymich ilości danych.

Także i sami klienci oczekują od kancelarii szerszego zastosowania nowych technologii, przy czym warto podkreślić, że zmiany te wpływają na funkcjonowanie samych zawodów prawniczych.

– Ważne będą umiejętności interdyscyplinarne, nie tylko znajomość przepisów, ale umiejętność posługiwania się algorytmami czy utrzymywania relacji z klientem – wskazywała dr. Gabriela Bar, dodając, iż w procesie digitalizacji kancelarii istotne znaczenie będą mieć kwestie etyczne i regulacje, dotyczące wykonywania zawodu prawnika.