Raport Specjalny | Obrót Gotówkowy – Coraz więcej gotówki

Maciej Kowal

Do zalet płacenia gotówką, poza przyzwyczajeniem, należy nadal powszechna akceptacja i anonimowość, a dla wielu osób również poczucie większej kontroli nad posiadanymi środkami, niż jest to przy płatnościach elektronicznych. W czasach kryzysu i napięć politycznych posiadanie gotówki daje większe poczucie bezpieczeństwa. Trzeba zauważyć, że choć pieniądz elektroniczny coraz skuteczniej wypiera ją z życia codziennego, to nadal jest w powszechnym użyciu. Jednak na mapie świata są już miejsca, w których gotówka stanowi margines codziennie wykonywanych płatności.

Nie wszędzie rośnie

Według danych NBP, w I kw. 2010 r. w obrocie znajdowało się 1088,5 mln banknotów (94 691,8 mln zł), a obecnie (II kw. br.) było ich już 1805,1 mln (170 939,9 mln zł), co daje wzrost o 66%. Analizując dane, można powiedzieć, że z kwartału na kwartał liczba banknotów w obiegu rośnie (w II kw. br. o 5% w stosunku do I kw.). Na razie nie widać efektu obniżenia stawek opłat interchange. Od 1 stycznia 2017 r. płatności firm powyżej 15 tys. zł (poprzednio było to 15 tys. euro) będą mogły być dokonywane tylko za pośrednictwem rachunku płatniczego, zgodnie z niedawno podpisaną przez prezydenta Andrzeja Dudę nowelizacją ustaw o PIT i CIT oraz o swobodzie działalności gospodarczej. Okaże się wtedy, czy i jak wpłynie to na ilość gotówki znajdującej się w obrocie. Trwa aktywna promocja eliminowania gotówki z codziennych płatności. 5 kwietnia 2016 r. po raz pierwszy obchodziliśmy w Polsce „Dzień bez płacenia gotówką”.

To element ogólnoeuropejskiej kampanii „No Cash Day” prowadzonej pod patronatem Parlamentu Europejskiego. Dlatego trochę dziwi zapowiedź NBP wprowadzenia do obiegu (w przyszłym roku) nowego banknotu o nominale 500 zł. Zwłaszcza że na świecie ogranicza się emitowanie wysokich nominałów, bo właśnie z nich najchętniej korzystają przestępcy i terroryści.

Przykład krajów skandynawskich może wskazywać, że użycie gotówki da się skutecznie ograniczać. Szwedzki Riksbank podał, że na koniec lipca br. w obrocie było 59,5 mld koron szwedzkich (SEK) w banknotach. Na koniec 2011 r. były to 94 mld, w 2013 r. 89 mld, a w 2015 r. 71 mld koron szwedzkich. Duńska rada płatności opublikowała w czerwcu raport „Kontanters rolle i samfundet” (rola gotówki w społeczeństwie). Oceniono w nim zmianę schematów płatniczych, jaka zaszła w ciągu minionych lat w Danii. Chodzi o przepis zobowiązujący detalistów ...