Gdy gotówka staje się ostatnią deską ratunku

Bankomaty, które zazwyczaj działają przez trzy–cztery dni bez uzupełnień, w takich momentach opróżniały się w zaledwie kilka godzin. Te doświadczenia, obserwowane na wielu rynkach, uwidoczniły konieczność dywersyfikacji metod płatności w nowoczesnym systemie finansowym.

Kwietniowy blackout w Hiszpanii, Portugalii i Francji udowodnił jak kruche mogą być systemy elektroniczne. Awaria, która sparaliżowała metro, lotniska, bankomaty i systemy płatności, pokazała, że w sytuacjach kryzysowych dostęp do gotówki może okazać się kluczowy. W reakcji na te wydarzenia szwedzki Riksbank – działający w jednym z najbardziej zinformatyzowanych krajów świata – zaapelował, by społeczeństwo zawsze miało możliwość płacenia zarówno cyfrowo, jak i gotówką. Prezes tej instytucji wezwał do zmian legislacyjnych, które zobowiążą banki do zapewnienia stałego dostępu do podstawowych usług związanych z fizycznym pieniądzem, takich jak wpłaty, wypłaty czy wymiana banknotów.
Podobne głosy słychać także poza Europą – profesor Jay Zagorsky z Boston University w swojej książce The Power of Cash przekonuje, że utrzymanie gotówki w obiegu to nie tylko kwestia wygody, ale wręcz bezpieczeństwa narodowego. Ostrzega, że całkowite przejście na płatności elektroniczne może uczynić społeczeństwa bardziej podatnymi na cyberataki, awarie infrastruktury czy klęski żywiołowe.
A jak do tej kwestii podchodzą dziś banki? Czy są gotowe na scenariusze, w których technologia zawodzi, a gotówka staje się ostatnią deską ratunku?

Skarbce – filar bezpieczeństwa

BNP Paribas Bank Polska jako nowoczesna instytucja finansowa aktywnie rozwija cyfrowe rozwiązania – od bankowości internetowej GOonline, po innowacyjne aplikacje mobilne GOmobile, umożliwiające szybkie i bezpieczne zarządzanie finansami. Ale przy tym nie zapomina o tradycyjnych formach obsługi, oferując szeroki dostęp do usług gotówkowych.
W BNP Paribas Banku Polska ważną rolę w zapewnieniu ciągłości obrotu gotówkowego pełni sieć skarbców rozmieszczonych w różnych regionach Polski. To strategiczne ogniwo infrastruktury finansowej zapewnia dostęp do złotówki, ale także do walut obcych.
W sytuacjach nadzwyczajnych, to właśnie one umożliwiały sprowadzenie ogromnych wolumenów walut, które były rezerwowane przez odbiorców krajowych jeszcze przed fizycznym dotarciem do kraju. Dzięki swojej lokalizacji w głównych miastach obsługują kluczowe dostawy z zagranicy i zapewniają płynność gotówkową w całej Polsce.

Innowacje w tradycyjnym obszarze

Choć działalność w obszarze gotówkowym jest regulowana restrykcyjnymi przepisami NBP i MSWiA, BNP Paribas Bank Polska wprowadza w niej realne usprawnienia. Przykładem jest wdrożenie autorskiego systemu AI do zarządzania limitami gotówkowymi w Centrach Klienta. Na podstawie danych historycznych sztuczna inteligencja wskazuje optymalne limity, co pozwoliło zmniejszyć zapasy gotówki, a co za tym idzie koszty finansowania. To dowód, że nawet w tak konserwatywnym obszarze można być pionierem innowacji.

Dywersyfikacja – gotówka i płatności bezgotówkowe

Doświadczenia kryzysowe – zarówno te z Polski, jak i te z rynków zagranicznych – pokazują, że nowoczesny system finansowy wymaga dywersyfikacji metod płatności. Gotówka jest niezależna od sieci telekomunikacyjnych, prądu czy infrastruktury IT. W kryzysie zapewnia bezpieczeństwo w obliczu niepewności – wystarczy dłuższa przerwa w dopływie energii elektrycznej i bez gotówki nie zrealizujemy płatności, chociażby za podstawowe zakupy jak żywność czy woda. Gotówka daje możliwość zaspokojenia podstawowych potrzeb w krótkim, bądź średnim okresie czasu.
Płatności mobilne i bezgotówkowe to z kolei codzienna wygoda, szybkość, bezpieczeństwo danych i brak kontaktu fizycznego – co szczególnie doceniliśmy w pandemii. Pozwalają płacić zdalnie, rozliczać się natychmiast i wspierają płynność obrotu gospodarczego.
W Polsce wciąż widoczny jest podział preferencji – w dużych miastach dominują transakcje bezgotówkowe, ale wolumen wypłat z bankomatów jest również wysoki. Z danych BNP Paribas Banku Polska wynika, że z kolei we wsiach i w mniejszych miejscowościach gotówka pozostaje najczęstszym środkiem płatniczym. Obecnie ok. 30% Polaków deklaruje, że korzysta z gotówki, a według prognoz w przyszłości odsetek ten może wzrosnąć do 35–40%.

Zrównoważone podejście lidera

W BNP Paribas Banku Polska klienci mają swobodny dostęp zarówno do gotówki – dzięki rozbudowanej infrastrukturze skarbców, centrów klienta i bankomatów – jak i do innowacyjnych, bezgotówkowych narzędzi płatniczych. Dzięki temu mogą oni w każdej sytuacji – od codziennych zakupów, po nagłe zdarzenia kryzysowe – korzystać z metody płatności najlepiej dopasowanej do ich potrzeb. Równowaga między gotówką a płatnościami bezgotówkowymi to nie tylko strategia, ale przede wszystkim gwarancja bezpieczeństwa, elastyczności i stabilności całego systemu finansowego.

Łukasz Jagodziński
Autor jest Managerem Zespołu Operacji Gotówkowych, w Departamencie Operacji Bankowości Codziennej BNP Paribas Bank Polska S.A. oraz członkiem Rady Programowej Kongresu Obsługi Gotówki