Nauka i Edukacja Ekonomiczna | Raport PAB-WIB | Kto zyskał, a kto stracił na otwartej bankowości

Jacek Ramotowski

Dyrektywa PSD2 rozpoczęła proces tworzenia otwartej bankowości w Unii Europejskiej, przyspieszając digitalizację procesów i usług bankowych. Pokazała także nowe podejście do regulacji rynku. Poprzez narzędzia prawne i działania instytucji publicznych doprowadziła do diametralnych zmian w systemie bankowym, stymulując rozwój innowacji płatniczych. Nowe prawo umożliwiło wprowadzenie usługi inicjowania płatności (Payment Initiation Services, PIS) oraz informacji o rachunkach bankowych (Account Information Services, AIS), tworząc tym samym branże usługodawców PISP i AISP, innowacyjnych firm technologicznych nazywanych paytechami.

Autorzy raportu, powstałego na zlecenie Warszawskiego Instytutu Bankowości, dr Dominik Sadłakowski, profesor Michał Olasik i Kamila Kinaszewska z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, przeprowadzili kompleksową analizę otwartej bankowości. Wykorzystali w niej badania eksperckie, konsumenckie, przeprowadzili testy interoperacyjności rachunków bankowych funkcjonujących w Polsce. Badanie eksperckie odzwierciedliły poglądy specjalistów ds. rynku płatności na temat skuteczności strategii, stosowanych przez jego uczestników, co z kolei ułatwia znalezienie odpowiedzi na pytanie, kto najbardziej zyskuje, a kto traci na wprowadzeniu otwartej bankowości. W badaniu wzięło udział 61 polskich ekspertów: pracowników banków, niebankowych instytucji płatniczych, organizacji kartowych, izb rozliczeniowych, ludzi związanych z podmiotami sektora fintech, a także reprezentantów sektora publicznego.

Pozytywne skutki dyrektywy PSD2

Po sześciu latach od pełnego wdrożenia w Unii eksperci jednoznacznie twierdzą, że dyrektywa PSD2 miała silny i pozytywny wpływ na rozwój rynku płatności oraz na konkurencję. Powstały nowe usługi płatnicze świadczone przez nowe podmioty (Third Party Provider, TPP), a ich liczba przez lata systematycznie rosła. W ostatnich dwóch latach nastąpiło spowolnienie wzrostu liczby tych podmiotów, co może świadczyć o postępującym nasyceniu rynku.

Gdzie konkurencja jest najsilniejsza? W Wielkiej Brytanii, będącej liderem pod względem liczby licencjonowanych TPP. Działa tam aż 220 podmiotów na krajowej licencji. Wielkość gospodarki przesądza o liczbie graczy także w sektorze płatności. Najwięcej z nich działa w Niemczech, Szwecji, we Włoszech i Francji, a najmniej – w Islandii, Lichtensteinie oraz Gibraltarze.

Na polskim rynku działa 155 instytucji TPP, w tym 32 mające krajową licencję. Po silnym wzroście ich liczby w 2021 r., w dwóch kolejnych latach nastąpiło także spowolnienie przyrostu, zgodnie z ogólnym trendem w Europie. Jednak liczba rejestrowanych TPP w Polsce przyrasta szybciej niż średnia dla Europejskiego Obszaru Gospodarczego. W 2022 r. wzrosła o 25% w porównaniu do 13,1% w EOG, a w 2022 r. – o 6,67% w porównaniu do 3,11%. Zdaniem autorów raportu, może to oznaczać, że Polska jest postrzegana jako jeden z preferowanych rynków europejskich do uzyskiwania licencji przez instytucje AISP i PISP.

Po wejściu w życie dyrektywy europejskie banki zmieniły podejście do innowacji. Wprowadzając je, pragną się pozycjonować jako podmioty innowacyjne, co przyciąga nowych, często młodych klientów, pozwalając także zwiększyć atrakcyjność dla dotychczasowych użytkowników. Za rozwojem otwartej bankowości przemawiają głównie czynniki rynkowe, staranie o klienta oraz dostosowywanie się do zmieniających się potrzeb konsumenta i standardów rynkowych. Nowe usługi, których wprowadzenie umożliwiła PSD2, ułatwiają tworzenie innowacyjnych modeli biznesowych, w tym ekosystemów poprzez łączenie usług bankowych i niebankowych. Infrastruktura OpenAPI daje możliwości wiązania standardowych produktów z dodatkowymi funkcjonalnościami.

Specyfika polskiego rynku

Rozwój oferty bankowych usług cyfrowych musi nadążać za ewolucją preferencji konsumentów. Zdaniem polskich ekspertów, mniejsze znaczenie dla polskich banków ma w tym procesie wdrażanie wymagań regulacyjnych, gdyż na wiele z nich banki są już gotowe.

Polski sektor bankowy od lat dążył do samoregulacji oraz wprowadzał inicjatywy, unowocześniające rynek płatności. Badanie, przeprowadzone w 30 krajach Europy, wykazało, że aż 65% respondentów motywuje wdrażanie innowacji płatniczych chęcią dostosowania się do potrzeb konsumentów i standardów ...