Polski sektor bankowy jest jednym z najmniejszych w Europie proporcjonalnie do wielkości gospodarki
W 2010 roku suma bilansowa sektora bankowego wyniosła 1,16 bln zł, zaś na koniec II kwartału suma ta wzrosła do poziomu 3,13 bln zł , co oznacza wzrost o ponad 270%.
Pomimo wzrostu nominalnej wartości aktywów sektora bankowego, w ujęciu realnym, a zatem w relacji do rozmiarów gospodarki, polski sektor bankowy kurczy się. Aktywa sektora bankowego w 2010 r. stanowiły blisko 82% PKB, 100,5% w 2020 r., zaś wg stanu na koniec II kw. 2024 ich udział osiągnął poziom 88,7%.
Polski sektor bankowy w ostatnich 5 latach znajduje się w fazie kurczenia się w stosunku do rozwijającej się gospodarki. Ogranicza to jego zdolność do finansowania gospodarki. W rezultacie polski sektor bankowy w ujęciu realnym jest jednym z mniejszych spośród europejskich sektorów bankowych.
Mniejsze sektory bankowe znajdują się jedynie w Słowenii i na Litwie.
Rys. Aktywa w relacji do PKB – polski sektor bankowy i sektory bankowego z krajów strefy euro:
Kapitały własne polskiego sektora bankowego
Kapitały własne sektora bankowego na koniec II kw. 2024 r. osiągnęły poziom 259,41 mld zł, jednak w ujęciu realnym (w relacji do PKB) ich poziom zmniejszył się do 7,36%.
Z perspektywy analizy zdolności sektora bankowego do finansowania potrzeb rozwijającej się gospodarki i jej przyszłych potrzeb związanych m.in. z transformacją energetyczną gospodarki, kluczowe pozostaje zapewnienie wzrostu i rozwoju sektora bankowego oraz umożliwienie mu budowania kapitałów własnych.
Pod względem realnej wartości kapitałów własnych polski sektor bankowy pozostaje jednym z najmniejszych spośród europejskich sektorów bankowych.
Mniejszy sektor bankowy pod względem relacji kapitału własnego do PKB ma wyłącznie Litwa.
Rys. Kapitał własny w relacji do PKB – polski sektor bankowy i sektory bankowego z krajów strefy euro:
Czytaj także: Prezes ZBP o dialogu z resortem finansów w sprawie kredytowania gospodarki
Polski sektor bankowy przestaje być sektorem kredytowym
W II kw. 2024 kontynuowany był proces malejącego udziału kredytów dla sektora niefinansowego w aktywach banków, przy jednoczesnym zwiększaniu udziału instrumentów dłużnych w aktywach banków.
W rezultacie sektor bankowy przestaje być sektorem kredytowym, gdyż jest on równie mocno zaangażowany w finansowanie instrumentów dłużnych.
Formuła podatku bankowego, penalizująca działalność kredytową banków oraz nasilające się ryzyko prawne związane z działalnością kredytową sprawiają, że polskie banki w dużym stopniu angażują się w finansowanie instrumentów dłużnych.
Ich udział w aktywach polskich banków osiągnął na koniec czerwca 2024 r. poziom 34,6%, co plasuje polski sektor bankowy na pierwszym miejscu wśród europejskich sektorów bankowych.
Rys. Udział instrumentów dłużnych w aktywach banków:
Od czasu wprowadzenia podatku bankowego, tj. od 2016 r., w sektorze bankowym pogłębia się spadek wartości kredytów dla sektora niefinansowego do PKB. Na koniec II kw. 2024 r. ich poziom osiągnął historyczne minimum wynoszące 31,79%.
W rezultacie realna wartość portfela kredytów dla sektora niefinansowego w polskim sektorze bankowym plasuje na nasz sektor na przedostatnim miejscu spośród innych europejskich sektorów bankowych.
Niższy poziom kredytów dla sektora niefinansowego do PKB odnotowywany jest wyłącznie w litewskim sektorze bankowym.
Rys. Kredyty dla sektora niefinansowego w relacji do PKB – polski sektor bankowy i sektory bankowego z krajów strefy euro:
Czytaj także: Brak transformacji energetycznej będzie bardziej kosztowny niż wydatki na jej przeprowadzenie
Nadpłynność polskiego sektora bankowego
Polski sektor bankowy charakteryzuje się również wysoką nadpłynnością. Relacja kredytów dla sektora niefinansowego do depozytów sektora niefinansowego na koniec I półrocza 2024 r. osiągnęła poziom 60,6%, co plasuje polski sektor bankowy na przedostatnim miejscu wśród europejskich sektorów bankowych.
Rys. Kredyty dla sektora niefinansowego w relacji do depozytów sektora niefinansowego – polski sektor bankowy i sektory bankowego z krajów strefy euro:
Bankowe kredyty dla przedsiębiorców i gospodarstw domowych
Równie źle wygląda kwestia portfela kredytów dla przedsiębiorstw. W relacji do PKB ich poziom spadł do 11,3% i jest to najniższy poziom od 2010 roku. Portfel kredytów dla przedsiębiorstw na koniec czerwca 2024 r. osiągnął poziom 398 mld zł – analogiczny jak na koniec 2021 roku.
Oznacza to, że w ujęciu nominalnym portfel ten nie wzrósł już od 2,5-lat. W rezultacie realna wartość portfela kredytów dla przedsiębiorstw plasuje polski sektor bankowy na przedostatnim miejscu wśród europejskich sektorów bankowych.
Niższy poziom kredytów dla przedsiębiorstw do PKB odnotowywany jest wyłącznie w litewskim sektorze bankowym.
Rys. Kredyty dla przedsiębiorstw w relacji do PKB – polski sektor bankowy i sektory bankowego z krajów strefy euro:
Analiza realnej wartości portfela kredytów dla gospodarstw domowych wskazuje, że polski sektor bankowy ma jeden z najniższych poziomów kredytów dla gospodarstw domowych w relacji do PKB (20,3%).
Niższy poziom realnej wartości kredytów dla gospodarstw domowych występuje jedynie w Grecji i na Litwie.
Rys. Kredyty dla gospodarstw domowych w relacji do PKB – polski sektor bankowy i sektory bankowego z krajów strefy euro:
Polski sektor bankowy zajmuje zatem bardzo słabą pozycję zarówno pod względem jego realnych rozmiarów, jak i skali finansowania gospodarki.
Co istotne, z perspektywy przewidywanego ożywienia gospodarczego i konieczności realizacji transformacji polskiej gospodarki oraz zwiększenia jej innowacyjności, rola sektora bankowego będzie fundamentalna.
Czytaj także: Banki spółdzielcze i ich rola w finansowaniu potrzeb polskiej gospodarki
