Klasa średnia w Polsce: prawie 1/2 członków nie ma oszczędności, tyle samo ma kredyt

„Procentowy udział członków klasy średniej w ogóle ludności w wieku 24-64 lat waha się od 51% do 54%. Biorąc pod uwagę, że w Polsce jest ok. 22,4 mln osób w wieku od 24 do 64 lat (Główny Urząd Statystyczny, 2019) można przypuszczać, na podstawie przedstawionych kryteriów przynależności klasowej, że wielkość klasy średniej oscyluje wokół 11-12 mln osób” – czytamy w raporcie.

PIE zastrzega, że obliczenia te nie uwzględniają osób poniżej 24. roku życia oraz osób powyżej 64. roku życia. Jak tłumaczy, osoby te w dużej mierze nie są aktywne zawodowo, stąd przypisywanie im pozycji klasowej na podstawie wykonywanego zawodu bądź uzyskiwanego dochodu nie może być uznane za trafne narzędzie pomiaru.

Polska w czołówce państw pod względem wielkości klasy średniej

Instytut zwraca też uwagę, że porównanie liczebności poszczególnych klas społecznych między krajami objętymi badaniem Europejskiego Sondażu Społecznego z 2016 r. wskazuje, że Polska mieści się w czołówce państw pod względem wielkości klasy średniej. Największa klasa średnia jest w Szwajcarii, najmniejsza w Rosji. Porównywanie wielkości klas społecznych w poszczególnych krajach opiera się na zastosowaniu międzynarodowego schematu, jakim jest klasyfikacja EGP.

Czytaj także: Polacy zadłużają się na potęgę. Rekordowa wartość zaciągniętych kredytów hipotecznych i konsumpcyjnych >>>

„Wykonywany przez respondentów zawód różnicuje wysokość osiąganych przez nich dochodów. Przynależność do klasy wyższej zdefiniowanej na podstawie wykonywanego zawodu wiąże się na ogół z osiąganiem przez respondentów wyższych dochodów niż w przypadku klasy średniej bądź niższej. Medianowa wartość dochodu rozporządzalnego wśród osób przynależących do klasy niższej społecznej wynosi 2 000 zł, klasy średniej – 2 500 zł, zaś klasy wyższej – 4 596 zł” – czytamy dalej.

Aspiracje członków klasy średniej

„Ważnym elementem charakterystyki klasy średniej są aspiracje jej członków. Jeżeli chodzi o oczekiwania dotyczące wzrostu dochodu, to członkowie klasy średniej oceniają, że kwota, która pozwoliłaby na swobodne zaspokojenie potrzeb rodziny to średnio 6600 zł netto miesięcznie. Stanowi to kwotę o 1900 zł wyższą niż aktualnie mierzony średni dochód gospodarstw domowych przynależących do tej kategorii (4700 zł)” – powiedziała analityk PIE Paula Kukołowicz, cytowana w komunikacie poświęconym raportowi.

Z sytuacją dochodową poszczególnych klas koresponduje sytuacja majątkowa, za której miernik przyjęto ocenę wielkości posiadanych oszczędności.

„Pod tym względem przynależność klasowa szereguje jednostki jednoznacznie. Brak jakichkolwiek oszczędności deklaruje 73% członków niższej klasy ekonomicznej oraz 55% członków klasy niższej społecznej. Wśród członków klasy średniej oraz wyższej analogiczne (uśrednione) proporcje wynoszą odpowiednio 45% oraz 20%. Z kolei członkowie klasy wyższej – ekonomicznej i społecznej – są tymi, którzy najczęściej deklarują posiadanie oszczędności przekraczających równowartość 3 miesięcznych pensji – dotyczy to odpowiednio 51% oraz 44% ich członków w porównaniu do 23% członków klasy średniej, 14% członków klasy niższej społecznej i 7% członków klasy niższej ekonomicznej” – czytamy w raporcie.

Ocena własnej sytuacji finansowej

Ocena własnej sytuacji finansowej uzależniona jest od uzyskiwanych dochodów oraz wykonywanego zawodu. 39% członków najwyższej kategorii dochodowej oraz 31% członków klasy wyższej zdefiniowanej przez wykonywany zawód deklaruje, że obecny dochód pozwala swobodnie zaspokoić potrzeby rodziny, a niemal 60% obydwu podgrup uznaje wysokość otrzymywanego dochodu za wystarczającą.

Mniejsze zadowolenie z własnej sytuacji finansowej deklarują członkowie klasy średniej. 10% tej kategorii deklaruje zadowalający poziom zaspokojenia potrzeb, zaś 68% – poziom wystarczający. Najniższy poziom zadowolenia z dochodu osiąganego przez gospodarstwo domowe deklarują osoby przynależące do klasy niższej. 49% członków najniższej kategorii dochodowej twierdzi, że z trudem daje radę zaspokoić potrzeby gospodarstwa domowego, a podobnego zdania jest 31% członków klasy niższej zdefiniowanej przez kryterium wykonywanego zawodu, podano także w materiale.

Różnego rodzaju kredytami i pożyczkami obciążonych jest 45% członków klasy średniej

„Formułowana opinia o tonącej w długach polskiej klasie średniej nie znajduje jednak jednoznacznego potwierdzenia w zebranych danych. Wskazują one, że różnego rodzaju kredytami i pożyczkami obciążonych jest 45% członków klasy średniej. Wyższy poziom zadłużenia można zaobserwować w przypadku członków klasy wyższej (średnio 51%), najniższy zaś w przypadku członków klasy niższej (42%)” – czytamy także w raporcie.

PIE podkreśla, że przynależność do klasy średniej w Polsce jest silnie związana z posiadanym wykształceniem. Średnio 54% członków klasy wyższej legitymuje się dyplomem uniwersyteckim w porównaniu do 26% członków klasy średniej oraz 5% członków klasy niższej.

Dane wykorzystywane w raporcie pochodzą z badania sondażowego przeprowadzonego przez PIE w kwietniu 2019 r. na próbie losowo-kwotowej 1 208 respondentów w wieku 24-64 lata.