Przełomowy trwały nośnik

Stanisław Brzeg-Wieluński: Rok 2018 jest dla Krajowej Izby Rozliczeniowej bardzo udany. Wasz projekt trwałego nośnika opartego o blockchain jest ogromnym sukcesem.

Robert Trętowski: Implementacja rozwiązania wypracowanego przez KIR we współpracy z IBM, Accenture i innymi partnerami w oparciu o technologię blockchain w PKO BP uważamy za duży sukces. To pierwsze produkcyjne wdrożenie blockchain w sektorze bankowym w Polsce.

Co było największym problemem technicznym w tym pionierskim w naszym kraju wdrożeniu? 

Skorzystaliśmy z naszych doświadczeń. Wcześniej KIR zrealizował Proof-of-Concept (PoC) sektorowego prototypu w dwóch odsłonach – w prywatnej sieci blockchain z wykorzystaniem technologii Hyperledger Fabric (HLF) oraz alternatywnie prototyp rozwiązania w oparciu o pieczęć elektroniczną. Banki aktywnie uczestniczyły w testach tych rozwiązań, w tym PKO Bank Polski, co przyczyniło się do sprawnego przebiegu obecnego zastosowania. Wiedzieliśmy jakie zadania przed nami stoją. Szybkie wdrożenie umożliwia REST API, które znacząco ułatwiło pracę deweloperom po stronie banku w przygotowaniu aplikacji do publikacji dokumentów.

Czy planuje Pan podobne przełomowe rozwiązania dla całego sektora finansowego w roku 2019?

Oczywiście w przyszłym roku nadal będziemy angażować się w prace nad rozwiązaniami, które mogą mieć przełomowe znaczenie dla sektora finansowego.

Celem KIR jako zaufanej trzeciej strony i partnera technologicznego banków jest ich stałe wspieranie w przystosowywaniu się do zmian, jakie zachodzą na rynku, a które wynikają z rozwoju nowych technologii, nowych oczekiwań klientów czy regulacji.

Obserwujemy trendy rynkowe i proponujemy innowacyjne i zarazem bezpieczne rozwiązania, które za nimi podążają. Już dziś polski sektor bankowy należy do najbardziej innowacyjnych i zaawansowanych technologicznie w skali europejskiej. Chcemy z tego potencjału korzystać i jednocześnie dalej go rozwijać.

Koncentrujemy się na wdrażaniu mojeID – usługi potwierdzenia tożsamości w Internecie poprzez wykorzystanie zaufanego źródła danych od dostawców tożsamości, m.in. banków. Docelowo, przez mojeID możliwe będzie elektroniczne potwierdzanie tożsamości w sektorze publicznym i komercyjnym. Dziś usługa znajduje się w przededniu pilotażu produkcyjnego. Pełną funkcjonalność rozwiązania zapewni połączenie tzw. dostawców tożsamości (np. banków) z instytucjami administracji publicznej oraz firmami komercyjnymi, które wyrażą chęć przystąpienia do mojeID. Obecnie trwają rozmowy z wieloma potencjalnymi partnerami, a lista podmiotów i usług dostępnych z wykorzystaniem mojeID będzie stale rozbudowywana.

Równolegle prowadzimy również zaawansowane prace nad e-podpisem w chmurze. Pod względem mocy prawnej będzie on równoważny elektronicznej wersji podpisu kwalifikowanego, w pełni zastępując podpis odręczny, ale bez konieczności posiadania przez użytkownika fizycznego nośnika oraz czytnika. mojeID i e-podpis w chmurze to usługi, które będą się wzajemnie uzupełniać, a także pozwolą na pełną elektronizację biznesowych procesów w zakresie cyfrowej identyfikacji i uwierzytelniania.

KIR podejmuje działania mające na celu wsparcie banków we wdrożeniu niezbędnych narzędzi, umożliwiających obsługę PSD2. Jest zaangażowany w budowę polskiego standardu otwartej bankowości. Będzie też operatorem tzw. HUB PSD2, czyli usług wspierających udostępnianie interfejsu API w standardzie Polish API.

System płatniczy Express Elixir umożliwia klientom banków dokonywanie płatności zgodnie z regułami split payment. Czy KIR planuje podobne rozwiązania pomocne państwu w walce z procederem karuzel VAT czy praniem brudnych pieniędzy?

Na polskim rynku funkcjonują rozwiązania służące przeciwdziałaniu wyłudzeniom VAT i praniu brudnych pieniędzy. Są to rozwiązania stosunkowo nowe i należy w pierwszej kolejności wykorzystać ich potencjał. Tym bardziej, że już dziś udowadniają one swoją przydatność.

Zgodnie z szacunkami Ministerstwa Finansów, luka w VAT spadła do 14 proc. w 2017 roku, a z prognoz resortu wynika, że uszczelnienie systemu podatkowego w latach 2018-2019 ma przynieść 16,5 mld zł[1].

KIR odpowiada za sprawne i bezpieczne funkcjonowanie systemu STIR. Wprowadziliśmy też odpowiednie zmiany w specyfikacjach systemów rozliczeniowych w związku ze split payment.

Niemniej jednak jeśli pojawią się nowe wyzwania dla sektora finansowego w tym obszarze, to KIR je podejmie.

W jaki sposób KIR chce dostosować swoją ofertę produktową dla różnego typu podmiotów do wymogów PSD2?

Wdrożenie postanowień dyrektywy PSD2 obliguje banki do udostępniania dostępu dla swoich klientów poprzez strony trzecie do rachunków płatniczych (danych i zlecania płatności z nich) KIR może wspierać efektywność tej kooperacji.

Przykładem na to może być tworzone przez Związek Banków Polskich we współpracy m.in. z KIR wystandaryzowane API, które obejmować będzie usługi wymagane regulacjami oraz usługi dodane – PolishAPI. Takie rozwiązanie uprości klientom korzystanie z nowych usług, a bankom ich oferowanie. Wystandaryzowane API to dobre rozwiązanie zarówno dla stron trzecich, jak i sektora bankowego, ponieważ uwzględnia specyfikę rynku polskiego. W efekcie będzie korzystne także dla konsumentów.

KIR pracuje nad utworzeniem usług wspierających standard Polish API, tzw. usług HUB PSD2. Pozwoli ono na efektywne i szybkie wdrożenie tego standardu. Jednocześnie umożliwi szeroki dostęp podmiotom trzecim, a w efekcie klientom do nowych usług, jednocześnie zapewniając najwyższy poziom bezpieczeństwa.

Planujemy także zbudować prywatną chmurę sektorową, która pozwoli zredukować koszty funkcjonowania banków związane m.in. z implementacją dyrektywy PSD2.

Rząd planuje rozwój e-państwa pod nazwą „Polska Cyfrowa”. W jaki sposób KIR chce mu w tym pomóc – czy tak jak w przypadku takich programów jak „500 +” będą to projekty na styku sektora publicznego i banków komercyjnych? Czy planujecie otwarcie się na firmy z kategorii MŚP?

KIR pełni rolę łącznika w sektorze bankowym dla wielu podmiotów. Sektor bankowy, działając wspólnie, może być ważnym partnerem dla administracji państwowej.

Zaangażowanie w e-usługi administracji państwowej to kluczowy, strategiczny kierunek KIR. Podejmujemy działania na rzecz cyfryzacji procesów płatniczych, wspieramy obrót bezgotówkowy oraz integrujemy płatności z usługami publicznymi i komercyjnymi.

Od kwietnia 2017 r. KIR, we współpracy z Ministerstwem Przedsiębiorczości i Technologii oraz Fundacją KIR na rzecz Rozwoju Cyfryzacji Cyberium, realizował Program upowszechniania płatności bezgotówkowych w jednostkach administracji publicznej. Program okazał się sukcesem, a tempo jego wdrażania było szybsze niż pierwotnie zakładano.

W okresie od kwietnia 2017 r. do końca września 2018 r. do Programu przystąpiło 1600 urzędów. Na uwagę zasługuje fakt, że przed uruchomieniem tej inicjatywy, tylko 10 proc. urzędów w Polsce oferowało możliwość wniesienia opłat bezgotówkowo. Po ponad 18 miesiącach trwania Programu, bezgotówkowo możemy płacić w 75 proc. urzędach na terenie całego kraju. W terminale płatnicze wyposażone zostały także radiowozy Policji drogowej, dzięki czemu mandaty za wykroczenia mogą być pobierane bezgotówkowo, bezpośrednio w miejscu zdarzenia.

Strategicznym celem KIR jest rozwijanie elektronicznych narzędzi zdalnej identyfikacji obywatela. Usługa mojeID pozwoli użytkownikom na zdalne potwierdzanie tożsamości w kontaktach z dostawcami usług masowych, np. firmami telekomunikacyjnymi, ubezpieczeniowymi, medycznymi. mojeID znacząco poszerzy dostęp do usług w trybie on-line także w sferze publicznej. Jest to możliwe, dzięki połączeniu usługi KIR z tzw. węzłem krajowym, integrującym usługi administracji publicznej. W rezultacie będzie można np. zdalnie złożyć wniosek o dowód osobisty czy zarejestrować pojazd za pomocą jednego loginu i hasła.

Upowszechnienie usługi mojeID pozwoli na uzyskanie cyfrowego przyspieszenia w gospodarce, a tym samym umożliwi Polsce awans w rankingach europejskich w kategorii cyfryzacji.

 Jak do tej pory polski rynek przyjął takie produkty jak: Express Elixir, podpis elektroniczny Szafir i inne?

Opracowywane przez KIR rozwiązania odpowiadają na potrzeby banków i klientów, którzy oczekują zdalnego załatwiania spraw, dlatego rynek je docenia. Nasze rozwiązania są systemowe i na ich bazie powstają kolejne innowacyjne usługi. Przykładowo infrastruktura systemu Express Elixir została wykorzystana do umożliwienia zlecania przelewów natychmiastowych na numer telefonu, tzw. P2P w ramach systemu płatności mobilnych BLIK.

Takim przykładem jest również opracowany przez KIR system Invoobill 2.0, którego infrastruktura znalazła zastosowanie do usługi Qlips, pozwalającej firmom wystawiającym faktury na przesłanie informacji o płatności bezpośrednio do serwisu transakcyjnego bankowości elektronicznej klientów. Stanowi on odpowiedź na rosnące zapotrzebowanie na innowacyjne usługi cyfrowe zarówno ze strony odbiorców, jak i wystawców faktur.

Podpis elektroniczny stanowi dziś nie tylko usprawnienie elektroniczne, ale jest już wymogiem np. przy składaniu rozliczeń ZUS dla firm zatrudniających powyżej 5 osób. Od stycznia 2018 płatnicy VAT są zobowiązani do przesyłania ewidencjonującego podatek Jednolitego Pliku Kontrolnego (JPK).

Obecnie pracujemy nad podpisem w chmurze, co istotnie przyczyni się do wzrostu popularności e-podpisu.
E-podpis w wersji chmurowej pozwoli m.in. na autoryzację dokumentów przy pomocy każdego urządzenia połączonego z Internetem. Będzie możliwość także wydawania takich certyfikatów w locie (bez wizyty w placówce).

[1] https://www.rp.pl/Budzet-i-Podatki/304249944-Luka-w-VAT-spadla-do-14-proc.html

Czy KIR planuje projekty informatyczne dedykowane do polskich start-up’ów lub już działających fintechów? A może rozważacie możliwość bliskiej współpracy z małymi, polskimi, ale bardzo nowatorskimi firmami z branży IT?

KIR wspiera rozwój całego sektora fintech w Polsce, oferując rozwiązania, które są podstawą do tworzenia zupełnie nowych usług.

Wraz z kilkudziesięcioma instytucjami z rynku płatniczego prowadzimy prace nad standardem Polish API, który będzie wykorzystywany przez banki i fintechy po wejściu w życie PSD2, która jest fundamentalna dla rozwoju sektora fintech w Polsce i w pozostałych krajach UE.

KIR zamierza stać się platformą łączącą sektor bankowy z innymi firmami, które chcą wejść na rynek finansowy, w tym z fintechami. Jest to naturalna konsekwencja pozycji KIR, jako firmy dostarczającej rozwiązania infrastrukturalne dla całej branży bankowej.

Krokiem, który może prowadzić do wspierania fintechów na gruncie polskim, jest powołanie przez Komisję Nadzoru Finansowego Zespołu roboczego ds. rozwoju innowacji finansowych[1]. W jego skład weszli m.in. Ministerstwo Cyfryzacji, Ministerstwo Finansów, NBP, UOKiK, ZBP, KIR, GPW, PIU. Rolą Zespołu jest identyfikacja barier o charakterze prawnym, regulacyjnym i nadzorczym, które utrudniają rozwój innowacji oraz przygotowanie rozwiązań zmierzających do usunięcia tych przeszkód. Jedną z zaobserwowanych barier jest mnogość wymogów regulacyjnych.

KNF uruchomiła też program Innovation Hub. Ma być on krokiem w kierunku tworzenia piaskownicy regulacyjnej. Inicjatywa wspiera rozwój innowacji finansowych, ma pomagać w identyfikowaniu właściwych przepisów prawa i stanowisk nadzorczych stosowanych do danego podmiotu czy usługi finansowej.

Z naszym potencjałem mamy szansę stać się rozpoznawalnym hubem sektora fintech na skalę europejską, wspieramy bowiem rozwój sektora, oferując rozwiązania, które są podstawą do tworzenia nowych usług. KIR jest gotowy włączać się w partnerstwo z podmiotami sektora fintech, oferując im np. swoje usługi w formule „white label”.

Co może stać się rynkowym hitem KIR w roku 2019: podpis elektroniczny, e-archiwum, Inkart  a może Paybynet? A może zaproponujecie zupełnie nowe rozwiązania dotyczące płatności natychmiastowych?

Duże nadzieje wiążemy z rozpowszechnieniem usługi mojeID. Polski rynek elektronicznej identyfikacji znajduje się we wstępnej fazie rozwoju. Globalne firmy korzystają z własnych, odrębnych systemów identyfikacji – Google Id i Facebook Connect są wiodącymi narzędziami eID stosowanymi przez użytkowników ich usług – jednak te usługi nie niosą faktycznej identyfikacji użytkowników, a jedynie ułatwiają logowanie i rejestrację w serwisach nie wymagających faktycznego potwierdzania tożsamości. Na razie brakuje systemów eID z faktyczną tożsamością udostępnionych do komercyjnego wykorzystania.

Prace nad tożsamością cyfrową, budowaną na bazie własnych rozwiązań, traktujemy strategicznie. mojeID to usługa, która pozwoli na przeniesienie do świata wirtualnego wielu procesów i usług, wymagających dotychczas osobistego zaangażowania użytkownika. Pozwoli na potwierdzenie faktycznej tożsamości.

Dzięki usłudze mojeID, możliwe jest także wyeliminowanie konieczności zapamiętywania wielu loginów i haseł przez użytkowników usług on-line. W praktyce internauta, wchodząc na stronę internetową urzędu, instytucji lub firmy, będzie mógł wybrać opcję logowania z wykorzystaniem usługi mojeID (np. za pośrednictwem strony banku, którego jest klientem). Pozwala ona na potwierdzenie tożsamości zarówno, gdy będziemy chcieli skorzystać z usług administracji publicznej przez Internet (np. zawnioskowanie o wydanie dokumentów), jak i firm komercyjnych, które przystąpią do systemu.

Widzimy też duży potencjał do rozwoju usług elektronicznej certyfikacji – w tym mSzafir. KIR od wielu lat świadczy usługi certyfikacji kluczy w ramach Centrum Obsługi Podpisu Elektronicznego Szafir, wykorzystywanych do uwierzytelnienia e-dokumentów w biznesie, administracji czy medycynie. Wciąż rozwijamy ofertę: mSzafir to e-podpis wykorzystujący technologię chmurową. Certyfikowany e-podpis w chmurze ma takie same skutki prawne, jak tradycyjny podpis elektroniczny lub podpis złożony własnoręcznie, nie wymaga jednak posiadania zestawu do e-podpisu i może być wykorzystywany w sposób jednorazowy.

Czy KIR prowadzi prace badawcze jak wykorzystać technologię blockchain do szybkich i bezpiecznych transakcji międzynarodowych?

Już wkrótce pojawi się możliwość rozliczania płatności natychmiastowych w Euro. KIR pracuje nad tym rozwiązaniem. Nie będziemy w nim wykorzystywać technologii blockchain.

Prace badawczo-rozwojowe dotyczące zastosowania tej technologii w oferowanych przez siebie produktach i usługach prowadzi organizacja SWIFT, będąca dostawcą globalnej infrastruktury telekomunikacyjnej, służącej do wymiany informacji finansowych, o nazwie SWIFTNet.

Technologia DLT została wykorzystana między innymi w rozwiązaniu „gpi NOSTRO”, umożliwiającym uzgadnianie sald na rachunkach Nostro w czasie rzeczywistym w ramach nowej usługi dla bankowości korespondenckiej o nazwie „global payment innovation”, co zostało opisane w dokumencie „gpi Nostro Proof of Concept” opublikowanym na stronie www.swift.com.

Jak układa się współpraca KIR z polskim sektorem bankowym? Czy niektóre rozwiązania informatyczne powstały na wyraźne sugestie ze strony użytkowników waszych produktów?

KIR od początku swojej działalności pełni funkcję instytucji wpierającej rozwój technologiczny banków – ewoluując od swojej pierwotnej funkcji podmiotu umożliwiającego bankom rozliczenia, do partnera, który umożliwia mierzenie się z wyzwaniami, jakie niesie ze sobą cyfryzacja bankowości i pojawianie się innowacyjnych rozwiązań takich jak m.in. technologia blockchain.

Najnowszym przykładem na rozwiązanie, które powstało przy współpracy KIR i banku jest udostępniona przez PKO Bank Polski możliwość uzyskania przez jego klientów drogą elektroniczną dokumentów publicznych, przy wykorzystaniu technologii rejestrów rozproszonych w zgodzie z wymogami trwałego nośnika. Opracowane przez KIR i PKO Bank Polski we współpracy z IBM, Accenture oraz innych partnerów technologicznych narzędzie umożliwiło pierwsze produkcyjne wdrożenie blockchain w sektorze bankowym.

Innym przykładem jest mSzafir. Usługi certyfikacji kluczy w ramach Centrum Obsługi Podpisu Elektronicznego Szafir świadczymy od wielu lat. Obecnie w czasie, kiedy coraz więcej procesów w relacjach biznesowych lub w relacjach z administracją publiczną odbywa się on-line pojawia się zapotrzebowanie na narzędzie umożliwiające takie uwierzytelnienie w wersji w pełni zdalnej. Wychodząc naprzeciw tym potrzebom przedsiębiorców czy administracji publicznej, tworzymy właśnie mSzafir – e-podpis wykorzystujący technologię chmurową.

( redakcja składa podziękowania dla zespołu PR KIR S.A. za ogromna pomoc w przygotowaniu tekstu tego wywiadu. Jego skrócona wersja będzie dostępna w numerze 11/2018 „Miesięcznika Finansowego Bank”)

[1] https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/Raport_KNF_11_2017_60290.pdf