Bankowość spółdzielcza: Teoria i praktyka w odniesieniu do polskiej bankowości spółdzielczej

Kazimierz Pierzchała
Ks. dr hab. w dziedzinie nauk społecznych,
w dyscyplinie pedagogika, specjalność pedagogika resocjalizacyjna.

Na świecie banki są poważnym czyn­nikiem kapitalizacji giełd papierów wartościowych, w tym warszawskiej. Współpracują z instytucjami finansowymi, np. z ubezpieczycielami czy funduszami inwestycyj­nymi. W ich polu widzenia powinny pozosta­wać nie tylko CRD IV i CRR, ale także liczne inne dyrektywy lub regulacje rynku, np. MiFID, MiFIR, EMIR oraz szeroko pojęta ochrona kon­sumenta. Ważne jest, aby zachowywać we wszyst­kim umiar. Zbyt rozbudowany system bankowy skutkuje tendencją do podejmowania nadmier­nego ryzyka, zarówno w sensie aktywności poje­dynczych banków, jak i ryzyka systemowego.

Należy wszakże mieć na uwadze również sytuację od­wrotną, tzn. gdy pod wpływem regulacji banki delewarują swoje bilanse, co w konsekwencji hamuje wzrost gospodar­czy. Jednym ze sposobów racjonalizacji procesu regulacyjne­go jest konsekwentne przestrzeganie określonych zasad, ta­kich jak: odpowiedzialność ekonomiczna, przejrzystość, har­monijność i celowość, subsydiarność oraz proporcjonalność. Inflacja prawa stanowi zagrożenie dla wzrostu konkurencyj­ności i – paradoksalnie – bezpieczeństwa sektora bankowe­go. Nadmiar obciążeń regulacyjnych ogranicza inicjatywy oraz ułatwia korupcję, zachęcając do wzrostu szarej strefy1.

Dostosowanie do prawa i standardów

W Polsce zasada proporcjonalności znalazła swoje od­zwierciedlenie szczególnie w przepisach dotyczących nad­zoru. Utrzymują one, że częstotliwość i intensywność prze­glądów oraz ocen, zasad, strategii, procedur i mechanizmów wdrożonych przez instytucje powinny mieć na uwadze wielkość, znaczenie systemowe, charakter, skalę i złożoność jej działalności. W zakresie ewentualności nakładania przez właściwe organy stosownych sankcji i środków administracyjnych dyrektywa określiła wymóg, aby były one w konsekwencji: skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.

„Zasada proporcjonalności dotyczy zasad i sposo­bu ogłaszania przez banki informacji o charakterze jakościowym i ilościowym. Odnoszą się one do ade­kwatności kapitałowej, zakresu informacji podlegają­cych ogłaszaniu, zasad funkcjonowania systemu za­rządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej, szczegółowych warunków szacowania przez banki kapitału wewnętrznego, dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego oraz zasad ustalania polityki zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w banku. Zasada ta oznacza w tej kwestii, że w zależności od zaistnienia wskazanych przesłanek, m.in. formy prawnej, w jakiej działa bank, moż­liwe jest stosowanie jej przepisów w ograniczonym zakresie lub też niestosowanie poszczególnych przepisów” – czytamy w dziele St. Kasiewicza, L. Kurklińskiego i Wł. Szpringera „Zasa­da proporcjonalności. Przełom w ocenie regulacji„( ALTERUM Ośrodek Badań i Analiz Systemu Finansowego, Zakład War­szawskiego Instytutu Bankowości, Warszawa 2014 ).

Efektywność sektora bankowego uzależniona jest za­razem od uwarunkowań makroekonomicznych, jak i od zmiennych instytucjonalnych. Czynniki regulacyjne oraz miary jego rozwoju mogą więc wpływać na stopień wraż­liwości banków, na uwarunkowania makroekonomiczne, a zatem także na ich efektywność i konkurencyjność2.

W 2004 r. Komitet Bazylejski odniósł się do nowej per­spektywy dostosowawczej banków, jaką jest compliance. Również wiele przepisów unijnych wskazuje na complian­ce jako kluczową funkcję w systemie kontroli wewnętrznej, sprawującą nadzór nad prawidłowością wdrażania regulacji wewnętrznych w organizacji i ich dostosowania do obo­wiązującego prawa i standardów. Innowacyjne wyzwania dla banków łączą się z potrzebą dostosowania struktur i sposobów ich funkcjonowania do wymogów regulacji. Jednomyślnie z charakterem poprzednich zmian w wytycz­nych bazylejskich zdecydowano rozszerzyć zakres pomiaru ryzyka bankowego i w tej formule uwzględnić go przy two­rzeniu norm ostrożnościowych. Banki komercyjne czynią zabiegi, aby zrealizować go jak najmniejszym kosztem, bez burzenia dotychczasowych strategii rozwoju.

Obowiązujące kryteria

Zasada proporcjonalności obejmuje trzy istotne ele­menty: odpowiedniość, konieczność i proporcjonalność sensu stricte. A także procedury z systemami rozpozna­wania i pomiaru ryzyka utraty płynności oraz zarządza­nia takim ryzykiem i ...