Finanse zrzeszeń w ocenie UKNF: Twarde dane, bazylejskie wyzwania

Jak UKNF ocenia wyniki sektora banków spółdzielczych w I półroczu 2012 r.? Jakie tendencje odzwierciedlają te wyniki w odniesieniu do potrzeb akumulacji kapitału, zarządzania ryzykiem i konkurencyjności zrzeszeń?

Zacznę może od akumulacji kapitału, która jest w ocenie nadzoru najważniejszą potrzebą banków spółdzielczych. Struktura wyniku działalności bankowej oraz podział zysku netto za 2011 r. i za lata poprzednie pozwalają sądzić, że spółdzielcy, a przynajmniej ich część, podzielają to przekonanie. W 2012 r. banki spółdzielcze przeznaczyły 95,2 proc. zysku netto na wzrost funduszy własnych. Podobna sytuacja występowała w latach wcześniejszych, przy czym do 2007 r. było to spowodowane – zwłaszcza w przypadku najmniejszych banków – potrzebą spełnienia minimum kapitałowego

W stosunku do grudnia 2011 r. fundusze własne BS- ów wzrosły o 10,8 proc. do 8,6 mld zł, a wyrażone w euro o 14,8 proc. do 2, mld euro. Potrzeba wzrostu funduszy wła- snych wynika stąd, że banki spółdzielcze fi nansują przede wszystkim działalność gospodarczą. Według stanu na koniec czerwca 2012 r. tylko 22,2 proc. należności od sektora niefi – nansowego stanowiły należności od osób prywatnych. Stąd też konieczność zwiększania funduszy własnych tak, aby sprostać rosnącym potrzebom kredytowym podstawowych klientów – podmiotów sektora niefi nansowego, tj. małych i średnich fi rm, przedsiębiorców indywidualnych oraz rolni- ków. Sądząc na podstawie treści wniosków o zaliczenie po- życzek podporządkowanych do funduszy uzupełniających, BS-y chcą zwiększać fundusze własne ze względu na plano- wany przyrost akcji kredytowej wynikający, w niektórych przypadkach, z ekspansji terytorialnej.

Banki spółdzielcze przekazują systematycznie powyżej 94 proc. zysku na zwiększenie funduszy własnych, w tym zdecy- dowana większość na fundusze niepodzielne. Pomimo jed- nak przeznaczania tak dużej części zysku na wzrost funduszy własnych w dalszym ciągu wiele banków jest odległych od poziomu 5 mln euro, chociaż w ponad 60 proc., tj. w 351 bankach są one ponad dwukrotnie wyższe od minimum ka- pitałowego i osiągnęły wartość ponad 2 mln euro. Przecięt- ny współczynnik wypłacalności w czerwcu 2012 r. wyniósł 14,2 proc., jeszcze w grudniu 2011 r. był na poziomie 13,4 proc. Pewne wskazania co do przyczyn zróżnicowania skali i kierunków rozwoju sektora daje analiza rozkładu współ- czynnika wypłacalności. Widać wyraźnie, że współczynniki maleją wraz ze wzrostem funduszy własnych. Oznacza to, że – z różnych powodów, np. limity koncentracji czy stosun- kowo nieduże zapotrzebowanie na kredyty – podstawowądziałalnością BS-ów o niskich funduszach jest gromadzenie depozytów i lokowanie ich, zgodnie z umową zrzeszenia, w bankach zrzeszających. Stąd wysokie współczynniki wypłacalności w tej grupie banków.

Suma bilansowa BS-ów w stosunku do grudnia 2011 r. wzrosła o 4 proc., do 81,5 mld zł, czyli wolniej od funduszy własnych. Do negatywnych zjawisk w tym okresie należy zaliczyć wzrost udziału należności zagrożonych do 6 proc., tj. o 0,2 pkt. proc. Relacja należności od sektora niefinansowego do zobowiązań wobec tego sektora w czerwcu 2012 r. wynosiła 75,7 proc., w grudniu 2011 r. była na poziomie 73,5 proc. Nadwyżki zobowiązań niewykorzystane w akcji kredytowej są lokowane w bankach zrzeszających, które z kolei inwestują je w papiery wartościowe, zabezpieczając płynność zrzeszenia oraz w akcję kredytową. Wynik finansowy netto w stosunku do czerwca 2011 r. wzrósł o 19,1 proc. mimo wyższego tempa przyrostu kosztów odsetkowych – o 21,3 proc. niż przychodów – o 18,8 proc. Do pozytywnych zjawisk należy zaliczyć również fakt, że koszty operacyjne rosły wolniej – o 8,9 proc. – niż wynik działalności bankowej – o 12,8 proc. Saldo rezerw celowych wzrosło o 69 proc. Wynik odsetkowy od banków, głównie od banków zrzeszających w czerwcu 2012 r. stanowił 30,6 proc. wyniku odsetkowego. Pokazuje to, że banki zrzeszające odgrywają istotną rolę w spółdzielczym sektorze bankowym, inwestując zdeponowane przez zrzeszenia nadwyżki depozytów nad kredytami. Reasumując, wyniki sektora, a zwłaszcza banków spółdzielczych są odzwierciedleniem dążenia do budowy silnej struktury, zarówno pod względem kapitałów, jak i pozycji konkurencyjnej.

1 stycznia 2013 r. wejdą w życie dyrektywa CRD IV oraz rozporządzenie CRR, które ustanawiają zaostrzone normy adekwatności kapitałowej i nową definicję funduszy udziałowych. Jakie mogą być konsekwencje ich wdrożenia?