Ludzie i pieniądze: Bez cięcia biurokracji gospodarka nie będzie rosła

Jacek Gieorgica

Kapitalizm w Polsce skończył już 20 lat. Efekty przemian gospodarczych odbiegają jednak od planów autorów reform. W latach dziewięćdziesiątych w zasadzie dyskutowano tylko i wyłącznie o modelu anglosaskim, stawiając go za wzór, który Polska powinna naśladować. Niewiele uwagi poświęcano innym modelom, nie brano pod uwagę specyfiki podłoża, na który miał zostać zaszczepiony nowy ekonomiczny ład w wydaniu rynkowym. Doświadczenia okresu transformacji pokazały, że trzeba było jednak brać pod uwagę inne warianty kapitalizmu, bo nie ma tego jedynego słusznego rozwiązania. Czego obecny kryzys gospodarczy jest dobitnym przykładem.

Według profesora Krzysztofa Jasieckiego z Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk dzisiejsza Polska lokuje się gdzieś pomiędzy modelem śródziemnomorskim a latynoskim. – W Polsce mamy do czynienia z hybrydą. Łączymy cechy nowoczesnego, liberalnego kapitalizmu z elementami poprzedniego ustroju, z elementami odziedziczonymi, ale także z elementami charakterystycznymi dla Trzeciego Świata – uważa profesor.

Polityka blokuje gospodarkę

Zdaniem uczestników dyskusji, w ciągu ostatnich 20 lat najbardziej pozytywne zmiany nastąpiły w gospodarce. Bank Światowy uznał, że transformacja gospodarcza generalnie została zakończona i Polska weszła do grupy „zaawansowanych rynków wschodzących”. Potwierdzeniem sukcesu w tej dziedzinie jest wzrost PKB. Osiągnęliśmy poziom 57 proc. średniej unijnej. – Jednak średnioroczny wzrost gospodarczy w całym okresie naszej transformacji to 3,1 proc. PKB. Trudno uznać to za wynik imponujący – zauważa profesor Jasicki.

Najważniejszy dla rozwoju gospodarczego kraju jest poziom państwa. I tu jest problem. System instytucjonalny Polski jeszcze nie ewoluował w sposób sprzyjający wzrostowi produktywności i nie sprostał wyzwaniom rynkowym. Dlatego też w debacie o istocie kapitalizmu w Polsce na pierwszy plan wysuwają się te jego cechy, które tworzą wyraźne ograniczenia rozwojowe, wymagające znaczącej korekty politycznej i instytucjonalnej kierunku dotychczasowych przemian.

Nasz system administracyjny jest niesprawny. Współpraca na linii polityka – gospodarka jest niespójna i nieefektywna. Borykamy się z masą sprzeczności, nieprzemyślanych lub przypadkowych rozwiązań powstających najczęściej pod wpływem różnych grup interesu. Braki widać na każdym kroku. Blokadą dalszego rozwoju jest władza publiczna – ocenia prof. Jasiecki. – Dotychczasowa formuła działania naszego systemu w znacznej mierze ...