50 największych banków w Polsce: Niewyobrażalny eksperyment ekonomiczny

Stanisław Kasiewicz, Lech Kurkliński

Zatem nic dziwnego, że wiele przełomowych reform gospodarczych kończy się opłakanymi rezultatami. Na naszych oczach dokonano wielkiego eksperymentu polegającego na weryfikacji mechanizmu współdziałania krajów UE w przypadku zagrożenia niewypłacalnością jednego z krajowych systemów bankowych, jakim okazał się sektor banków cypryjskich. Uważamy, że mimo niedocenienia tego faktu przez wielu ekonomistów przypadek banków cypryjskich ma istotne znaczenie dla polityki gospodarczej, wypracowania polskiego stanowiska wobec koncepcji unii bankowej, zarządzających bankami komercyjnymi, a także dla polskiego społeczeństwa.

Dlatego postaramy się przedstawić, jak doszło do procesu ratowania banków i pokazania w jakim stopniu przypadek cypryjski był przymiarką do testowana potencjalnych rozwiązań w ramach przyszłej unii bankowej, której kształt jest nadal budowlą, nie w pełni ukształtowaną, budzącą wiele wątpliwości i zastrzeżeń, ale koncepcją mającą pewne szanse na swoją skuteczność i efektywność.

Źródła kłopotów związanych z niewypłacalnością banków cypryjskich

Jest to trudne do uwierzenia, ale na Cyprze realizowano z pełną konsekwencją niefrasobliwą strategię funkcjonowania banków cypryjskich. Sprzeczna była ona nie tylko z zawansowaną teorią finansów, ale z elementarnymi zasadami zarządzania bankami, które wpaja się wszystkim studentom studiów ekonomicznych. Na czym ta strategia polegała? Otóż banki cypryjskie stosowały agresywną politykę oprocentowania depozytów bankowych, które w powiązaniu ze sprzyjającymi uwarunkowaniami prawnymi (podatkowymi) przyciągały ogromne liczby klientów zagranicznych i krajowych. Banki cypryjskie stały się ważnymi pralniami brudnych pieniędzy. Według szacunków na ok. 68 mld euro depozytów w bankach cypryjskich ok. 40 proc. stanowiły środki, które w mniejszym lub większym stopniu można było zakwalifikować do pochodzących z szarej lub czarnej strefy działalności gospodarczej. Co więcej, dokonała się wysoka koncentracja tych depozytów w dwóch największych bankach cypryjskich i jednocześnie znaczącymi właścicielami tych depozytów byli klienci rosyjscy (ich udział określano na poziomie 23 proc.).

Przyjmowanie depozytów to jedna strona tradycyjnej działalności banków, a druga wiąże się z wypracowaniem odpowiednich dochodów, aby wypłacić deklarowane odsetki klientom, którzy zaufali bankom. I również w tej działalności popełniono fundamentalne błędy – brak dywersyfikacji portfela aktywów, bowiem dokonywano na dużą skalę inwestycji finansowych w zakup greckich obligacji skarbowych i poważnie zaangażowano się w udzielanie kredytów greckim firmom.

Problemy, jakie dotknęły Grecję, spowodowały dramatyczny spadek wartości posiadanych papierów wartościowych i problem niespłacanych kredytów. Wystąpiły ogromne straty wynikające z efektu zarażenia cypryjskiego sektora bankowego i groźby bankructwa gospodarstwa narodowego. Na kłopoty Cypru wpłynął również wysoki udział sektora bankowego w gospodarce (aktywa sektora finansowego są od 7 do 8 razy większe niż PKB), a sektor ten generował średnio ok. 9 proc. produktu ...